Бактерия жасушасының құрылысы: негізгі құрылымдық компоненттері және олардың қызметі
Агарға деффузиялау (қағаз дискалар) әдісі
жүктеу/скачать 9,38 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сезімтал
| Агарға деффузиялау (қағаз дискалар) әдісі. Қоректік агардың бетіне микроб дақылын сеуіп, әр жеріне ара қатынасын сақтап әр түрлі антибиотиктер сіңірілген сорғыш қағаз дискаларын қояды. Нәтижесін бір тәуліктен кейін дискалар айналасындағы микроб өспеген зонаның диаметрін өлшеп анақтайды.
Бактериялардың антибиотиктерге сезімталдығын анықтау: диффузиялық әдістер антибиотикалық дискілерді қолдану Е-тест көмегімен асылдандыру әдістері сұйық қоректік ортада (сорпада)өсіру агарда өсіру Әдетте химиялық таза препараттың 1 мкг-ы 1 ӘБ Антибиотикке сезімталдық дәрежесін бағалау: Сезімтал - қалыпты дозада қолданғанда микроб өсуі тоқтайды. Микроб өспеген зонаның диаметрі – 22 мм-ден жоғары. Сезімталдығы орташа – емдеу үшін максимальды дозаны қажет етеді (диаметрі – 11-22 мм). Төзімді – емдеу үшін а/б-тің өте жоғарғы концентрациясын қажет етеді (зона диаметрі 11 мм-ге дейін одан төмен, тіпті дисканың қасында да микроб өседі). 18.Бактериялардың пенетрациясы және инвазиясы: түсінігінің анықтамасы, механизмдері, паразит пен иесінің әрекеттесуіндегі рөлі, мысалдары. Пенетрация-жасушаларға ену: мембраналық ақуыздармен байланыс → микро тұтқырлардың конформациясының өзгеруі → мембрананың енуі → бактериялар жасуша ішінде болады. Инвазия-қоздырғыштың организм жасушаларына енуі (пенетрация), организмнің табиғи кедергілерін еңсеру (тері, шырышты қабаттар, лимфа жүйесі және т.б.). Бұл процесті қоздырғыштар басқарады-патогеннің жасушаға енуіне ықп ал ететін бактериялардың молекулалары. Клеткалы паразит - бұл қауіпті болып табылатын, оның қожайыны ауыр және қауіпті аурудың бірқатар тудыратын, адам жылғы жануар және керісінше берілетін. Әдеттегі мысалдар болып табылады: Leishmania; trypanosomes; Plasmodium тропикалық; дизентерия амеба; Toxoplasma Инвазия-микроорганизмдердің мүшелер мен тіндерге терең ену қабілеті. Микроб тудыруы мүмкін: * Микробтың фходтық қақпадан өтуіне және көрші тіндер мен мүшелерді ұстап, патологиялық процестің таралуына және қанға енуіне әкелетін тіндердің айқын бұзылуы * Іріңді қабыну * Бактеремия - қандағы көбеюсіз өмір сүру * Сеспис - қанда көбейіп, қанмен таралады. * Жалпыланған инфекция бүкіл ағзаға кіру қақпасынан таралады · Бекітілуге тиіс шалғайдағы кіре беріс қақпа мен тіндердегі және тудыруы мүмкін онда білім екіншілік ошақты іріңді қабыну. Тіндердің бұзылуын тудыратын қабілет бактериялық экзоэнзимдер мен инвазия экзотоксиндерінің, сондай-ақ ірің жасушаларының белсенділігіне байланысты. 19. Бактериялардың экзоферменттері: секреция әдістері, әсер ету механизмдері, паразит пен иесінің әрекеттесуіндегі рөлі. Бактериялардың ферменттері Бактериялық жасушада атқарылмайтын зат алмасу реакциялардың бәрі негізінде ферменттердің әсер етуімен байланысты, олар 6 класқа жатады: оксиредуктазалар, трансферазалар, гидролазалар, лигазалар, лиазалар, изомеразалар. Бактериялық жасуша түзетін ферменттер жасу- ша ішінде де орналасады - эндоферменттер, сыртқы ортаға да бөлініп шығады - - экзоферменттер. Бактериялар мен саңырауқұлақтарда экзоферменттер ағзаларға қоршаған ортамен тиімді әрекеттесуге мүмкіндік беретін маңызды рөл атқарады. Көптеген бактериялар қоршаған ортадағы қоректік заттарды ыдырату үшін ас қорыту ферменттерін пайдаланады. Ас қорытудан кейін бұл қоректік заттар Бактерияға енеді, онда олар эндоферменттермен жасуша жолдарын тамақтандыру үшін қолданылады . Экзоферменттер бактерияның жасуша ішіне енуіне қажет көміртек пен энергия көзін қамтамасыз етуде үлкен рөл атқарады. Гидрозалар көбінесе экзоферменттер болып табылады, олар сыртқы ортаға бөлініп шығып, жасуша ішіне еніп пептидтердің, полисахаридтердің, липидтердің іpі молекулаларын мономерлерге және дилилерге дейін ыдыратады. Бірқатар экзоферменттер, мысалы гиауронидаза, коллагеназа агрессиялық ферменттер болып табыла- ды. Кейбір ферменттер бактерия жасушасының периплазматикалық кеңістігінде орналасады. Олар бактериялық жасушаға заттектер та- сымалдау үдерісіне қатысады. Ферменттік спектр тұқымдастыққа, туыстастыққа кейбір жағдайда түрлерге тән таксономиялық белгі болып есептеледі. Сондықтан ферменттік белсенділігінің спектрін анықтау бактериялардың таксономиялық жағдайын белгілеу үшін пайдаланы- лады. Экзоферменттері бар-жоғын дифференциалды-диагностикалық қоректікорталарға сеуіп анықтауға болады. Бактерияларды идентифика- циялау үшін дифференциалды-диагностикалық орталар жиынтығынан тұратын тест-жүйелер жасалған. 20. Бактериялық токсиндер. Бактериялардың экзотоксиндері жәнел эндотоксиндері : гендердің локализациясы, секреция және нысана жасушаларға жеткізілу әдістері, жіктелуі. 21. Қоздырғыштардың ағзаға ену жолдары және таралу жолдары. Бактеремия септицемия, токсинемия, вирусемия: ұғымдарға анықтама, мысалдар. Жукпалы аурулардың дамуында негiзiнде 4 кезенді ажыратады: жасырын (инкубациялық), күмәнді (продромальды), аурудың қозуы айығу (реконвалесцентті). Жасырын (инкубациялық) кезең бұл кезде қоздырғыш енген жерiндегi (бадамша бездер, жоғарғы тынысалу жолдары, асказан-ішек жолдарының шырышты кабаты және т.б.) организмнiн сезiмтал жа сушаларына жабысады (адгезияланады). Қоздырғыш сыртқы ортаға шыкпайды. Кезеннің ұзақтығы бірнеше сағаттан (грипп), тәуліктен (оба, туляремия, дифтерия) бірнеше айларға (құтыру), тіптен жылдарға дейiн (ЖИТС, алапес, борпылдак энцефалопатия) созылуы мүмкін. Мазасыздану күмәнді (продромальды) кезенде организмнiн сезiмтал жасушалары, учаскелерi коздырғышпен колонизацияланады. Иесінің биотопында микроорганизмдердін таралып орналасуы жүреді және бейспецификалык ауру симптомдары, яғни, жалпы ауру белгілері (тем пературасы көтеріледі, басы ауырады, терлейді, әлсіздік пайда болады және т.б.) көрініс бере бастайды. Бұл кезенде де коздырғыш, әдетте сырткы ортаға бөлініп шыкпайды. Коздырғыштың иесiнiң организмінде әрi карай үдемелі өсіп өніп көбеюіне байланысты аурудың қозу кезеңі басталады, аурудың спецификалык симптоматикалық көрініс береді (сүзек кезінде - теріде бертпе шығу, полиомиелитте аяктын салдануы, дифтерияда мұрынның, көмейдін, кеңірдектің шырышты қабаттарында үлбір пайда болуы, т.б.). Бұл кезенде науқас жұқпалы, өйткені, коздырғыш сырткы ортаға бөлініп шығады. Соңында коздырғыш өсіп-өнуін тоқтатқаннан кейiн және онын организмнен шығарылуына карай аурудан айығу (реконвалесценттi) кезең басталады. Осы сәтке дейін бұзылған функциялары калпына келе бастайды. Әдетте сыртқы ортаға микроорганизмдер бөлiнуi токтайды. Дегенмен, кейбір жағдайларда, инфекциядан ауырып тұрғаннан кейін иесінің организмінде қоздырғыш біраз уақыт сакталып, реконвалесценттік бактериятасымалдаушылық қалыптасуы мүмкін. Инфекциялар сипаттамасында олардын берілу жолдары ерекше орын алады, ол эпидемиялык максат ушiн ете манызды. Қоздырғыштың адамдарға берілу жолдарынын негiзгi үш нұскасы бар: горизонталды, вертикальды және артифициальды (жасанды). Горизонталды нұскага коздырғыштын наукастан сау адамға берiлуiнiн ауалы-тамшылы (грипп, дифтерия); фекальды-оральды (тырыскак, іш сүзегі), жанасу-контактілі (мерез, соз) және трансмиссивті (оба, кенелі энцефалит) жолдары кiредi. Вертикальды нұскага коздыргыштын анасынан ұрыкка берілуі (ме рез, кызамык) транспланцетарлы жол немесе анасы босанған кезде нәрестеге жұғу жолдары (бленнорея) жатады. Артифициальды (колдан жасалған, жасанды) нұска бойынша коздырғыштын берiлуi наукасты әр түрлі саймандармен тексерген де, егулер жасаганда, операциялык амалдар жүргiзгенде (гепатиттер,ЖИTC) icke aсады. жүктеу/скачать 9,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|