Физика-математика бағытындағы Назарбаев Зиаткерлік мектебі Бейсеков Ж, Касымбекова Н. Ж
жүктеу/скачать 0,79 Mb.
|
МАТИНДИК ЕСЕПТЕР СЫНЫП, МЕТОДИЧКА
| Жауабы: D) 3 сағ.
А) 1,5 сағ; В) 2 сағ; С) 2,5 сағ; D) 3 сағ; E) 3,5 сағ. 8-мысал.Екі машина жиналған астықты 4 күнде басып бітіреді. Егер олардың біреуі барлық астықтың жартысын, ал одан кейін қалғанын екіншісі басатын болса, онда барлық жұмыс 9 күнде аяқталып бітеді. Барлық астықты әрбір машина неше күнде басып бітіреді? Шешуі: 1) Барлық жұмысты 1-ге тең деп алайық. 2) Барлық астықты бірінші машина х күнде, ал екіншісі у күнде, басып бітіретін болсын.
Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеулер жүйесі шығады: Демек, барлық астықты бірінші машина 12 күнде, ал екіншісі 6 күнде басып бітірген. Жауабы: В) 12 күн, 6 күн. А) 10 күн; 5 күн; В) 12 күн; 6 күн; С) 14 күн; 7 күн; D) 16 күн; 8 күн; E) 18 күн; 9 күн. 9-мысал. Егістік жерді жеке жыртып шығу үшін бірінші тракторға екіншісіне қарағанда 1 күнге кем уақыт керек. Осы екі трактор егістік жерді 2 күн бірігіп жыртты, ал сосын егістік жердің қалған бөлігін екінші трактордың жеке өзі 0,5 күнде жыртып шықты. Жеке-жеке жұмыс істесе, тракторлардың әрқайсысы егістік жерді қанша уақытта жыртып бітіре алады? Шешуі: 1-тәсіл. Бірінші трактор егістік жерді х күнде, ал екінші трактор у күнде жыртып бітірсін. Сонда есептің шартына байланысты мынадай теңдеулер жүйесі шығады: Бұдан Демек, егістік жерді бірінші трактор 4 күнде, ал екінші трактор 5 күнде жыртып бітіреді. 2-тәсіл. Айталық бірінші трактор егістік жерді х күнде жыртып бітірсін, онда екінші трактор егістік жерді (х+1) күнде жыртып бітіреді. Егістік жердің ауданын 1-ге тең деп, ал екеуі бірігіп, 2 күнде жыртып бітіретінін у-ке тең деп алып табатынымыз:
Сонда есептің шартына сәйкес мынадай теңдеулер жүйесі шығады: бұдан - есептің шартын қанағаттандырмайды. Демек, егістік жерді бірінші трактор 4 күнде, ал екінші трактор 5 күнде жыртып бітіреді. Жауабы: А) 4 күн; 5 күн. А) 4 күн; 5 күн; В) 5 күн; 6 күн; С) 6 күн; 7 күн; D) 8 күн; 9 күн; E) 9 күн; 10 күн. Бір мезгілде әртүрлі трубалармен толтырылатын бассейндер туралы мәтіндік есептер. Жұмысқа берілген есептерге өте жиі кездесетін сұйықтарды насостармен айдау туралы мәтіндік есептерде жатады. Орындалған жұмыс үшін мұндай есептерде айдалған сұйықтың көлемін алған тиімді. 10-мысал. Бассейн екі труба арқылы 2 сағатта толтырылады. Бірінші труба жалғыз өзі екіншісіне қарағанда 3 сағат ерте толтырады. Бассейнді бірінші труба жеке өзі неше сағатта толтырады? Шешуі: Бірінші труба жеке өзі бассейнді х (сағ-та), толтыратын болсын.
Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: бұдан есептің шартын қанағаттандырмайды. Демек, бірінші труба жеке өзі бассейнді 3 сағатта толтырады. Жауабы: А) 3 сағ. А) 3 сағ; В) 3,5 сағ; С) 4 сағ; D) 4,5 сағ; E) 5 сағ. 11-мысал. Екі труба бассейнді 6 сағатта толтырады. Бірінші трубадан екіншіге қарағанда сағатына 50% су артық ағады. Әр труба жеке-жеке алғанда бассейнді қанша сағатта толтыра алады? Шешуі: Бассейнді бірінші труба х сағатта, ал екінші труба у сағатта толтыратын болсын.
Сонда есептің шартына байланысты мынадай теңдеулер жүйесі шығады: бұдан - есептің шартын қанағаттандырмайды. Демек, бассейнді жеке өзі бірінші труба 10 сағатта, екіншісі 15 сағатта толтырады. Жауабы: С) 10 сағ; 15 сағ. А) 8 сағ; 13 сағ; В) 9 сағ; 14 сағ; С) 10 сағ; 15 сағ; D) 11 сағ; 16 сағ; E) 12 сағ; 48 сағ. 12-мысал. Қуаттары әр түрлі екі насос бірлесе жұмыс істей отырып, бассейнді 4 сағатта толтырады. Бірінші насосқа бассейнді жартылай толтыру үшін екінші насосқа бассейннің бөлігін толтыруға кететін уақыттан 4 сағат артық уақыт қажет. Әр насос жеке жұмыс жасағанда бассейнді неше сағатта толтырар еді? Шешуі: Бассейнді бірінші насос х сағатта, ал екінші насос у сағатта толтыратын болсын. Бассейннің көлемін 1-ге тең деп алайық.
Сонда есептің шартына байланысты мынадай теңдеулер жүйесі шығады: бұдан - есептің шартын қанағаттандырмайды. Егер болса, онда х=16. Демек, бассейнді бірінші насос жеке өзі сағатта, ал екіншісі 16 сағатта толтырады. Жауабы: Е) 16 сағ; сағ. А) 10 сағ; сағ; В) 12 сағ; 4 сағ; С) 14 сағ; сағ; D) 15 сағ; 5 сағ;E) 16 сағ; сағ. 13-мысал. Бір бассейнде 200 м3 су бар да, ал екіншісінде 112 м3 су бар. Бассейндерді толтыру үшін крандарды ашып қойған. Егер екінші бассейнге, біріншіге қарағанда 22 м3 су артық құйылатын болса, неше сағаттан кейін екі бассейннің су мөлшері бірдей болады? Шешуі: 1-тәсіл. х сағаттан кейін екі бассейндегі су мөлшері бірдей болатын болсын. Бірінші бассейнге сағатына у м3 су, ал екінші бассейнге (у+22) м3 су құйылатын болсын. Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: бұдан сағат. Демек, 4 сағаттан кейін екі бассейндегі судың мөлшері бірдей болады. 2-тәсіл. Айталық х сағаттан кейін екі бассейндегі су мөлшері бірдей болатын болсын, ал у (м3/сағ) бірінші бассейннің қуаты болсын.
Сонда есептің шарты бойынша мынадай теңдеу шығады: Демек, 4 сағаттан кейін екі бассейндегі судың мөлшері бірдей болады. Жауабы: А) 4 сағат. А) 4 сағат; В) 5 сағат; С) 6 сағат; D) 7 сағат; E) 8 сағат. Жұмыс пен еңбек өнімділігін анықтауға берілген мәтіндік есептер. А топ. 1. Бірінші жұмысшы жұмысты 10 күнде бітіреді, ал екінші жұмысшы сол жұмысты 15 күнде бітіре алады. Екеуі бірлесіп, осы жұмысты неше күнде бітіреді? А) 6; В) 8; С) 7; D) 5; E) 4. 2. Бригада қаңтарда 62 деталь шығарады, ал келесі айлардың әрқайсысында алдыңғысынан 14 деталь артық шығарып отырады. Маусымда шығарған детальдар санын табыңыз. А) 218; В) 138; С) 216; D) 139; E) 132. 3. Белгілі жұмысты бір ұста 12 күнде, сол жұмысты екінші ұста 6 күнде бітіреді. Екі ұста бірігіп сол жұмысты неше күнде бітіреді? А) 4 күнде; В) 5 күнде; С) 6 күнде; D) 8 күнде; E) 3 күнде. 4. Оқушы күніне бірдей беттен оқи отыра 480 беттік кітапты оқып шықты. Егер ол күніне 16 беттен артық оқыған болса, онда ол кітапты 5 күн ертерек оқып шыққан болар еді. Оқушы кітапты қанша күнде оқып бітірген? A) 10 күн; B) 13 күн; C) 32 күн; D) 15 күн; E) 48 күн. 5. Екі жұмысшы бірігіп жұмысты 3 күнде бітіреді. Егер бірінші жұмысшы осы жұмысты 4 күнде аяқтайтын болса, екінші жұмысшы сол жұмысты қанша уақытта бітіре алады? A) 3 күн; B) 4 күн; C) 6 күн; D) 9 күн; E) 12 күн. 6. Үйді сырлауға бір жұмысшыға 2 сағат, ал екіншісіне 3 сағат уақыт қажет. Егер екі жұмысшы бірігіп істесе, сол жұмысты қанша уақытта бітіреді? A) 1,3 сағ; B) 1 сағ; C) 1,5 сағ; D) 1,4 сағ; E) 1,2 сағ. 7. Екі жұмысшы бірігіп бір жұмысты 4 күнде аяқтайды. Егер 1-ші күні екеуі бірігіп істесе, онда жұмыстың қалған бөлігін бірінші жұмысшы бір өзі 7 күнде аяқтайды. Бірінші жұмысшы жалғыз өзі істесе сол жұмысты неше күнде бітірер еді? A) 7; B) 10; C) 12; D) ; E) . 8. Үш жұмысшы бір жұмысты 8 күнде бітіреді. Бірінші және екінші жұмысшы осы жұмысты сәйкесінше 48 және 16 күнде бітіретін болса, онда үшінші жұмысшы сол жұмысты неше күнде бітірер еді? A) 20 күн; B) 22 күн; C) 24 күн; D) 26 күн; E) 28 күн. 9. Егер оқушыларды 2-ден отырғызса, онда 6 оқушыға орын жетпей қалады, ал егер 3 адамнан отырғызса, онда 4 парта бос қалады. Сыныптағы оқушылар санын табыңыз. A) 41; B) 42; C) 43; D) 44; E) 45. 10. Марат жұмысты 12 күнде, ал Самат осы жұмысты 36 күнде бітіреді. Екеуі бірлескен жағдайда осы жұмысты неше күнде бітіреді? A) 9; B) 10; C) 11; D) 12; E) 13. 11. Үш жұмысшы жұмысты 4 күнде бітіреді. Егер бірінші жұмысшы осы жұмысты 24 күнде, ал екіншісі 8 күнде бітірсе, онда үшінші жұмысшы осы жұмысты неше күнде бітірер еді? A) 10 күн; B) 11 күн; C) 12 күн; D) 13 күн; E) 14 күн. 12. Үйдің қабырғасын қалауға Асан 18 күн, ал Досан 24 күн жұмсайды. Егер екеуі бірлесіп 8 күн жұмыс істесе, онда қабырғаның бітпеген қанша бөлігі қалады? A) ; B) ; C) ; D) ; E) . 13. Қанат пен Жанат жұмысты 12 күнде бітіреді. Егер Қанат 3 күн, ал Жанат 2 күн жұмыс істесе, онда жұмыстың бөлігі бітеді. Осы жұмысты Қанат неше күнде бітіреді? A) 27; B) 28; C) 29; D) 30; E) 31. 14. Бірінші кран бассейінді 8 сағатта, ал екіншісі 10 сағатта, үшіншісі 40 сағатта толтырады. Үш кран бірлесіп осы бассейінді қанша сағатта толтырады? A) 3; B) 4; C) 6; D) 8; E) 10. 15. Егер екі кранның біреуі екіншісінен 3 есе жылдам ағып бассейнді 9 сағатта толтырса, онда жылдам ағатын кран жалғыз өзі осы бассейнді қанша уақытта толтырады? A) 30 сағ; B) 32 сағ; C) 34 сағ; D) 36 сағ; E) 38 сағ. 16. Автобус ішінде 50 бала бар. Аялдамада автобустан 5 ұл және 5 қыз түсіп қалғаннан кейін, ұлдардың саны қыздардан 3 есе көп болады. Бастапқыда ұлдардың саны қанша еді? A) 28; B) 30; C) 34; D) 35; E) 40. 17. Сумен толтырылған ыдыстың салмағы 30 кг. Егер ыдыстағы судың салмағы бос ыдыстың салмағынан 5 есе артық болса, ыдыстың салмағы қандай? A) 7,5 кг; B) 6 кг; C) 5 кг; D) 4,5 кг; E) 4 кг. 18. Егер оқушыларды партаға 5 адамнан отырғызса, онда екі оқушыға орын жетпей қалады, ал 7 адамнан отырғызса, 2 парта бос қалады. Сыныпта қанша оқушы бар? A) 37; B) 38; C) 42; D) 47; E) 52. 19. Бөлмеде 36 ұл және 10 қыз бар. Ұлдардың саны қыздардан 3 есе артық болу үшін неше ұл бөлмеден шығу керек? A) 2; B) 3; C) 4; D) 5; E) 6. 20. Кварталда 8 көпқабатты үй салынды. Олардың орташа биіктігі 38 м. Егер сегіз үйдің төртеуінің орташа биіктігі 29 м болса, онда қалған төрт үйдің орташа биіктігі қандай болғаны? A) 35,5 м; B) 38 м; C) 42 м; D) 45 м; E) 47 м. 21. Бір жылқы мен екі сиырға күн сайын 34 кг шөп беріледі, ал екі жылқы мен бір сиырға 35 кг шөп беріледі. Күн сайын бір жылқыға қанша кг және бір сиырға қанша кг шөп беріледі? A) 7 кг; 8 кг; B) 8 кг; 9 кг; C) 9 кг; 10 кг; D) 10 кг; 11 кг; E) 11 кг; 12 кг. 22. Айлақта екі орындық және үш орындық барлығы 6 қайық тұрған еді. Осы қайықтарға 14 адам орналастыруға болады. Айлақта неше екі орындық қайық, неше үш орындық қайық тұрған еді? A) 1 және 5; B) 2 және 4; C) 3 және 3; D) 5 және 1; E) 4 және 2. 23. Турбазадағы шатырлар мен үйлердің жалпы саны 25. Әр үйде 4 адам, ал әр шатырда 2 адам тұрады. Турбазада барлығы 70 адам демалып жатқандығы белгілі болса, онда қанша үй және қанша шатыр бар екендігін табыңыз. A) 10 үй, 15 шатыр; B) 12 үй, 13 шатыр; C) 13 үй, 12 шатыр; жүктеу/скачать 0,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||