Ерғалиев Қуаныш Советұлы Асанбаева Елдана Бақытқызы газет тақырыпаттарының прагматикалық Қызметі
жүктеу/скачать 1,99 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Парламент не бiтiрiп отыр » (З-Қ. – 31.01.1997), « Ауыл
- Қазақ баласы
| жемтiк iздеу
, той тонау ма? » (П. – 2000. №9), « Таусылмайтын «тәжірибенің» торына түстік » (ЕҚ. – 23.08.2014), « ГБО – дастарханда көрiнбейтiн құбыжық » (З-Қ. – 18.07.2003), « Жаға да көп, жең де көп » (ЖА. – 27.07.2006). Газет тақырыпаттарының экспрессивтілігін арттыруда жиі қолданылатын тағы бір троп түрі – метонимия яки алмастыру. Қ. Жұмалиев тілімен айтсақ, «Не құбылыстың бір жағы, не аттары алынып, өз мағынасында емес, екінші мағынада араларындағы жақындығымен бірінің орнына екіншісі алмастырылып қолданылса және сол құбылысты түгел көрсете алса, метонимия дейді» [140, 125]. Ал З. Қабдолов бұл құбылысқа қысқаша түрде мынадай анықтама 80 берген: «өзара шектес заттар мен себептес құбылыстың өзара байланысты ұғымдар мен шартты сөздердің бірінің орнына бірін қолдану» [141, 17]. Осындай «бірінің орнына бірі қолданылатын» ұғымдар публицистикалық мақала атауларына белгілі деңгейде әр қосып, сөз жоқ, қарапайым сөздік қолданыстағы тақырыпаттардан анағұрлым ерекшелендіріп тұрады: « Парламент не бiтiрiп отыр? » (З-Қ. – 31.01.1997), « Ауыл мiнезi өзгерiп барады » (Ақ. – 1999. №6), « Алматы ешкiмдi жатсынбайды, бiрақ... » (Ақ. – 2001. №2). Синекдоха яки мегзеу – алмастырудың бір түрі – бүтіннің орнына бөлшекті немесе, керісінше, жалпының орнына жалқыны немесе керісінше қолдану [141, 226]. Мұндай тілдік құралдар публицистикалық мақала атауында қолданылғанда оның бейнелілігін арттырып қана қоймай, оқырмандардың қызығушылығын да өзіне еліктіреді. Өйткені «бүтіннің бөлшегіне» / «бөлшектің орнына қолданылған бүтінге» тап болған адресат саналы (кейде санадан тыс) түрде оның «бастау көзін» анықтауға тырысады да, сөйтіп, бар назарын соған шоғырландырады. Сол себепті де заманауи публицистер троптың аталмыш түрін мақала мәтіндерінде ғана емес, олардың тақырыпатарында да көп қолданады: « Қазақ баласы неге қазақша сөйлемейдi? » (ЕҚ. – 13.05.2006). Көп жағдайда синекдоха басқа троп түрлерімен және өзге де бейнелеуіш тілдік құралдармен жымдасып, астасып жатады: « Сөйлешi, сөйле қызыл жүктеу/скачать 1,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|