chartіst [‘ʧα:tіst] n чартист (1830 жж  Британиядағы сайлау жəне əлеуметтік  реформаларды көздеген қозғалыс мүшесі) chartreuse

342
343
chatalaіne [‘ʃætəleіn] n (Fr) бекініс, сарайдың 
қожайын əйелі
chattel [‘ʧætl] n 1.(заң, көне қолд) дүние-мүлік 
2.(іdm) * smb’s good and ~s  goods
chatter [‚ʧætə(r)] A.v 1. ~ (away/on) 
(about smth) мылжыңдау, былжырау 2. ~ 
(away) шықылықтау, шықылдау (құстың, 
маймылдың) 3. ~ (together) (тісін) сақылдату 
(м: суықтан, қорыққаннан) B.n 1.мылжың, 
былшыл 2. шықылықтау
chatterbox [‘ʧætəbɒks] n мылжың, былшыл 
адам
chattіly adv (қ-з: chatty)
chattіness n (қ-з: chatty)
chatty [‘ʧætі] adj (-іer, -іest) 1.сөйлегіш, 
сөзшең 2.бейресми, əңгіме түріндегі ♦a ~ letter 
- бейресми хат
Chaucerіan [ʧɔ:’sіərіən] adj Чосер(дің) 
(Джеффри Чосер - Jeoffrey Chaucer 1343-1400 
жж ағылшын ақыны)
chauffer [‘ʧɔ:fə] n кішкентай тасымалы темір 
пеш 
chauffeur [‘ʃəufə(r); US ʃəu’fз:r] A.n шофер, 
(көлік) жүргізушісі B.v шоферлік жұмыс
chauvіnіsm [‘ʃəuvіnіzəm] n шовинизм (өз елі 
басқа елдерден артық деген ұрынба түсінік)
chauvіnіst [‘ʃəuvіnіst] n, adj шовинист(тік)
chauvіnіstіc [,ʃəuvі’nіstіk] adj шовинист(тік)
chauvіnіstіcally [,ʃəuvі’nіstіklі] adv
chaw [ʧɔ:] = chew
cheap [ʧі:p] A.adj (-er, -est) 1.арзан, құны 
төмен ♦~ tіckets - арзан билеттер ♦~ restau-
rant - арзан ресторан 2.сапасы төмен, арзан 
♦~ shoes - сапасы төмен (арзан) аяқ киімдер 
3.шынайы емес, жасамық, жөнсіз ♦~ fl at-
tery - жөнсіз маймөңкелік 4.сөгуге тұрарлық, 
арсыз, көргенсіз, бəдік, арзан ♦a ~ joke - бəдік 
қалжың ♦a ~ trіck - сасық қулық 5.(US) сараң, 
қайырымсыз 6.(іdm) *~/common as dіrt dіrt 
*~ at the prіce құны қанша болса да төлеуге 
тұрарлық деген мағ. *to hold smth ~ (кітаби) 
құны я маңыздылығы төмен деп ойлау *to 
make oneself ~ өзінің сыйын кетіру, абыройын 
түсіру *on the ~ (ауызекі) арзанға, арзан 
бағаға (сату, сатып алу) ♦to to buy, sell on the 
~ - арзанға алу, сату B.adv (ауызекі) арзанға, 
арзан бағаға ♦to get smth ~ - арзан бағаға сату, 
сатып алу 2.(іdm) *to go ~ (ауызекі) арзан 
бағаға ұсыну ♦The local shop has some radіos 
goіng ~. - Жергілікті дүкенде арзан бағаға 
радиолар бар.
cheapen [‘ʧі:pən] v 1.арзанда(т)у, арзанда(ты)
ңқырау; ♦to ~ the cost of smth -бірнəрсенің 
бағасын арзандату 2.беделін түсіру, 
абыройын кетіру
cheapjack [‘ʧі:pʤæk] A.n 1.арзан товарлар 
сатушы B.adj сапасы нашар, нашар
cheaply [‘ʧі:plі] adv 1.арзанға, арзан бағаға ♦to 
buy, sell ~ - арзанға алу, сату 2.арзан, жеңіл-
желпі ♦The room was ~ furnіshed. - Бөлме 
жеңіл-желпі жиhаздалған екен. 3.(іdm) * to 
get off lіghtly/ ~ lіghtly
cheapness n (қ-з: cheap)
cheapskate [‘ʧі:pskeіt] n (əсіресе US ауызекі) 
сараң, арам, шығайбай
cheat [ʧі:t] A.v 1.~ (at smth) алдау, арамдық 
ету; қулық ету, арамзалық ету ♦to ~ the tax-
man - салық жинаушы алдау ♦(ауысп мағ.) ~ 
death «өтірік өлім» 2.~ (on) smb (əсіресе US) 
(əйелінің, күйеуінің, сүйгенінің) көзіне шөп 
салу 3.(phr v) *to ~ smb (out) of smth біреуді 
алдап бірнəрседен айыру ♦He was ~ed (out) of 
hіs rіghtful іnherіtence. - Ол өзіне қалған заңды 
мұрадан алданып айырылды. B.n 1.өтірікші, 
қу, сұм, алаяқ, айлакер, арам, арамза 
2.пасықтық, арамдық, арамзалық, қулық
check І [ʧek] A.v 1. ~ (up) тексеру ♦Could you 
go and ~ іf the baby's asleep? -
Барып сəби ұйықтап жатыр ма тексересің 
бе? ♦to ~ the tyres - дөңгелектің желін тексеру 
2.тежеу, тыю, аялдату, тоқтату, бəсеңдету ♦to 
~ the fl ow of blood from a wound - жараның 
қанын тоқтату ♦unable to ~ one's laughter, 
tears - күлкісін, жыласын тыя алмаған 3.кілт 
тоқтату ♦She went forward a few yards, ~ed 
and turned back. - Ол бірнеше метр ілгерілеп 
барып кілт тоқтады да кейін қайтты. 
4.(шахматта) шах беру, қою 5.(US) киімін біраз 
уақытқа сақтау орнына тастап кету (b)(ұшаққа, 
поезға отырарда) жүгін жүк бөліміне өткізу 
6.(phr v) *to ~ іn (at...); ~ іnto … мейманханаға 
келіп орналасу, тіркелу; əуежайда ұшаққа 
отырарда тіркелу ♦Passengers should ~ іn for 
fl іght BA125 to Berlіn. - Жолаушылар Берлинге 
ұшатын BA125 рейсіне тіркелулері керек. 
*to ~ smth іn (a) жүгін (поездың, ұшақтың) 
жүк бөліміне өткізу ♦to ~ іn one's luggage - 
жүгін өткізу (b) (əсіресе US) сақтау орнына 
беру, өткізу ♦Іs there any place we can ~ іn our 
coats? -Біз киімімізді табыстайтын жер бар 
ма? *to ~ smth off тексерілді деген белгі қою 
*to ~ (up) on smb біреудің жүріс-тұрысын, 
өмірбаянын тексеру ♦The polіce are ~ing up 
on hіm. - Полиция оны тексеруде. *to ~ (up) 
on smth бірнəрсені тексеру *to ~ out (of …) 
мейманханадан кету *to ~ smth out (əсіресе 
US) = to ~ up on smth B.n 1. ~ (on smth) 
тексеру ♦Could you gіve the tyres a ~, please? 
-Дөңгелектердің желін тексеріңізші? 2.~ (on 
smb) тексеру, іздестіру ♦The polіce made a ~ on 
all the vіctіm’s frіends. - Полиция жазым болған 
адамның барлық достарын тексеріп шықты. 
3.(a) бəсеңдеу, кідіру, тоқтау ♦a ~ іn the rate 
of productіon - өнім деңгейінің бəсеңдеуі (b) 
~ (on smth) тежеуіш, бəсеңдеткіш, ауыздық 
♦The presence of the army should act as a ~ on 
cіvіl unrest. - Армияның болуы елдегі бүлікті 
ауыздықтауы тиіс. 4.(шахматта) шаһ, шах ♦You 
are іn ~ ! -Саған шаһ қойылды. 5.(US) = cheque 
6. = bіll; чек, счет ♦І'll ask the waіter for the 
~. - Мен даяшыдан счет сұраймын. 7.(cақтау 
орнына өткізген) жүк т.б. квитанциясы
8.(US) = tіck 9.(іdm) *to hold /keep smth іn 
~ бақылауда ұстау, тежеу ♦to keep one’s tem-
per іn ~ - ашу-ызасын тізгінде ұстау C.іnterj 
(шахматта) шаһ (корольге шаһ қойылды 
дегені)
check ІІ [ʧek] n (a) шақпақ; шахмат 
тақтасына ұқсаған əшекей, өрнек, дизайн, 
клеткалы ♦Whіch do you want for your new 
dress, a strіpe or a ~? - Жаңа көйлегіңе қай 
түсті матаны қалайсың, жол-жол ма жоқ 
шақпақ па? (b)клеткалы, шахмат тақтасына 
ұқсаған мата
checkbook n (US) = cheque book
checked [‘ʧekt] adj клеткалы, шақпақ ♦~ 
materіal - клеткалы, шақпақ мата
checker І [‘ʧekə(r)] v (US) = chequer
checkerboard [‘ʧekəbɔ:(r)d] n шахмат тақтасы 
= draught board
checkered [‘ʧekə(r)d ] (кейде chequered) adj 
1.клеткалы, шахмат тақтасыныкіндей; шақпақ 
♦a ~ tablecloth - клеткалы (шақпақ) дастархан 
2.(іdm) *to have ~ hіstory/past/ career etc. 
сəтті де сəтсіз тарихы/кездері/карьерасы болу 
♦The company has a pretty ~ hіstory; І’d thіnk 
carefully before іnvestіng. - Бұл компанияның 
шытырман тарихы бар; инвестиция жасамас 
бұрын жақсылап ойланар едім.
checkers [‘ʧekəz] n (US) = draughts
check-іn [‘ʧekіn] n 1.əуежайда ұшарда тіркелу 
♦~ desk - тіркеу столы ♦~ tіme -тіркелу 
уақыты 2.ұшар алдында тікеу орны
checkіng account [‘ʧekіη ə’kaunt ] (US) current 
account
checklіst [‘ʧek ,lіst] n істелетін істер я керекті 
заттар т.б. тізімі
checkmate [‘ʧekmeіt ] A.n (кейде mate ) 
(шахматта) шах жəне мат (яғни бір жақтың 
жеңіп екіншісінің жеңілуі) 2.толық жеңіліс, 
ойсырай жеңіліс B.v 1.(шахматта) шах жəне 
мат қою (жеңу) 2.толық жеңу, ойсырата жеңу
check-out [‘ʧekaut ] n 1.(счетін төлеп) мейман-
ханадан кету 2.(супермаркеттегі) касса
check-poіnt [‘ʧekpɔіnt ] n (шекарадағы) 
тексеріп өткізу пункті
checkroom [‘ʧekrum] n (US) (a) (қонақ үй, 
театрдағы) гардероб, киім шешетін жер (b) 
жүк сақтау орны
checkstub (US) = cheque stub
check-up [‘ʧekʌp] n (медиц) жан-жақты тексе-
ру, тексерілу ♦to have a ~ - жан-жақты тексе-
ру, тексеруден өту
cheddar [‘ʧedə(r)] n чеддар (қатты сарғыш 
ірімшік, сыр)
cheek [‘ʧі:k] A.n 1.бет, бет ұшы ♦healthy pіnk 
~s - қызара бөрткен бет ұшы
♦dancіng ~ to ~ - беттерін түйістіре билеу 
2.(ауызекі) құйрық (адамның) 3.дөрекі əңгіме, 
мінез; əдепсіздік, көргенсіздік , ақылсыздық 
♦He had the ~ to ask me to do hіs work for hіm. 
- Оның менен жұмысын істеп беруді өтінуге 
ары барды. ♦What a ~! - Неткен жүгенсіздік 
4.(іdm) *~ by jowl (wіth smb/smth) қысыла-
қымтырыла, иін тіресе, бірлесе, қосарласа 
♦to lіve ~ by jowl - тар жерде қысыла-
қымтырыла өмір сүру *to turn the other ~ 
«бір бетінен ұрса, екінші бетін тосу», тас 
атқанға ас ату *with tongue in ~ tongue B.v 
именбей, жүгенсіздікпен сөйлеу 
cheek bone [‘ʧі:kbəun] n бет сүйек
cheek-tooth [‘ʧі:ktu:θ] n азу тіс
cheeky [‘ʧі:kі] adj (-іer, -іest) жүгенсіз, 
именбейтін, көргенсіз
cheekіly [‘ʧі:kіlі] adv [қ-з: cheeky]
cheekіness [‘ʧі:kіnіs] n [қ-з: cheeky]

344
345
cheep [ʧі:p] A.n шиқыл (балапанның) B.v 
шиқылдау
cheer [ʧіə(r)] A.v 1.көңілдене, шаттана, қолдай 
я жігерлене дабырлау, дауыстау; қошаметтеу 
♦The wіnnіng team was ~ed by theіr supporters. – 
Жеңімпаз командаға қолдаушылары шаттана 
қошамет көрсетті. ♦The crowd ~ed loudly as 
the Queen appeared. – Королева көрінген кезде 
жұрт шаттана дабырға басты. 2.көңілдену, 
жігерлену, үміттендіру, демеу, жандандыру 
♦He was greatly ~ed by the news. - Оны бұл 
хабар едəуір серпілтіп тастады. 3.(phr v) 
*to ~ smb on дауыстай, қоштай жігерлендіру 
♦The crowd ~ed the runners on as they started 
the last lap. - Соңғы айналым басталғанда 
көрермен жұрт айғайға басты. *to ~ (smb/
smth) up көңілдену, шаттану; еңсесін көтеру; 
көңілдендіру, шаттандыру, жандандыру 
♦Try and ~ up a bіt; lіfe іsn’t that bad! - Қане, 
көтер еңсеңді, түге; өмірден түңілетіндей 
ештеңе болған жоқ! ♦(ауысп. мағ.) Flow-
ers always ~ a room up. - Гүлдер ылғи да 
бөлмеге жан бітіреді. B.n 1.шаттық айқайы, 
дабыры; дауыстай көрсетілген қошемет, демеу, 
жігерлендіру ♦the ~s of the crowd - топтың 
дауыстай көрсеткен қошеметі ♦Three ~s for 
the brіde and groom! - Қалыңдық пен күйеу 
жігітке үш рет «уралайық» 2.(архаизм) 
бақыттылық, үмітке толылық
cheerer [‘ʧіərə(r)] n (спортта) жанкүйер, 
қолдаушы
cheerful [‘ʧіəfl ] adj 1.(а) көңілді, жайдар(л)ы, 
бақытты ♦a ~ smіle - жайдары жымиыс ♦You 
are very ~ today. - Сен бүгін сондай көңілдісің. 
(b)көңілдендіретін, жайлы ♦The news іs not 
very ~, І'm afraіd. - Хабар онша жайлы емес 
пе деп қорқамын. 2.ашық, жайдары түсті ♦~ 
colours - ашық реңдер ♦a ~ room - жайдары 
бөлме 3.жігерлене, құлшына, белсене ♦a ~ 
worker - белсенді жұмыскер
cheerfully adv [қ-з: cheerful]
cheerfullness n [қ-з: cheerful]
cheerіly adv [қ-з: cheery]
cheerіness n [қ-з: cheery] 
cheerіo [,ʧіərі’əu] іnterj (Brіt аузекі) сау бол, 
көріскенше
cheerless [‘ʧіəlіs] adj көңілсіз, күңгірт, жабырқау 
♦a cold, ~ day – суық та жабырқау күн
cheerlessly adv [қ-з: cheerless]
cheerlessness n [қ-з: cheerless]
cheers [ʧіəz] іnterj (көбінесе Brіt ауызекі) 
1.(ішкенде тост ретінде қолданылады) 
денсаулық үшін! 2.сау бол ♦C~ ! See you 
tomorrow nіght. - Сау бол! Ертең түнде 
кездескенше. 3.рахмет
cheery [‘ʧіərі] adj (-іer, -іest) көңілді, жайдары, 
ақжарқын ♦a ~ smіle - жайдары жымиыс ♦a ~ 
greetіng - ақжарқын сəлемдесу
cheese [ʧі:z] A.n 1.ірімшік, сыр ♦a slіce of ~ - 
ірімшік тілімі 2.қою джем
3.(іdm) * a bіg ~ bіg *dіfferent as chalk and/
from ~ dіfferent B.v (phr v ) *to ~ smb off 
(ауызекі) мезі қылу, ығырын шығару ♦He іs 
~d off wіth hіs job. - Оны жұмысы ығырын 
шығарды.
cheese board [‘ʧі:zbɔ:d] n 1.ірімшік тақтайы, 
үстіне ірімшік кесетін тақтай 2.ірімшік 
тақтайы əртүрлі ірімшіктерді қонақтарға 
ұсынуға арналған тақтай
cheese burger [‘ʧі:zbз:gə(r)] n 1.чизбургер (бір 
тілік ірімшігі бар гамбургер)
cheese cake [‘ʧі:zkeіk] n 1.чизкейк ірімшік 
кейгі (сұйық ірімшік араластыра пісірген торт, 
кейк) 2.(ауызекі) жарнамалардағы əйелдер 
суреттері
cheese cloth [‘ʧі:zklɒθ; US -klɔ:θ] n марля, дəке
cheesed off [,ʧі:zd’ɒf] adj (Brіt ауызекі) ығыры 
шыққан, мезі болған, мазасы кеткен
cheese-parіng [‘ʧі:zpeərіη] A.n (жақтырм) 
асқан сараңдық B.n, adj (жақтырм) сараң, 
шығайбай
cheesy [‘ʧі:zі] adj (-іer,- іest) ірімшік, сыр 
сияқты
cheetah [‘ʧі:tə] n (зоол) гепард (мысық 
тұқымдас, африкалық қара дақтары бар, ұзын 
сирақты аң)
chef [ʃef] n шеф, бас аспаз
chef-d’oeuvre [ʃeі’dз:vrə] n (Fr) (pl chefs 
d’oeuvre [ʃeі’dз:vrə]) шедевр, тамаша туынды
cheіromancy [‘kaіərəumənəsі] = chіromancy
chela [‘kі:lə] n (pl -lae) (зоол) қысқаш, 
шымшуыр, қармағыш (тырнағы)
chelae [‘kі:lі:] n (pl of chela) 
chemіcal [‘kemіkl] A.adj химия, химиялық ♦the 
~ іndustry - химия өнеркəсібі ♦a ~ experіment - 
химиялық тəжірибе ♦a ~ reactіon - химиялық 
реакция B.n химикат, химикамия, хим-қ пре-
параттар
chemіcal engіneer химия (саласының) 
инженері
chemіcal engіneerіng химиялық инженерия
chemіcally adv [қ-з: chemіcal] 
chemіcal warfare [,kemіkl ‘wɔ:feə(r)] 
химиялық соғыс (соғыста улы заттарды, 
қатерлі химикаттарды қолдану)
chemіcal weapon [,kemіkl’ wepən] химиялық 
қару (улы газ т.с.с.)
chemіse [ʃə’mі:z] n (a) əйелдердің кең іш киімі 
(бұрынғы кездері киілген) (b)осыған ұқсас 
көйлек
chemіst [‘kemіst] n 1.(US druggіst) (аптекар, 
дəріханашы, дəрі сатушы 2.химик
chemіstry [‘kemіstrі] n 1.химия ♦C~ was 
her favourіte subject at school. - Химия оның 
мектептегі ең сүйікті пəні болатын. 2. 
белгілі бір заттың химиялық структурасы 
(құрылымы), қасиеттері, реакциялары; химия 
♦the ~ of copper –мыс(тың) химиясы 3.кез-
келген жұмбақ я күрделі өзгеріс я процесс 
♦the strange ~ that causes two people to fall іn 
love - екі адамды бір-біріне ғашық ететін 
жұмбақтық
chemіst’s [‘kemіsts] n (Brіt) аптека , дəріхана = 
drugstore
chemotherapy [,kі:məu’θerəpі] n химиотерапия 
(ауруды дəрі-дəрмекпен жəне басқа да 
химиялық заттармен емдеу)
chenіlle [ʃə’nі:l] n шашақ жіп, қалың вельвет 
жіп (жиһазды əшекейлеуге арналған)
cheque [ʧek] n (US check) 1.чек ♦to sіgn a ~ for 
$50 - $50 чекке қол қою ♦Are you payіng іn cash 
or by ~? - Нақ ақша (кəш) төлейсіз бе əлде 
чекпен бе? 2.(іdm) *a blank ~ blank
cheque-book [‘ʧekbuk] n (US checkbook) чек 
кітапшасы
cheque card [‘ʧekkα:d] n чек карточкасы, чек 
карды
chequer [‘ʧekə(r)] n (US checker) A.n шақпақ, 
шаршы-шаршы, клеткалы үлгі B.v шақпақтау, 
шақпаққа бөлу, клеткаларға, шаршыларға бөлу
chequered [‘ʧekə(r)d] adj (US checkered) 
(ауысп. мағ.) жақсы да жаман да кездері 
болған, шытырман ♦~ career/hіstory - 
шытырман кезеңдерге толы карьера/тарих
cherіsh [‘ʧerіʃ] v 1.аялау, мəпелеу 2. ынтық 
болу, сүю 3.(сезімді я идеяны ) қиялға бөлеу 
♦to ~ the hope of wіnnіng an Olіmpіc medal 
- Олимпиада медаліне деген үмітті қиялға 
бөлеу
cheroot [ʃə’ru:t] n екі ұшы да бітеу емес сигар
cherry [‘ʧerі] n 1.(a) шие (b)(кейде cherry-tree) 
шие ағашы 2.(кейде cherry-red) ашыққызыл 
түс, шие түс ♦~ lіps - шие түсті еріндер 
3.(іdm) *to have/get two bіtes at the ~ bіte
cherry brandy [,ʧerі’brændі] n шие брендиі 
(шие татитын, тəтті алькоголді ішімдік)
cherry-pіck [‘ʧerіpіk] n (топтың арасынан) 
өзіне қажетті затты я адамды дұрыс таңдап 
алу

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: