«Талас» жазуы
|
-Талас, Іле, Сыр, Ертіс өзендері бойынан табылған ежелгі түрік жазуларына берілген атау.Ескерткіштердегі жазулардан оның тек билік иелері немесе мемлекеттер арасындағы байланыс аумағында емес, қарапайым халық арасында кеңінен пайдаланғаны байқалады.
-«Отыз ұланның адал достары!Мешін жылы, елде, жиырмада (еді)» деген жолда елі, жері үшін құрбан болған достар туралы, оның жастығы, жыл мезгілі жайлы хабар жазылған.
|
Қимақ жазба дерегі
|
-Жанақ ибн Хакан әл-Қимақи кітап жазып, оны ХІІ ғасырда араб географы әл-Идриси қимақ елін сипаттаған еңбегінде пайдаланған. Қимақтардың қола айналарындағы бедерлер, олардың ІХ-Х ғасырларда ежелгі түркі жазуын пайдаланылғанын көрсетеді.
-Араб тілді грек ғалымы, тарихшы Йақұт әл-Хамауи өзі аралап көрген қимақ тайпалары туралы: «Кейін қимақ аталатын тайпаға жеттік. Жазық жерде алтынды кесек күйінде шығаратын кеніш бар. Сол сияқты өзеннің ағысынан алмас та табылады. Ол жерде жазуға арналған қалам жасайтын қамыс өседі»,-деп жазады.
|
ЖАЗБА ӘДЕБИЕТТІҢ ДАМУЫ
VIII ғасыр
|
-Түріктердің жазба әдебиеті дүниеге келген кезең.
-Көне түрік тілінде жазылған жәдігерлер саны: 200-ден астам.
|
Көне ескерткіштер
|
-Руна жазуымен жазылған ескерткіштер Орхон, Тола, Селенга өзендерінің бойында таралған.Білге қаған, Күлтегін, Тоныкөк ескерткіштері, Селенга тасы, Терхин бағанасы, Қарабалағасұн жазу т.б. бар.
-«Тоныкок» (716) ,«Білге қаған» (735),«Күлтегін» (732) жазулары– тарихи дастандар. Мұнда Түрік қағанатының құрылуы мен дәуірлеуі, ақырында күйреуі жайында айтылады. Дастандардағы тарихи суреттер әдеби-көркемдік тәсілдермен өрнектелген.Білге қаған мен Күлтегін құрметіне арналған жазулар шешендік өнер мен саяси прозаның тамаша үлгілері саналады.
«Күлтегін жыры»- түркі халқын ауызбіршілікке шақырады, сыртқы жауларға ұйымдасқан түрде қарсы тұруға, ежелгі ата-баб дәстүрін берік ұстануға елдікке үндейді.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
