ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы
жүктеу/скачать 2,22 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4.4. антроптық қағида.
биосаладан ноосалаға көшу мәселелері Өзгеше күрделі құбылыс ретінде өмірдің қоршаған ортаға тигізетін ықпал-әсері көп. Соның нәтижесінде жердің беті өзгерді және біздің планетамыз ғарышта өте әдемі, көгілдір денеге айналды. Жер бетіндегі өмір жансыз материямен өзара әрекетке түсіп, өне бойы өзгерісте және дамуда болатын тұтас жүйені құрды. Тарихи тұрғыда өмірдің өзгеруі тірі тіршіліктің формалары арасын- да айырмашылықтардың артуына, олардың өзара байланыстарының күрделенуіне келтіреді. Қоршаған ортаға бейімделе, онымен заттек- тер, энергия және ақпараттар алмаса отырып, өмір биогеоценоздар (экожүйелер) туғызады. Мысалы, Оңтүстік Қазақстанның экожүйесінің Солтүстік Қазақстан экожүйесінен айтарлықтай айырмашылығы бар. Биогеоценоздар өсімдіктермен қоректенетін жануарлардан бас- 387 тап, тамақтың қорытылуына қатысатын микроорганизмдерге дейін, биосаланың кіші үлгілері болып табылады. Біріге отырып, әртүрлі биогеоценоздар биосала – жер бетіндегі өмірдің супержүйесін құрайды. Көрнекті орыс ойшылы А.И.Вернадский биосала түсінігіне жаңаша жарық берді. Егер оның алдындағы ғалымдар биосалаға өмірдің бір-бірлерімен байланысты барлық формаларын жатқызса, ал А.И.Вернадский, одан өзге, биосалаға миллиардтаған жылдар өмір сүруі барысында өмірдің жер бетінде тұрақтап қалған қалдықтарын жатқызды. Мысалы, мұнай деген не? Ол – миллиардтаған жылдар өмір сүру барысында теңіздер мен мұхиттардың түбінде жинақталған планктондардың қалдықтары. Таскөмір деген не? Бұл – ерте заман- дарда болған, дін аман сақталған бұрынғы ормандардың қалдықтары. Жердің беті өсімдік әлеміне қажетті табиғи заттарға, – олардың өздері алдында болған өмірдің қалдықтары емес пе, – толы. Кез келген орга- низм қоршаған ортадан өзіне қажетті химиялық элементтерді алады, өзі өлгеннен кейін кері қайтарады. Қазіргі заманғы жаратылыстану жүктеу/скачать 2,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|