226
қалыптасуында шешуші рөл атқарады. Қамырдың серпімділік,
созылымдылық
деформациясы, яғни реологиялық қасиеті осы
ақуыздардың мөлшері мен сапасына байланысты. Бидай ұнының
құрамында 7-26%-ға дейін ақуыз (орташа 11-12,5% аралықта),
70%-ға дейін крахмал болады. Крахмалдың көп болғанымен ол
қамырдың құрылыс-механикалық қасиетін қалыптастыра алмайды.
Дəндегі ақуыздың мөлшері бидай сұрыпының ерекшелігіне
байланысты.
Бидай ұнының құрамында
протеиндер (тағамдық
қарапайым ақуыздар), аздап
протеидтер (липопротеидтер, глико-
протеидтер жəне нуклепротеидтер) болады.
Нан дайындауда ұн ақуыздарының технологиялық рөлінің
маңызы зор. Ақуыз молекуласы жəне
ақуыздың физикалық-
химиялық қасиеті қамырдың қасиетін анықтайды, нанның пішініне,
сапасына əсер етеді.
Альбумин, глобулин, глиадин жəне
глютенин жоғарыда
көрсетілген ерітінділер арқылы жасанды түрде бөліп алуға болатын
бидай жəне қара бидай дəні ақуызының көп компонентті фракциясы
болып табылады.
Осылардың ішінде суда ерімейтін
глиадин жəне
глютенин фрак-
циялары желімше құрайды. Глютенин резеңке тəрізді,
деформацияға
қарсы тұратын, қысқа созылатын, серпімді қатты болады, ал глиа-
дин
консистенциясы сұйық, созылғыш, ағуға бейім, жабысқақ жəне
серпіміділігі нашар. Желімше осы екеуінен құралып,
құрылыс-
механикалық қасиет түзеді.
Достарыңызбен бөлісу: