Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың дәстүрлі бағалар

Дәріс №1. ШЕТЕЛДІК ТАРИХНАМАДАҒЫ ЖАҢА БАҒЫТТАР ПӘНІНЕ КІРІСПЕ

1.Шетелдік тарихнаманың пәнінің мақсаты мен міндеттері.

2. Қазіргі ғылымдағы әдіснаманың алатын орны.

3.Мәселенің тарихнамасы.Терминдер мен ұғымдар.

1.Шетелдік тарихнаманың заманауи бағыттары пәнінің мақсаты мен міндеттері. Осы дәрістер жинағы негізіне қазіргі шетел тарихи білімдер ғылымы, немесе дәлірегі «тарихи білімдер тарихы алынған». Оның мазмұны тарихи танымның табиғаты мен функциясын заманауи түсінумен айқындалады.

Курстың методологиялық негіздемесі гуманитарлық білімдердің табиғаты туралы пікірталас барысында ұсынылған бірқатар идеялармен айқындалады.Бұл тарихи танымдардың ерекшелігін белгілеу және тарихи зерттеудегі ақиқат пен шынайлықты салыстырмалы өлшемділігін көрсетеді. Тарихи білімдердің салыстырмалылығы бірқатар факторлармен айқындалады, ең бірінші кезекте зертеулердің 3 негізгі компоненттерінің бастапқы көп мәнділігімен: тарихи факт, тарихи дерек пен тарихи зертеудің әдістері. Өткен туралы «объективті»шындықты анықтауға тырыса отырып зертеуші өзінің субъектілігінің сондай-ақ рационалды талдауға алып отырған деректердің субъективтілігінің тұтқынында қалып қоюы мүмкін. Тарихи білімдердің мүмкіндіктері мен шеңбері толық емес сақталынған куәліктері және куәгерліктердегі зерттеп отырған дәуірдің шынайы бейнелей алатындығына кепілдіктің жоқтығымен, ақырғы соңында зертеушінің интеллектуалдық инструменттерімен түсіндіріледі.Тарихшы қашанда өзінің еркінен тыс өткенді түсіндіргенде және оны қалпына келтіргенде субъективтіліктен біржола айрыла алмайды: зерттеуші өткенді түсіндіргенді өз дәуірінің концепцияларымен және идиологиялық ұстанымдарына және субъективті таңдауына немесе басқада интеллектуалдық модельдерге сүйенеді. Осылайша тарихи білім мен оның өткен туралы ұсынып отқан бейнесі қашанда субъективті, жартылай толқынды және өзінің шынайлық жағынан салыстырмалы. Зертеушінің өзінің шектеулігін мойындауы тарихи ғылыми білімдердің өз әдіс, тілі және әлеуметтік мазмұнға ие рационалды болуына кедергі жасай алмайды.

География, этнография, т.б. әдеби жанрлар, айрықша пән ретінде қалыптасқаннан кейін ол тағыда пәнаралық өзара әрекеттесу жүйесіне кіріп отырады.

Тарихи білімдер бүгінде де өткендегідей қалыптасқан уақытынан бастап таза академиялық немесе интеликтуалдық феномен болған емес. Оның функциялары кең әлеуметттік ауқымдылығы мен ерекшеленеді және әлеуметтік санамен тәжірибелердің аса маңызды салаларында бейнеленеді. Тарихи білім, өткенге деген қызығушылық барлық уақытта қоғамның нақты проблемаларымен байланыста болған. Нақ сондықтанда өткеннің бейнесі қайтадан жасалынып қоймайды, тіпті ұрпақтары тарапынан жасанды түрде жасалынады. Өйткені ұрпақтар өзіне дейінгі оқиғаларды оң және теріс бағалай отырып өздерінің қоғамдық саяси мәселелеріне бейімдейді. Өткендегі оқиғаларды өзектілендірудің қиял формалардың бірі өткен дәуірлердегі оқиғаларға осы заманның идеологиялық қағидалары мен сынбаларын тану болып табылады. Осылайша өткен осы заманғы идиялогиямен анахронизмдердің құрбанына айналды. Мұнымен бірге осы заманғы тарихта зардап шегеді. Өткеннің тарихы бейнелері осы заманға таңылып қоғамдағы әлеуметік санаға ықпал етудің құдіретті құралына айналды. Социумда үстемдік етіп отырған өткенге деген көзқарас тарих ғылымының одан әрі дамуының міндеттерін айқындайды сонымен тарих немесе өткеннің бейнесі әлеуметтік сананың, бір бөлімі саяси идиологиялық түсініктердің элементі және әлеуметік дамудың стротегиясын айқындайтын бастапқы материалы болып табылады. Басқаша айтқанда тарихсыз әлеуметтік сәйкестілікті қалыптастыру және жекелеген қоғамдардың я біртұтас адамзаттың болашағын меңзеу мүмкін емес.