*if you ~ me егер білгің келсе, (егер) білгің
келсе ♦If you ~ me, he hasn’t got long to live. – Білгің келсе, айтайын: ол ұзақ өмір сүрмейді. 6.(phr v) *to ~ after smb біреу ж. (яғни, халін,
т.с.с.) сұрау ♦He always ~s after you in his let- ters. – Ол хаттарында ылғи сені сұрайды. *to ~ for smb/smth біреу ж. сұрау, іздеу ♦to ~ for the manager – менеджерді сұрау (яғни, кездескісі келу) ♦to ~ for the tickets – билет сұрау, өтіну ♦to ~ for the bar – бар қайда екенін сұрау askance [ə’skəns] adv 1.күмəнді, күдікпен,
сенімсіз я құптамай ♦He looked ~ at my offer. – Менің ұсынысыма ол күмəнмен қарады. 2.бір
қырынан, көзінің қиығымен
askant [əs’kænt] = askance askew [ə’skju:] A.adv 1.көлбеу, тік емес, қиғаш
♦to wear one’s hat ~ - қалпағын қисайта кию ♦to hang a picture ~ - суретті қисық ілу 2.міней, мұқата; құптамай ♦They looked ~ at the dinner. – Олар асқа тартына қарады.B.adj көлбеу, қиғаш, тік емес, иіңкі
aslant [ə’slα:nt; US ə’slænt] adv, adj, prep қиғаш(ынан), көлбеу, тік емес, қисая, қисық
♦The evening sunlight shone ~ through the win- dow. – Кешкі күн сəулесі терезеден көлбей (қиғашынан) түсіп тұрды. asleep [ə’sli:p] adj, adv 1.ұйқыда, ұйқыға ♦He fell ~ quickly. – Ол тез ұйқыға шомды. ♦He is ~. – Ол ұйқыда (ұйықтап жатыр). 2.мүлгіген,
тынған, тып-тыныш ♦Their anxieties were put ~. – Олардың уайымы басылды. 3.(аяқ,
қол, т.с.с.ж.) ұйыған ♦I’ve been sitting on my leg and now it’s ~. – Аяғымды астыма салып отырғанмын, енді ұйып қалыпты. aslope [ə’sləup] adj, adv еңіс, еңкейе, көлбеу
asmoke [ə’sməuk] adv түтінге оранған, түтін басқан
asocial [ə’səuʃəl] adj 1.(a) қоғамнан безген
я оны жатырқаған (b)оғаш, қоғамдағы
нормаларға қайшы 2.тұйық, араласпайтын
asp I [æsp] n (бот) көк терек
asp II [æsp] n аспид, випер (улы жылан,
əсіресе, Египет кобрасы я мүйізді випер)
asparagus [ə’spærəgəs] n (бот) қояншөп
aspect [‘æspekt] n 1.жақ, сала, қыр ♦to look at every ~ of the problem – мəселенің əр қырына үңілу 2.(адам ж.) түр, пішін, кескін, келбет
♦a man of enormous size and terrifying ~ -
алпамсадай əрі ұсқыны қорқынышты адам 3.(үй ж.) жақ, тұс ♦The house has a southern ~. – Үйдің оңтүстікке қараған жағы бар. 4.(астрология: жердегі оқиғаларға əсері бар
делінетін) жұлдыздар мен планеталардың бір-
біріне қатысты орналасуы 5. (грам) түр
aspen [‘æspen] = asp I asperity [æ’sperəti] n (кітаби) 1.ерсілік,
дөрекілік, ожарлық ♦to reply with ~ -
ожарлықпен жауап қату 2.өте суық, қақаған
суық ♦to suffer the ~ies of winter near the North Pole. – Солтүстік полюстің тұсында қыстық қылшылынан азап шегу. 3. қиындық, тауқымет
4.ойлы-қырлылық, ой-шұқыр, кедір-бұдыр,
тегіс еместік
asperse [əs’pə:s] v (кітаби) қаралау,
масқаралау, өсектеу
aspersions [ə’spз:ʃnz; US -ʒnz] n (pl) (кітаби)
1.қаралау, масқаралау, өсектеу ♦I strongly re- sent such unwarranted ~. – Мен мұндай бас-көзі жоқ өсектеулерге мүлде қарсымын. 2.(idm)
*to cast ~ (біреуді) қаралап, балағаттап сөз
сөйлеу, т.с.с. ♦to campaign by casting ~ on the opponent – сайлау додасын қарсыласының беделіне көлеңке түсіре жүргізу asphalt [‘æsfælt; US -fɔ:lt] A.n 1.асфальт
2.битум B.v асфальттау, асфальтпен жабу
asphyxia [əs’fi ksiə; US æs’f-] n (медиц) ентігу,
тұншығу, буыну, тынысы біту, өкпеге ауа
жетпеушілік, асфиксия
asphyxiant [əs’fi ksiənt] n, adj ентіктіретін,
тұншықтыратын (улы зат)
asphyxiate [əs’fi ksieit] v .1. тұншықтыру,
буындыру 2.тұншығу, тұншығып қалу, буыну,
тынысы біту ♦~d by smoke and poisonous fumes – түтін мен улы жалыннан тұншыққан asphyxy [æs’fi ksi] = asphyxia aspic [‘æspik] n еттен жасалған сірне
aspidistra [,æspi’distrə] n (бот) азия ландышы
(інжугүл, меруертгүл)
aspirant [ə’spaiərənt] A.n~(to/after/for smth) үміткер, ұмтылушы, талапкер ♦an ~ for the presidency – президенттіктен үміткер B.adj үміткер, үміттенген, ұмтылған
aspirate [‘æspərit] A.v (фон) үһілей дем
шығара айту, дыбыстау 2.(медиц) а)
дененің кез-келген қуысынан сұйықтықты
аспиратордың (сорғыштың) көмегімен сорып
шығару в)құсқаннан кейін өкпеге сұйықтық
жіберу 3. сору арқылы алу, шығару B.n дем
шығара, үһілей айтылған дыбыс
aspiration [,æspə’reiʃn] n 1.арман, ұмтылыс,
талпыныс, мақсат ♦She was fi lled with the ~
to succeed in life. – Оның өне бойы өмірде табысқа жетсем деген арманға толды. ♦He has serious ~s to a career in politics. – Оның саясатта биік мансапқа жетсем деген əжептəуір ұмтылысы бар. ♦The presidency is the traditional ~ of young American boys. – Əдетте американдық балалар президент болсам деп армандайды. 2. (фон) үһілей
дем шығара айту, дыбыстау 2.(медиц) а)
дененің кез-келген қуысынан сұйықтықты
аспиратордың (сорғыштың) көмегімен сорып
шығару в)құсқаннан кейін өкпеге сұйықтық
жіберу (əрекеті)
aspirator [‘æspəreitə(r)] n аспиратор, сорғыш,
жұтқыш
aspire [ə’spaiə(r)] v~after/to smth ұмтылу,
талпыну ♦to ~ after knowledge – білімге ұмтылу ♦Aspiring musicians must practice many hours a day. – Талапқой музыканттар күніне көптеген сағат жаттығуы керек. aspirin [‘æspirin, ‘æspərin] n аспирин (дəрі)
ass I [æs] n 1.есек ♦Don’t be such an~! – Соншалықты есек болмасаңшы! 2. (idm) *to make ~ of oneself, smb өзін, біреуді есек (ақымақ)
етіп көрсету ♦I made a real ~ of meslf at the meet- ing – standing up and then forgetting the question. – Өзімді кездесуде есек қылып көрсеттім – тұрған соң сұрақты ұмытып қалып. ass II [æs] 1. = arse 2.жыныстық қатынас
assagai [‘æsəgai] A.n ассагай (африкалық банту
тілді тайпалардың қысқа сапты найзасы) B.v ассагаймен түйреу
assail [ə’seil] v 1.~ smb (with smth) аяусыз
шабуылдау, озбырлықпен тиісу, дүрсе қоя беру
♦~ed with fi erce bllows to the head – басына ауыр соққы тиген 2.сөзбен тиісу, қажау, сынға
алу ♦to ~ smb with questions, insults – біреуді сұрақтармен қажау 3.бел шеше кірісу, қолға
алу ♦He ~ed his studies with new determina- tion. – Ол оқуына жаңа бір табандылықпен кірісті. 4.басы қату, əсер ету, қажалау ♦~ed by worries, doubt, fears – уайым, күдік, қорқыныш алаңдатқан, маза бермеген ♦His mind was ~ed by confl icting arguments. – Қарама-қайшы уəждер оның ойын алабұртқызды. ♦The light ~ed his eyes. – Жарық оның көзін қарыды. assailable [ə’seiləbl] adj қорғансыз, осал
assailant [ə’seilənt] n шабуылдаушы, тиісуші
♦He was unable to recognise his ~ in the dark. – Ол қараңғыда өзіне шабуылдаған адамды байқай алмады. assassin [ə’sæsin; US -sn] n жалдамалы кісі
өлтіруші [сөз төркіні: арабтың «əл һашашин» -
гашиш (анаша) жегіштер]
assassinate [ə’sæsineit; US –sən-] v маңызды
адамды саяси себептермен өлтіру,
қастандықпен өлтіру
assassination [ə,sæsi’neiʃn; US –sə’n-] n маңызды адамды саяси себептермен өлтіру,
қастандықтан болған өлім
assassinator [ə’sæsineitə] = assassin assault [ə’sɔ:lt] A.n 1.~ (on smth) атой
сала шабуылдау (əрекеті) ♦to make an ~ on the enemy lines – жау шебіне атойлап шабуыл жасау ♦The roar of the city traffi c is a steady ~ on one’s nerves. – Қаладағы көлік қозғалысының гүрілі – жүйкеге ылғи да қадалып тұратын шаншу. ♦an alarming in- crease in cases of indecent ~ - əйелдерге тиісу оқиғаларының алаңдатарлықтай өсуі 2.(заң)
балағат, қорқыту 3.attr (əскери) шабуылдаушы,
шабуылдайтын 4.зорлық, надандық 5. *~ and battery күш көрсетіп қорлау, тиісу *~ boat (craft) (əскери) шабуылдаушы қайық
B.v 1.~ (on smth) атой сала шабуылдау; тиісу,
ұрыну ♦He got two years’ imprisonment for ~ing a police offi cer. – Ол полиция офицеріне тиіскені үшін екі жыл абақтыға кесілді. 2.(заң) балағаттау, қорқыту 3.зорлау, надандық
істеу♦Six women have been sexually ~ed. – Алты əйел зорланған. assaulter [ə’sɔ:ltə] n 1.шабуылдаушы, тиісуші
2.(заң) тиісуші жақ
116
117
assay [ə’sei] v 1.сынау, тексеру, сынаққа алу, қою
♦to ~ one’s strength – біреудің күшін сынау ♦to ~ one’s debating abilities – өзінің пікір сайыстыру қабілетін тексеру 2. (металлургияда) руданы,
қоспаны тексеру 3.(фармацевтикада) дəрінің
қасиетін тексеру 4.талдау, тексеру, ой елегінен
өткізу, сараптау ♦to ~ a situation, an event – жағдайды, оқиғаны талдау 5.салмақтау,
таразылау, бағалау ♦to ~ someone’s efforts – біреудің талпынысын бағалау assegai = assegai assemblage [ə’sembliʤ] n 1.жиын, жиылыс
2.жинақ, жиынтық, жинау 3.(көркемсуретте)
туынды жасағанда əртүрлі, бір-біріне қатысы
жоқ элементтерді топтастыру 4.(археологияда)
белгілі бір жерден табылған қазба заттардың
жиынтығы
assemble [ə’sembl] v 1.жинау, құрастыру, біріктіру
♦to ~ information for a report – ақпар үшін дерек жинау ♦to ~ a car – көлікті құрау (жинау) assembly [ə’sembli] n 1.жиын, жиылыс
2.парламент (едетте төменгі палата),
ассамблея ♦the United Nations’ General Assem- bly – БҰҰ Бас Ассамблеясы 3.жинау, жиналу,
құра(стыр)у, шоғырлану 4.құрама, жабдық,
агрегат 5.attr құрау, жинау ♦~ line – құрау конвейері ♦~ shop – жинау (құрастыру) цехы assemblyman [ə’semblimən] n жергілікті заң
шығарушы органның мүшесі, депутат
assembly-room [ə’semblirum] n 1.концерт,
жиылыс, т.б. залы 2.жинау, құрау цехы
assent [ə’sent] A.v 1.~ (to smth) (ресми) келісу,
құптау♦to ~ to a statement – мəлімдемемен (үндеумен) келісу 2.көну, келісу ♦Assenting to his demands, she did as she was told. – Ол (əйел) оның (еркектің) талабына көніп, айтқандарын істеді. B.n~ (to smth) келісім,
келісу, құптау, мақұлдау ♦to give one’s ~ to a proposal – ұсынысқа келісімін беру ♦by a com- mon ~ - ортақ мақұлдаумен assentation [,æsən’teiʃən] n көнгіштік, бас игіштік
assert [ə’sз:t] v 1.тұжырымдай, нығарлау
сөйлеу, деп бағу, түйе, түйіндей айту,
айтқанынан танбау ♦to ~ that one is inno- cent – өзін кінəсізбін деу (деп мəлімдеу) 2.a)
орнықтыру, нықтау, шыңдау ♦to ~ one’s au- thority – өз билігін орнықтыру (мойындату) ♦to ~ one’s independence – тəуелсіздігін орнықтыру, баянды ету ♦to ~ one’s rights – хақын (правосын) мойындату, орнықтыру b) ~ oneself өзін орнықтыру, нық ұстау, бекем болу,
өзін басқаларға мойындату ♦You need to ~ yourself more. – Сен өзіңді нық ұстауың керек. 3.(ой, идея, т.б.ж.) орнығу
assertion [ə’sз:ʃn] n 1.тұжырымдай, нығарлау
сөйлеу(шілік), түйе, түйіндей айту(шылық)
♦~ of one’s authority – билігін үстем ету ♦an air of self-assertion – паңдық (маңғаздық, тоқмейілсу) ауаны ♦to speak with ~ - түйе (тұжыра) сөйлеу 2.уəж, талап, арыз, дау
assertive [ə’sз:tiv] adj 1.а)өзіне-өзі бекем, нық,
қайсар, өжет ♦an ~ young man – өзіне-өзі нық жас жігіт в)менмен, ал кеуде, өркөкірек
2.нығарлай, тұжырымдай, түйе сөйлейтін ♦to state one’s opinions in an ~ tone of voice – ұйғара сөйлейтін ырғақпен пікірін айту assess [ə’ses] v 1. ~ smth (at smth) (мөлшерін)
анықтау, таразылау, бағалау ♦to ~ smb’s taxes/ income – біреудің салығын/табысын бағалау, есептеу ♦to ~ the damage at £350 – шығынды £350 деп бағалау 2.бағалау, пайымдау ♦It is diffi cult to ~ the impact of the President’s speech. – Президенттің сөзінің əсерінің қаншалықты болатынын таразылау қиын. ♦I would ~ your chances as extremely low. – Сенің мүмкіндіктеріңді тым төмен деп бағалар едім. 3.салық салу, салым, төлем төлету assessable [ə’sesəbl] adj салық салынатын,
салық салынуға тиісті
assessment [ə’sesmənt] n 1.(мөлшерін) анықтау,
таразылау, бағалау ♦What is your ~ of the situa- tion? – Жағдайды қалай бағалайсың? ♦continu- ous ~ - (студенттің үлгерімін) ұдайы бағалау (нəтижесінде емтихансыз қорытынды шығару) 2.төленуге тиісті алым-салық
мөлшері
assessor [ə’sesə] n 1.төреші, қазы, сарапшы
2.(белгілі бір саладағы) судьяның кеңесшісі,
көмекшісі 3.алым-салықшы, салық, төлем
мөлшерін белгілеуші
asset [‘æset] n 1.(адамның я заттың
бойындағы) жақсы қасиет, байлық, қазына
♦Good health is a great ~. – Денсаулық – зор байлық. ♦Organisational ability is an ~. – Ұйымдастыру қабілеті – жақсы қасиет. ♦He is an enermous ~ to the team. – Ол топтың белді мүшесі. 2. ~s активтер, дүние-мүлік,
байлық, қазына
asset-stripping n (коммерцияда) банкротқа
ұшыраған компанияны сатып алып, оның
дүние-мүлкін сату
asseverate [ə’sevəreit] v батыл, өжет мəлімдеу,
айту ♦to ~ that one is innocent – кінəлі емеспін деп қасқия айту asseveration [ə,sevə’reiʃn] n батыл, өжет
мəлімдеу, айту(шылық)
assiduity [,æsi’dju:əti; US -du:-] n зейін, ынта,
пейіл, құлық ♦He shows a great ~ in all his work. – Ол өзінің барлық ісіне үлкен зейін қояды. assiduous [ə’sidjuəs; US -ʤuəs] adj зейінмен
істейтін, ынта қоятын, оңпейіл, жігермен
істейтін ♦to be ~ in one’s duties – міндеттерін ынта қоя істеу ♦The book was the result of ten years’ ~ research. – Кітап - он жыл бойғы тынымсыз ізденістің нəтижесі. assiduously [ə’sidjuəsli] adv зейінмен, ынта
қоя, жігерлене
assiduousness [ə’sidjuəsnis] n зейін, ынта,
жігер, құлық
assign [ə’sain] А.v 1.бөлу, беру, арнау ♦to ~ rooms at a hotel – қонақ үйден бөлмелер бөлу (беру) ♦to ~ a homework – үй тапсырмасын беру 2.тапсыру, беру, бекіту; тағайындау ♦to ~ one to a guard duty – біреуге күзетшілік міндет жүктеу ♦They have ~ed their best man to the job. – Олар өздерінің ең жақсы адамын жұмысқа тағайындады. ♦One of the members was ~ed to take the minutes. – Мүшелердің біреуі протокол жазуға бекітілді. 3.белгілеу, анықтау, атау ♦to ~ a day for a meeting – кездесудің күнін белгілеу ♦It is im- possible to ~ an exact date to this building. – Бұл ғимараттың жасын анықтау мүмкін емес. ♦Can we ~ jealousy as the motive for the crime? – Қылмысқа түрткі болған қызғаныш деп айта аламыз ба? 4.(заң) ~ smth to smb (мүлікті, хұқықты, т.с.с. біреуге беру)5.
біреуге еншілету, біреудің үлесіне (орынсыз)
жатқызу ♦This song is sometimes ~ed to Schu- bert. – Кейде бұл əнді Шуберттікі дейді. B.n (заң)заңды мұрагер, мирасқор, ізбасар assignation [,æsig’neiʃn] n 1.(ғашықтардың,
көңілдестердің) кездесетін уақыты, уағдалы
уақыт 2.тапсыру; бекіту, тағайындау 3.(заң) мүлігін, хақын, т.с.с. біреуге беру 4.ассигнация
assignee [,æsi’ni:] n 1.(заң) өкілетті өкіл 2.
(заң)заңды мұрагер, мирасқор, ізбасар assignment [ə’sainmənt] n 1.тапсырма, міндет
♦He completed the ~ and went on to other jobs. – Ол тапсырмасын аяқтап, басқа істерді қолға алды. 2.(тағайындалған, орналасқан) жауапты
жұмыс, міндет, қызмет ♦He left his ~ in the Middle East. – Ол Таяу Шығыстағы қызметіне аттанды. 3.тапсыру, тағайындау; бөлу, арнау,
белгілеу4. (заң)мүлігін, хақын, т.с.с. біреуге
беру (немесе осы жөніндегі құжат)
assimilate [ə’siməleit] v 1.игер(іл)у, сіңір(іл)у
♦He ~d many new experiences on his European trip. – Ол өзінің Европаға сапарында көптеген жаңа тəжірибені игерді. 2.лайықтау,
бейімдеу, сəйкестендіру, өзгерту ♦They ~d their customs and behaviour to the new environ- ment. – Олар өз əдет-ғұрпы мен дағдыларын жаңа ортаға бейімдеді. 3.(денеге, бойға) сіңу,
сіңірілу ♦Some foods ~ more easily than others. – Кейбір тағамдар басқаларынан гөрі бойға тез сіңеді. 4.сіңіп кету, кірігу ♦The USA has ~d people from many different countries. – АҚШ көптеген əрі түрлі ел адамдарын сіңірген. 5.(фонетикада) ассимиляциялау
assimilation [ə,simə’leiʃn] n [қ-з: assimilate]
assist [ə’sist] А.v 1. ~ (smb) in/with smth; ~ (smb) in doing smth жəрдем ету (беру), сеп
болу, жəрдемдесу, септігін тигізу ♦The head teacher’s deputy ~s with many of his duties. – Бас мұғалімнің орынбасары оның көптеген жұмысына жəрдемдеседі. ♦Two men are ~ing the police in their enquiries. – Екі адам полицияның тексеруіне септігін тигізуде. 2. ~ at/in smth қатысу, болу B.n жəрдем, қолғабыс
♦She fi nished her homework without an ~ from her father. – Ол өзінің үй тапсырмасын əкесінің көмегінсіз бітірді. assistance [ə’sistəns] n жəрдем, қолғабыс ♦fi - nancial ~ – қаржылай жəрдем ♦Can I be of any ~? – Сізге жəрдемдесейін бе? assistant [ə’sistənt] А.n 1.көмекші, жəрдемші
(адам) 2.(дүкенде тұтынушыға) қызмет
көрсетуші 3.көмекші, қосымша (құрал, зат)
B.adj көмекші, көмектесетін, т.с.с.
assize [ə’saiz] n бұрынғы уақытта Англия мен
Уэльстің каунтилерінде (аудандарында) өтетін
көшпелі сот мəжілісі
associate A.adj[ə’səuʃiət] 1.серіктескен,
біріккен, қосылған, еншілес ♦~ societies – серіктес қоғамдар (қауымдар) ♦the ~ producer
118
119
of a fi lm – фильмнің серіктескен продюсері 2.қосымша, қосалқы ♦Associate members do not have the right to vote. – Қосалқы мүшелердің дауыс беруге хақы жоқ. B.n 1.əріптес, жолдас,
серік, еншілес, сыбайлас, істес ♦one’s business ~s – біреудің бизнестегі əріптестері ♦They are ~s in crime. – Олар қылмыстағы сыбайластар. 2.қосалқы, қосымша мүше C.v [ə’səuʃieit]
1. ~ smb/smth (with smb/smth) қос(ыл)у,
серіктес(тір)у 2.достық, жолдастық қатынаста
болу, араласу, қатынасу ♦to ~ only with prestig- ious people – беделді адамдармен ғана араласу (қатынасу) 3.(ойша, іштей) байланыстыру
♦Many people ~ war with death and pestilence – Соғыс дегенде көптеген адамдар өлім мен ауру-сырқауды елестетеді. 4.шатыстыру,
араластыру ♦You wouldn’t normally ~ these two writers – their styles are completely differ- ent. – Бұл екі жазушыны шатыстыру қиын – олардың жазу стилі бір-бірінен мүлде өзгеше. 5. ~ oneself with smth бірнəрсені жақтау, оған
бүйрегі бұру, ниеттес болу, берілу ♦to ~ one- self with a cause – өзін (белгілі бір) игілі іске берілген адам деп ойлау associated [ə’səuʃieitid] adj серіктескен,
біріккен, қосылған, еншілес
association [ə,səusi’eiʃn] n 1.бірлестік,
ассоцияция 2.серіктесу, қосылу 3.серіктестік,
əріптестік 4.елес, елестету, сезім, ой ♦What ~s does the sea have for you? – Теңіз дегенде не елестейді саған? associative [ə’səuʃjətiv] adj 1.бірлестікке,
ассоцияцияға қатысты я содан туындайтын
2.серіктескіш, біріккіш, т.с.с.
assonance [‘æsənəns] n (тек дауысты я
дауыссыз дыбыстар арасындағы) үндестік м:
sharter – garter, killed – cold
assonant [‘æsəunənt] n үндес, асонант
assorted [ə’sɔ:tid] adj іріктеп, таңдап алынған,
іріктелген, сұрыпталған; əртүрлі, əралуан
♦rows of ~ vegetables – іріктелген көкөністер қатары ♦~ chocolates – əралуан (іріктелген) шоколадтар ♦a perfectly ~ pair – бірін бірі жарастырып тұрған жұп (қосақ) assortment [ə’sɔ:tmənt] n 1.іріктеу, таңдау,
сұрыптау (процесі) 2.жинақ, ассортимент
assuage [æ’sweiʤ] v 1.жұбату, уату, көңілін
орнына түсіру; бəсеңдету, жеңілдету ♦to ~ one’s grief – қайғысына ортақтасу (жұбату) ♦to ~ one’s pain – ауруын (шаншуын) бəсеңдету 2.қандыру, басу,
жеңілдету ♦to ~ one’s thirst – шөлін қандыру