Спектр көптеген акпараттын көздері болып табылалы

Спектр бойынша атомдар мен молекулалардың кұрылысы, энергетикалық 
деңгейлердің кұрылымы және кейбір үлкен молекулалардың жеке бөліктерінің 
козғалмалылығы туралы мәлімет алуға болады. Спектрлердің атомдар мен 
молекулаларға эсер ететін өрісіне тәуелділігін зерттей отырып бөлиіектердің 
өзара орналасуы туралы акпарат алуға болады, себебі көрші атомдар (молеку­
лалар) электромагнитті өріс аркылы әсерлеседі.
Доплер оптикалық эффектісін негізге ала отырып, қозғалған денелердің 
спектрін зерттеу сәуле шығарушы және жұтушы арасындағы салыстырмалы 
жылдамдыктытабуғаболатынын көрсетеді. Егерзаттыңспектрібойыншаоның 
күйінің, температурасының, кысымының және т.б., мәндерін аныктай алсақ, 
онда атом мен молекуланың энергичны шығару және жұту мүмкіншілігін ар- 
найы әдіс ретінде колдануға болады деген сөз.
Атом және молекула шығаратын фотонның энергиясына байланысты 
спектроскопияныңмынандай түрлері болады: 
радио-, инфрақышл, көзге көрі-
нер сәуле шыгару, ультракүлгін жлне рентгенді спектроскопия'.
Заттың түріне карай (спектр көзіне) 
атомды, молекулалық ж,те кристалды
спектрлер
болып топталады.
Жарыктың қаркындылығы ортада таралған кезде оның заттарының (атом- 
дарының) молекулаларының жұтуы және шашырауы арасында ксмиді.
Жарыктың жүтылуы деп оның заттар аркылы өткенде жарық энергиясы- 
ның энергияның баска түрге айналуы нәтижесінде каркындылығының ксмуін 
айтамыз.
Заттың жарыкты жұту заңын аныктайык. Егер заттың кішкене dx кабаттың 
қалындығын алсак (29.2-сурет), онда осы кабаттың калындығынан откен жа- 
рыктын d / каркындылығынын жұтылуы осы кабаттың калындығы және кар- 
кындылығы арткан сайын көбейеді:
мұндағы 
k —
жүтылудың табиғи көрсеткіші (жұтылатын ортаға тәуелді және 
белгілі шектегі жарык каркындылығынан тәуелсіз пропорционалдык коэффи- 
иенті); ♦-* танбасы заттан өткен жарық қаркындылығынын кемуін көрсетеді. 
Яғни. d/ <0, (29.2) тендеуіне сәйкес шектерін койып интегралдасак, келесі 
теңдікті аламыз:
29.2. Ж АРЫ Қ ТЫ Ң Ж ҮТЫ Л УЫ
d /=
- k l d x .
(29.2)
d /
Т
dx немесе In 
= —k,
*{\
о
о
мұны потенциалдасак:
(29.3)
Мұнда ядролык кванттык ауысулары бар ү-спектроскопиясы көрсетілмеген.

29-тарау. Атомдар мен молекулалардың энергичны шығаруы жене «уіуы
Бұ-П 
жарықтың жүтьиуының Ьугер шңы
лсн 
лі.чтпи
Кар
)и
і
дай 
k
— жұтылудын табиғи көрсеткіші жарык 
к а р ш н ш т л ш н ы н
орыда 
ч
ссс 
азайған кашыктыкха кері шама екен.
Жарыкты жұтудын табиғи көрсеткіші жарык іолкынинын 
у н л и т ш м
тәуедді. сондыктан 29.3-теңдеуін монохромаііы жарык ушін 
жщуы(ршяш
І , т К е к>‘. 
№ А )
мүндағы 
к
— монохроматты табити жуту козффиценм 
Ж я р ш ш н луіи.іуы

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: