Қазақстанда кейінгі кездерде өнімдердің сұранысына байланыс

121
раторларын қолданып, ірі қоспаларды бірінші сепараторда 4,0-4,5 
мм жəне үшінші сепараторда 3,0-3,5 мм електерден бөліп алады. 
Майда қоспаларды бөліп алу қиынға түсетін болғандықтан, желді-
елек сепараторларымен қатар АІ-БРУ елеуішін қолданады. Бұл 
сызба бойынша желді-електі сепараторлардың екінші жəне үшінші 
жүйелерінде, одан кейін АІ-БРУ елеуішінде майда қоспаларды май-
да дəндермен бірге 1,7х20 мм електі қолданып, бірге бөліп алады. 
Осы қоспадан майда дəнді бөліп алу үшін АІ-БРУ елеуішін жəне бу-
ратта қолданады. 
Сонымен, 2,7 мм електен өтпей қалғандары ірі қоспаларды, 
ал осы електен өткендері ірі фракцияны құрайды. Елеуіштің 
екінші жүйесінен майда қоспаларды бөліп алғаннан кейін, дəннің 
майда бөлшектерін бөліп алады. Ірі жəне майда фракцияларды 
жеке тас бөлгіштерге жібереді. Қалдықтарды буратта тексереді. 
Гидротермиялық өңдеу қолданбайды.
2.5.2. Тары дəнінен жарма алу
Жарма алу сызбасының құрамына дəнді қауыздау, аралық 
өнімдерді сұрыптау, ядроны ажарлау, жарма мен қалдықтарды тек-
серу кіреді. 
Қауыздауды аралық өнімдерді, əсіресе ядроны бөліп алмай 
жүргізеді. Тары дəнін білікдекалы станокты қолданып қауыздайды. 
Бұл станоктың жұмыс бөлігі абразивті білік, ал негізгі арқауы ре-
зиналы дека. Егер екі декалы станокты қолданса, оның қауыздау 
сапасы, бір декалы станокка қарағанда жоғары болады. Сондықтан 
екі декалы станокты қолданса, екі жүйені қолданған жеткілікті бо-
лады (2.11-сурет). Онда біліктердің айналу жылдамдығы 15,5 м/
сек. Бірінші қауыздау жүйесінде қауыздалған дəннің мөлшері - 91%, 
ұнтақталған дəннің мөлшері – 3,7%, екінші жүйеден кейін – 99,0% 
жəне 5,0%-дай болуы керек. Ұсақ дəнге 1,5 мм-лік електен өткендері 
жатады. 
Егер бір декалы станокты қолданса, онда қауыздалған дəннің 
мөлшері бірінші жүйеден кейін 80-90%, екінші жүйеден кейін 90-
95%, үшіншіден кейін 95-98%, төртінші жүйеден кейін 99,0% болуы 
керек.
Тары дəнін қауыздауда ұнтақталған дəндер мен ұнтақтар аз 
алынатын болғандықтан, електі машиналарды қолданбайды, олар-
ды қауызбен бірге желсорғышта (аспиратормен) сорып алады. 

122
Қауыздалған өнімдерде қауыздар көп болғандықтан, оларды екі рет 
желсорғыштан өткізеді.
Қауыздалған ядрода тұқымдық, ұрықтық қабықтар мен алей-
рон қабаттары жəне ұрықтық бүршіктер сақталып қалынады. 
Сондықтан оларды кетіру үшін, ядроны ажарлайды. Ол үшін 
ажарлағыш поставты АІ-ЗШН-3 машинасын қолданады.
Ажарланғаннан кейін ұрық пен қабықтарын сақтап қалған 
ядроның мөлшері 2-4%-ға дейін азаяды. Алынған тары жармасының 
түсі ақшыл-сары, ал түсі біркелкі күңгірт (матовая) болады, одан 
жасаған ботқаның қышқыл дəмі болмайды, пісіру уақыты екі есе 
азайып, көлемі өседі.
Ажарлауда жарманың жалпы шығым мөлшері 2,0-2,5%-ға аза-
яды, оның есесіне жоғары сұрыпты жарманың шығымы көбейеді. 
Сондай-ақ оның химиялық құрамы өзгереді.
Жарманы жəне аралық өнімдерді тексеруге електі машиналар мен 
магнитті сепаратор 
лар 
қолданады. Жарма бөлгішті 
не АІ-БРУ елеуішінің 2,3-
2,5 мм електі қолданып 
қос паларды жə не қауыз-
дал 
май қалған дəндерді 
сырғыма түріне, ал 
майдаланған дəндерді 
жəне майда қоспаларды 
1,6-1,7 мм електерде елеп 
бөліп алады. Електен өт-
кен ұнтақты тексеруден 
өтк 
ізіп, ал сырғымаларды 
(жар 
маны) екі рет жел-
сорғыштан өткізіп, магнит-
пен тексеріп, дайын заттар 
қоймасына (қорабына) 
жібереді.
Құрамынан майда 
жəне ірі дəндерді, ұнтақ-
тарды бөліп алғаннан 
кейін, қауыз 
дарды қал-
дық қа жі 
бе реді. 
Ұсақ 
дəн дердің құрамында ірі 

жүктеу/скачать 17,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: