Бейвервалды (вервальды емес) коммуникация Орындағандар: Зиноллаева Аяжан, Зиноллаева Анар, Қоңырбай Нұрай, Самалбаева Назкен Филология мамандығының

Күлкі Бет әлпеті Көзқараспен алмасу

дауыс ырғағы

бет пішіні

іс-қимыл

адамның өскен ортасындағы мәдениет үлгілеріне байланысты

әр елдің тәртіптік этикасына байланысты

әр ұлттың өз символдық белгілеріне байланысты

Бұл терминді 1940 жылы ұсынған американ ғалымы А.Хилл болды. Бейвербалды амалдарды зерттеу алғаш С.Спенсер, В.Вундт, Ч.Дарвин еңбектерінен бастау алады.

Профессор Бердвислл адамдар қарым-қатынасында жеткізілетін хабардың 38% сөзбен, 65%бейвербалды амалдардың көмегімен берілетіндігін тұжырымдайды. Бұл ғылым саласы XX ғасырдың елуінші жылдарынан бастап қарқынды зерттеле бастады. Шетел тіл білімінде бейвербалды амалдар елуінші жылдардың басында қолға алынды. Бұл мәселе Дж.Трейгер, Т.Сибеок, Ч.Хоккет, М.Уэст, Р.Бердвислл т.б лингвистердің еңбектерінде, А.Шефлен, М.Уэст, К.Л.Пайк т.б психологтардың еңбектерінде зерттелді. Өзге тілдерде бұл ғылым саласы айтарлықтай жақсы зерттелген деуге болады. Мысалы, орыс тіл білімінде ым-ишараттарды Г.В.Колшанский, Н.И.Смирнова, А.А.Акишина, Т.М. Николаева, А.В.Филиппов, Е.В.Красильникова, Е.М.Верещагин, В.Г.Костомаров, Т.Т.Железанова, Л.Н.Капанадзе, ағылшын тіліндегі ым-ишараттардың зерттеушісі А.Пиз, армяндардың тіліндегіні-А.А Хачатрян, Р.М Тохмонян, ал татарлар мен башқұрттар тіліндегі ым-ишараттардың бірден-бір зерттеушісі – Ф.Ф.Султанова.

Бейвербалды амалдар туралы көзқарастар, алғашқы ойлар қазақ филологиясының тұңғыш профессоры Қ.Жұбановтың еңбегінде кездеседі:

«Ауызекі сөйленетін сөздердің андай-мұндай қисығын елетпейтін басқа жағдайлар бар. Дыбыстап сөйлеген сөздің олқысы, көбінесе, ыммен толады.Тіпті бірінің тілін бірі білмеген, я болмаса, бірінің тілі мүлде жоқ болған уақытта да, ыммен ылаждап түсінісуге болады, оның үстіне, сөз- сөздің жігін дыбыс сазымен бірде айырып, бірде қосып айтқасын, сөздің орны жылжып кеткені де онша байқалмайды».

Қазақ тіл білімінде бейвербалды амалдарды Ә.Қайдар, М.Мұқанов, С.Татубаев, А.Сейсенова, К.Қажығалиева, С.Бейсембаева, М.Ешимов сынды ғалымдар әр қырынан зерттеген. Сонымен қатар Қ.Қажығалиеваның, Ж.Өмірәлиеваның, Э.Оразаливаның мақалаларын, ой-тұжырымдарын да атап өтуге болады. Сондай-ақ Б.Момынова мен С.Бейсембаеваның авторлығымен жарық көрген ым мен ишараттың түсіндірме сөздігі де осы мәселені зерттеуге арналған еңбек.