Шоңарбас плаун(Lycopodiumclavatum)Қылқанжапырақтыормаңдардакеңтаралғанөсімдікұ Спорофитіжерге төселіпөсетінсабақтан тұрады.Оның вертикаль бағытта көтеріліп тұратын бұтақтары мен томен қарай кететін қоса-лқытамырларыболады.Сабағыментамырларыньң төбеліктармақталған бұтақтары болады.Өткізгіш шоқтары сабақтыңортасыңдаорналасады.Орталыққилиндрсабақтың аз ғанабөлігінальт жатады. Қабық қаб&тының жалпақаонасына жапырақтың іздері өтіп жатады. Камбиі жоқ. Сабағыменжапырағыныңсыртын эпидермис қабаты қаптап тұрады,ондаустьиқеаппаратгарыболады.Жапырақ тақтасы тас-патәрізді,шетгерітегіс,үзынболыпкелетінжіңішкежіпшеменаяқталады.Вертикальбағытга тік көтеріліп түратын сабақтарыньңұшында,біршамаүзынаяқшаның(көтерменің)үстіндеекіден(сиректеу3—5-тен)споратүзетінмасақтарыорналасады.Масақтыңформасықилиндртәрізді,оныңөсіболады. Ең көп ж әне кең таралған туысына селагинелла (Selaginella) жатады. Оның аздаған түрлері ғана дәрілік және сәндік өсімдіктер ретінде пайдаланылады.
Селаготектес селагинелла. Ол бұрынғы одақ- тас республикаларды ң территориясы ны ң европалы қ бөлігіндегі таулардың ылғалды субальпа белдеуіндегі шалғындарда аздап кездеседі. 'Спорофитінің сыртқы құрылысы плаунны ң спорофитіне ұқсас. Сабағының ортасында өткізгіш шоғы орналасады. Ол паренұималық клеткалардан тұратын ж іпш елерге іл ін іп тұрады. Сабагының эпидермисінде устьиқа аппараттары болмайды. Жапырақ- тары формасы және мөлшері жағынан бірдей, тілшелері келешегінде түсіп қалып отырады. М езофиллдің клетка- ларында 1—2 пластинка тәрізді ұромотофорасы болады. Эпидермистің клеткаларында да ұромотофоралары болады. Устьиқа аппараттары жапырақтың астынғы бетінде орналасады. Спора түзетін масақтары сабақтарының жоғарғы ұштарында орналасады. Спорофиллдерінің вегетативтік жапы рақтары нан айқын айырмашылықтары болады . Спорофиллерінің тілшелері болады, бірақ олар ешуақытта түсіп қалмайды. Әрбір масақтың спорофилдерінің қолты- ғында қысқа аяқшаларда мега — және микроспорангилері орналасады . Мегаспорангиінде төрт мегаспора, ал микроспорангиінде көптеген микроспоралар жетіледі. Спорангилерден босаған, мега — және микроспоралар қолайлы жағдайларда өседі. Микроспораның ішінде аталық гаметофит жетіледі. Ол бір вегетативтік клеткадан және бір редукқияға көп ұшыраған антеридийден тұрады. Соңғысының ішінде екі талшығы бар сперматозоидтар жетіледі. Аналық гаметофитте түгелдей дерлік мегаспораның ішінде жетіледі. Гаметофит ұлғая келе мегаспораның қабықшасын жарып шығады. Үш сәулелі жарықшақ арқылы гаме- тофиттің денесінің бір бөлігі созылып сыртқа шыгады, онда арұегонилері мен ризоидтары пайда болады. Ұрықтануы сумей байланысты. Зиготадан Ұрық пайда болады.
Сонымен селагинелланың әртүрлі споралылығы оның гаметофиттерінің дара жыныстығын және редукқияға көп үшырагандығын айқындайды. Бұл ерекшелігі өсімдіктердің эволюқиясында үлкен роль атқарды.үштары үш кір, өрі жоғары қарай қайрылған қабыршақ тәрізді үш бүрышты жапырақтары орналасады.