h v = Е ~ Е , (29.1)
(29.1) формуд
асышергияның сақталу заңын өрнектейді.
Фотонды шығару аркылы болатын квантты ауысуды, оның себебіне байла-
нысты екі түрлі сәулеленуге бөледі. Егер бұл себеп ішкі болса және козған бнл-
шек өздігінен төменгі энергетикалык деңгейге өтетін болса, онда мундай сәуле
шығару спонтанды деп аталады (29.1, а-сурет). Ол кездейсокжәне уакыт, жиілік
бойынша (әртүрлі деңгейлер арасында да болуы мүмкін) таралу және поляриза-
циянын бағыты бойынша бейберекет. Кәдімгі жарык көздері негізінен спонтан-
ды сәуле шығарады. Екінші сәуле шығарудын түрі еріксіз немесе индуцирленген
деп аталады (29.1, б-сурет). Ол фотон козған бөлшекпен әсерлескенде, ягни егер
фотонный энергиясы энергия денгейлерінің айырымына тен болғанда пайда бо-
лады. Бүл еріксіз квантгы өту кезінде бөлшектен бір бағытга екі бірдей фотон
таралады: біріншісі — алғашкы еріксіз, ал екіншісі — екінші ретті шығарылған.
Атомдар мен молекулалардан шығарылған энергия, шығару спектрін, ал
жұтылғандар жұгу спектрін кұрайды.
Спектрлік жолактардын каркындылыгы бір секундта болат ыи бірдей отулердін санымен аныкгалады, сондыктан олар шыгарушы, (жүтушы) атомдар санына және сәйкес өтулердін ыктималдылығына тәуелді. Квантты өту кезкелген энергетикалык денгейлер арасында бола бермейді.
Әрбір өтудің сұрыптау ережесі және тыйым салу ережелері койылды. Атомдар
мен молекулалардың энергетикалык денгейлері өте күрделі. Денгейлер күры-
лымы, демек спектрлер жеке атомдар мен молекулалардын күрылымына ғана
емес, сырткы себептерге де байланысты.
Электрондардын электромагнитті әсерлесуі энергетикалык деңгейлердін
нәзік ыдырау кұрылымына' алып келеді. Ядролардын магнитті моментінін
әсері өте нәзік күрылым күрайды. Атом мен молекулаларға сырткы электр және
магнит өрісінін әсеріде энергетикалык денгейлерінін жіктелуіне алыл келеді
(Штарк және Зееман кұбылыстары, §30.2 караныз).
