Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Орталық Қазақстан академиясы

Жоспар:

2. Тіл дамыту әдістемесінде жүргізілетін жазбаша жұмыстар.

3. Тіл дамыту жұмыстарының мазмұндық- құрылымдық жүйесі.

Тіл дамыту – қазақ тілі әдістемесінің басты міндеті. Тіл дамыту жұмыстарының мазмұндық - құрылымдық жүйесі. Тіл дамыту - оқушылардың ойлауын дамытумен тығыз байланысты. Тіл дамытудағы ауызша және жазбаша жұмыс түрлері. Мазмұндама, шығарма жазу әдістемелері. Оқушылардың тілдік қарым - қатынас жасаудағы сауаттылығын қалыптастыруда қатысымдық әдістердің үлкен орын алатындығы. Ұстаз шәкірттердің, нақты, лайықты әдеби тілмен сөйлеуге, айтылмақ ойдың түсінікті болуын, қадағалайды. Сонымен қатар олардың мәнерлеп оқуын сондай-ақ өз ойларын байланыстыра, жүйелі, логикалық тұрғыда жазу дағдыларын қалыптастыруға тырысады. Оқушының сөйлеу дағдылары – сөзді ауызекі сөйлеуден немесе жазу жұмысында орнымен қолдана алатындай дағдылар жүйесінен, сұраққа қысқа да, толық та жауап құрастыруынан, оқыған немесе көрген жайларын ауызша да, жазбаша да мазмұндап беретіндей дағдысынан, шығарма жазу, жоспар, конспект, реферат жазу дағдыларынан құралады.

Тіл дамыту жұмысын (оқушының жасына, сыныбына қарай) байланыстырып сөйлеумен тығыз байланысты. Мұғалімдер тіл дамыту жолдарын ізденгенде оқушының жеке бас ерекшелігін, ол жұмыстың қиын да күрделі мәселелерін есепке алады. Әсіресе, тіл дамытудың маңызды бір бөлігі әдемі де сауатты жазу екеніне ерекше назар аударады. Сөйлеу мәдениетіне баулумен қатар, жазу мәдениеті, сауаттылыққа баулу іс-әрекеттері – тіл дамытудың ажырамас бірлігі.

Ал сөйлеу мәдениеті орфоэпия заңдылықтарын толық меңгеруді талап етсе, тыныс белгілерін толық меңгертуді керек етеді. Бұл жерде жазу мәдениетінің өзіндік ерекшелігін ажырата білу керек. Дұрыс сөйлеу, оны дұрыс жаза білудің өз әдістері, тәсілдері бар. Тіл дамыту іс - әрекетінде осы мәселелерді түйістіре білгенде, ортақ тиімді технологиясынан іздене білгенде ғана нақты нәтижеге жетуге болады. Шебер де жатық сөйлеу үшін әдеби тіл нормаларын, заңдылықтарын білу керек, оны меңгеру керек. Қазіргі білім беру талаптары тіл дамыту жұмыстарына жаңа мақсат, жаңа міндет жүктеді. Оқытуды технологияландыру тіл дамыту жұмыстарын репродуктивті тәсілдермен жүргізілуі керек.

Тіл дамыту жұмыстары бүгінгі таңдағы сабаққа қойылатын талап негізінде жүргізілуі керек. Тіл дамыту жұмыстарын әр сабақта өтіліп жатқан тақырыпқа сай жүргізіп отырған жөн.