наны тәтті... Нәтиже алуға бағытталмаған еңбек әрекеті қарама-қарсы бағаланады: Еңбегі аздың өнбегі аз. Еңбегі ештің - күні кеш. Мұнда эксплицитті берілген бағалау предикаты
қолданылған.
Атап айту керек, еңбек атауымен тығыз байланысты мақалдар халық арасында
қалыптасқан азық табудың жолы ретінде мифтік күш туралы көріністі білдіреді: Еңбек қылсаң ерінбей, тояды қарның тіленбей. Кім еңбек етсе - сол тоқ. Еңбек — адамның екінші анасы.Осылайша, еңбек және жалқаулық туралы мақалды талдаудың негізінде,
жасалған
еңбек
атауының
когнитивті-семантикалық
құрылымы
«ыждаһатпен
қиюластырылған әрекет пен жай-күй» инвариантына негізделген. Бұл инвариантқа
провербиальды мағынаның екі басты бағыттары бағынады: біріншісі - «мақсатты әрекет,
мәні жоқ ыждаһат» мазмұнды компонентімен, екіншісі - ыждаһатпен қиюласқан мақсатты
әрекет компонентімен. Екінші бағыт жіктеледі және провербиальды мағыналардың екі блогы
жасалады. Олардың біріншісі «адал еңбек» мазмұнды компонентімен, екіншісі - «адамның
жеке басының игілігіне бағытталған» компонентімен байланысты./4/
Айта кететін маңызды жайт, провербиальды мағынаның әрқайсысы барлық жүйенің
өкілі ретінде тұрады. Бұдан еңбек атауының барлық мақалдық айтылымдарда ішкі
«локализациясы» бар - ішінара бағытталған субъект ыждаһаты бар субъектілік әрекеттің
сипаттамасы туралы көріністі жасайтындығын түсінуге болады.
1. Гумбольдт В. Избранные труды по языкознанию. — Москва: Прогресс, 1984. - 400 с. 2. Маслова В.А. Когнитивная лингвистика. Минск: ТетраСист, 2004.-55с. 3. Қасьім Б. Когнитивті лингвистиканың теориялық негіздері // Қазақ тілі мен әдебиеті және инновация мәселелері. - Алматы, 2008. - 5-9 бб.
Абай атындагы ҚачҮ11У-дың Хабаршысы. «Филология гылымдары» серияси, МЬ2 (і2).2010ж.
