қатар өнер жолында маған батасын берген атақты

59 
Ысырап, орынсыз шығын; 
Сыйақының кӛлемі; 
Сынақ мерзімі; 
Қажетті ӛнім кӛлемі; 
Қажырлы еңбек; 
Оқылым 
2- тапсырма. Мәтінді оқып, негізгі мәліметтерді анықтау. 
 
Еңбекақы бҧл жҧмыскерге оның еңбегі ҥшін 
сапасына, санына және шығарған қажетті ӛнім кӛлеміне 
сәйкес берілетің тӛлем. Еңбекақыны дҧрыс тӛлеудің екі 
тҥрлі маңызы бар.
Біріншісі жҧмысшының ынталануын қамтамасыз 
ету, демек еңбек ӛнімділігін жоғарлатуға мҥмкіндік беру. 
Екіншісі кәсіпорынның экономикасына оңды, не 
кері әсер етуінде. Егер еңбекақы әділетті тӛленсе 
экономиканың заңдылықтарына сәйкес келеді. Ол еңбек 
ӛнімділігін арттыру, ӛндірісті туындату, бҧлардың 
сақталуы оңды жағдай. 
Ал кері әсері кем, не артық тӛлеуге байланысты. 
Ақы бағаланбаса немқҧрайдылық пайда болады, ӛндіріс 
нәтижесі тӛмен болады. Еңбекақы шамадан артық тӛленсе, 
ысырап, орынсыз шығын, нәтижесі зиян. Сондықтан 
жҧмысшылардың еңбек ақысының әділеттілік негізінде 
нәтижесіне байланысты тӛленуі маңызды экономикалық 
мәселелердің бірі. 
Әлеуметтік экономикалық категория бойынша 
еңбекақының маңызын қызметкерлер мен жҧмыс 
берушілер ҥшін қатыстыру қажет. 
Қызметкер ҥшін еңбекақы оның жеке табысының 
негізі және басты бӛлігі болып табылады, сонымен қатар 
еңбекақы қызметкердің және оның жанҧя мҥшесіндегі 
адамдардың әл-ауқат деңгейін жоғарылататын қҧрал 
болып саналады. Осыдан еңбекақының ынталандырушы 

60 
ролі алынатын сыйақының кӛлемін кӛбейту ҥшін еңбек 
нәтижесін жақсартудан тҧрады. 
Жҧмыс беруші ҥшін еңбекақы ӛндіріс шығындары 
болып саналады. Жҧмыс беруші әсіресе бҧйымның 
бірлігіне кететін шығындарды 
барынша 
азайтуға 
тырысады. 

жүктеу/скачать 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: