Рассмотрим  некоторые  особенности  работы  такой  сети  на  примере  одного  из  действующих

336

Кредитная  система  обучения – образовательная  система,  направленная  на  повышение  уровня 

самообразования и творческого освоения знаний на основе индивидуализации, выборности образовательной 

траектории в рамках регламентации учебного процесса и учета объема знаний в виде кредитов. 

Характерные признаки кредитной системы обучения:

1.  Объем  каждой  дисциплины  осуществляется  на  основе  Государственных  общеобязательных 

стандартов образования и типовых учебных планов; 

2. Свобода выбора обучающимися дисциплин из числа дисциплин по выбору, включенных в рабочий 

учебный план при формировании индивидуального учебного плана; 

3. Кредитная система обучения является нелинейной системой обучения. 

4. Свобода выбора обучающимися преподавателя; 

5. Непосредственное участие обучающегося в формировании своего индивидуального учебного плана; 

6.  Использование  модульно-рейтинговой  системы  оценки  учебных  достижений  обучающихся  по 

каждой учебной дисциплине.

7. Вовлечение в учебный процесс эдвайзеров, содействующих обучающимся в выборе образовательной 

траектории; 

8. Обеспечение учебного процесса всеми необходимыми учебными и методическими материалами в 

печатной и электронной формах; 

Проблема,  которую  необходимо  решить  в  результате  эксперимента,  это: «Формирование  комплекса 

компетенций,  обеспечивающих  успешную  адаптацию  выпускника  школы  к  обучению  в  ВУЗах  в 

условиях    кредитной  системы».  По  результатам  эксперимента  должна  быть  сформулирована  и  описана 

репродуцируемая модель комплексной образовательной среды «Школа – Вуз», готовящая школьников к 

дальнейшему  обучению  в  вузах  по  кредитной  системе    обучения,  позволяющая  перенести  позитивный 

опыт экспериментальной площадки в практику работы образовательных учреждений.

Организационные особенности развития портала и сети:

На начальном этапе развития сети работа велась в коллективе школы №20 в виде эксперимента, программа 

которого получила одобрение в областном управлении образования по следующим направлениям:

1.  Подготовка  педагогов  к  работе  в  условиях  кредитной  системы  обучения  с  учетом  адаптации  к 

школьной ступени образования.

2.  Разработка  модели  модульно-рейтинговой  системы  оценки  деятельности  педагога  и  учебных 

достижений учащихся, адаптированной к школе.

3. Разработка  комплекса нормативных и методических документов и материалов, регламентирующих и 

обеспечивающих внедрение кредитной системы, адаптированной к условиям школы.  

Экспериментальная работа портала была рассчитана на 3 года.

Первый  год  эксперимента – это  вхождение  в  эксперимент,  он  был  направлен  на  обучение  учителей, 

работающих  по эксперименту. Был составлен и утвержден план работы.  Для учителей были организованы  

курсы  по  изучению  теоретических    вопросов  по  кредитной  системе  обучения,  а  также  проведен  ряд 

обучающих семинаров. 

Учителями-экспериментаторами  был  выделен  блок  дисциплин,  образующих  компонент  по  выбору. 

Велась    разработка  технологических  карт    этих  дисциплин  и  индивидуальных  планов    учащихся, 

сформированы группы  учащихся для изучения данных элективных дисциплин, составлено  расписание 

занятий.  Многие из учителей-экспериментаторов имеют свои авторские программы элективных курсов.

Учебный процесс с использованием кредитной системы обучения организован в следующих формах: 

аудиторные  занятия  (лекции,  практические  занятия),  внеаудиторные  занятия:  самостоятельная  работа 

обучающегося, в том числе и под руководством преподавателя.

Большая  проблема  у  выпускников,  которые  приходят  на 1 курс  вузов  с  кредитной  технологией 

обучения, – это их неумение работать самостоятельно. Поэтому задача учителей не только приучать их к 

самостоятельной работе, но и научить работать самостоятельно. 

337

Учителями-экспериментаторами  был  проработан материал 10 и 11 классов с целью определения,  какая 

часть материала будет отведена на лекции, какая на самостоятельную работу ученика с преподавателем, 

какая на самостоятельную работу ученика.  Также учителями определялись  формы и методы организации 

самостоятельной  работы  по  своим  предметам.  Учителя    проводили      консультации      для  учащихся  по 

организации самостоятельной работы. Собран теоретический материал по организации самостоятельной 

работы учащихся. 

Развитие  портала  как  сети  потребовало  установления  связи  с  Аграрно-Техническим  университетом 

имени Жангир Хана, Гуманитарным университетом имени Махамбета Утемисова, Западно-Казахстанским 

институтом  повышения  квалификации  учителей.  Учителя  знакомились  с  теоретическими  основами 

кредитной  системы  обучения,  делался  отбор  материала    по  степени  применимости  в  условиях    школы.  

Перед  ними  выступали  преподаватели  вузов,  которые  делились  опытом  своей  работы  по  этой  системе 

обучения. 

Далее, с целью расширения сети портала и привлечения школ-партнеров  уже учителя-экспериментаторы 

нашей школы выступали на секционных заседаниях, давали предметные семинары для учителей города и 

области, принимали участие с докладами в работах международных,  областных и городских конференций. 

Был  выпущен  буклет  и  брошюра  «Знакомьтесь:  СОШ№20  города  Уральска – Экспериментально-

инновационный  портал  «Применения  элементов  кредитной  технологии  обучения  на  старшей  ступени 

средней общеобразовательной  школы». 

Результатом    работы  учителей  по  этому  направлению  стала  брошюра  из  опыта  работы  учителей 

СОШ№20 «Организация самостоятельной работы на уроках в средней общеобразовательной школе при 

кредитной системе обучения».

Учителями-экспериментаторами  при  участии  сетевых  партнёров  собран  и  изучен    теоретический  

материал  по  модульно-рейтинговой  системе  оценки  знаний  учащихся,  составлены  листы  учета  знаний 

по предметам, отобран материал для промежуточной и итоговой оценки знаний по каждой четверти для 

учащихся  10 и 11 классов.  

Результатом    работы  учителей  по  этому  направлению  стала  брошюра  из  опыта  работы  портала 

«Рейтинговый контроль знаний учащихся».  А также  выпущены  CD- диски с  материалами тестового 

контроля знаний по всем предметам по четвертям для учащихся  10 и 11 классов.

За три года работы портала проделана  большая и плодотворная работа, о чем говорят наши результаты, 

и мы надеемся, что наша школа уже в ходе проведения экспериментальной работы, помогла  в адаптации 

студентов-первокурсников  к    вузам  с  кредитной  технологией  обучения,  а  также  в  дальнейшем  станет 

методическим  центром  внедрения  кредитной  системы,  адаптированной  к  условиям  школы.  Это  стало 

возможным  благодаря  сетевой  открытости  работы,  основанной  на  инициативе  педагогов  школы  №20. 

Сама работа  является ярким доказательством эффективности горизонтальных взаимодействий и сетевого 

сотрудничества учителей. В тоже время работа в сетевых сообществах требует обновления и расширения.

Сетевые  сообщества  учителей  Казахстанских  школ  должны  получить  новый  импульс  развития 

благодаря программе Центра педагогического мастерства. Профессионально учителя готовы к включению 

в эту работу на новом, современном уровне понимания проблематики развития образования. Это позволит 

нашей  школе  быстрее  включиться  в  более  широкие  взаимодействия,  открыть  новые  возможности 

совершенствования и профессионального роста.

Использованная литература

«Руководство для учителя» Первый (продвинутый) уровень. Первое издание. - с. 85. www.cpm.kz 

Ballantyne, P., Jackson, D., Temperley, J., Michael, J. & Lieberman, A. (2006). Leading networks leading the 

system. Accounts of practice [Ведущие сети, руководящие системой. Доклады по практике]. Nottingham: 

National College for School Leadership.

Обыдёнкина Л.В. Педагогические  условия профессионального саморазвтия педагогов на основе  

методических порталов: дисс. канд.пед. наук.: Алматы, 2010. с. 87

338

МАТЕМАТИКА ПӘНІН ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРҒА АРНАЛҒАН МЕКТЕПТЕРДЕ ОҚЫТУДА 

ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕСІ

Озған С. Т.

Түрлі пәндерді тереңдетіп оқытатын дарынды балаларға арналған Маңғыстау облыстық 

мамандандырылған мектеп- интернаты,

Қазақстан Республикасы 

Аңдатпа

Мұғалім  дарынды  балаларға  арналған  мектептерде  математиканы    инновациялық  технологияны 

қолдану арқылы оқыту тәжірибесін ұсына отырып, сабақтарында  Назарбаев Зияткерлік мектептері 

мен  Кембридж  Университеті  бірлесе  отырып  жасаған  Бағдарламаға  сәйкес  өткізген  сабақтарында 

әлемдік, өмірлік әрі әлеуметтік кеңістікке еркін ене алатын қасиеттерге ие дарынды тұлға тәрбиелеуге 

көмектесетін 7 модульді қолданудың тиімділігі мен қиыншылықтарымен әріптестерімен бөліседі.

Аннотация 

Представляя  свой  опыт  применения  инновационных  технологий  в  обучении  математике  в  школе 

для  одаренных  детей,  учитель  делится  с  коллегами  эффективностью  и  проблемами  при  применении 

на  уроках 7 модулей  соответсвующей  Программы,  составленной  АОО  «Назарбаев  Интеллектуальные 

школы» совместно с Кембриджским университетом в воспитании и формировании одаренной личности, 

соответствующей мировым требованиям.

Abstract

Introducing her practice of using new technology in studying mathematics for gifted children at school, the 

teacher shares her effi cacy and problems with her colleagues by using 7 modules in the lessons according to 

Syllabus, made up Nazarbayev Intellectual schools together with Cambridge University for bringing up and 

forming of gifted personality, who is able to freely enter the world and social space.

Дана халқымыз: «Ұстазы жақсының - ұстамы жақсы» деп айтқандай қоғамда мектеп мұғалімінің рөлі 

қандай болса, болашағымыз да сондай болмақшы. Сол себептен «2011-2020 жылдарға арналған ҚР Білім 

беруді  дамытудың  мемлекеттік  бағдарламасында»  педагог  мамандығының  беделін  көтеру  мен  педагог 

кадрлардың біліктілігін арттыру сапасы басым бағыттардың бірі болып табылады. [1, 19-б.]

ХХІ  ғасыр  әлемдік  білім  кеңістігінде  білім  беру  идеологиясы  «бүкіл  өміріңнің  білімі»  принципінен 

«өмір бойғы білімге» ауысуда.  Шығармашыл ұстаз  болуы үшін  мұғалім өзінің үнемі білімін жетілдіріп, 

кәсіби біліктілігін көтеріп отыруы тиіс. 2012 жылдың 4 сәуір мен 23 маусым аралығында Астана қаласына 

Педагогикалық  Шеберлік  Орталығында  өткен 3 айлық  курс    кезеңінен  енді  білім  беруді,  өзімді,  сосын 

оқушыларымды, басқа әріптестерімді, тіпті ата-ананы да өзгерту керек екендігін ұғындым. Бұл технология 

бойынша сабақтарда 7 модуль қолданылады. 

Барлық жаңа технологиялардың алдына қоятын мақсаты – оқушының жеке басының дара және дербес 

ерекшеліктерін ескеріп, олардың өз бетінше ізденуін арттырып, шығармашылығын қалыптастыру. «Білім 

туралы»  Қазақстан  Республикасының  Заңында  мемлекеттік  саясат  негізінде  ең  алғаш  рет  «Әр  баланың 

жеке  қабілетіне  қарай  интеллектуалдық  дамуы,  жеке  адамның  дарындылығын  дамыту»  сияқты  өзекті 

мәселелер енгізіліп отырғаны белгілі. [1, 89-б].

Жаңа  тәсілмен  оқыту  қиын  болғанымен  математика  сабақтарында  қолдану  нәтижесін  көрсететінін 

байқадым: 1)оқушылар реттелуге бағытталады; 2) сабақта барлық оқушылар қамтылады; 3) топтық талдау 

арқылы жаңа материал жақсы меңгеріледі; 4) оқушылар өз білімі үшін жауапкершілікті түсіне бастады. 

Оқушыларға топтасып диалог арқылы жұмыс істеу ұнады. Олар сабақ соңында жазған рефлексияларында 

топта  талдау  арқылы  жаңа  тақырыпты  тез  және  оңай  түсінетіндерін,  сабақта  еркін  отыратындарын; 

есептерді бұрынғыдай көшіріп алмай, топта сұрақ қоя отырып түсінетіндіктерін жазған. 

339

Сабақтардың    нәтижелігі  сынып  (топ)  атмосферасына  көп  байланысты.  Топқа  бөлуде  оқушылардың 

пікірлерін,  психологпен  бірлесіп  алған  сауалнамаларды  ескеріп  құрамын.  Ал  қазіргі  кезде  сабақтың 

ұйымдастыру  кезеңін  оқушылар  өздері  өткізеді,  мысалы:  сабақтар  жақсы  көңіл-күйде  өтуі  үшін 

оқушыларды тақта алдына шығарып дөңгелене тұрғызып,  тілек айтқызады, топқа бөлуді де ойластырып 

келеді.

Сабақтарымның  барлығында  АКТ  қолданамын,  себебі  дайын  сызба,  түрлі  түсті  көрнекілік,  уақыт 

үнемделеді. Презентацияларды тек өзім құрастырмай оқушыларға да презентация жасатамын. Оқушылар 

тек естігеннен гөрі көзімен көрсе естерінде жақсы сақталады. «Оқушылардың алған ақпаратты сақтауының 

орташа пайызы : аудио-визуал 20%, көрсетілім 30%» . [2, 34-б].

«АКТ  оқушыларға  ғылыми  ұғымдарды  түсіндіруді  және  олардың  қабылдауын,  түсінуін  жеңілдетуге 

мүмкіндік беріп, мұғалімдерге сабақ беруде көмектесетін құрал болып отыр. Сондықтан оқыту барысында 

осы технологияларды ойланып қолдануды қажет етеді » [2, 61-б]. Сынып оқушыларымен бірлесе отырып 

слайдтар жасау, анимация , презентация жасауды жетілдірдік. «Параметрлі теңдеулерді графиктік тәсілмен 

шешу» тақырыбын өткенде «Wolfram Alfa»  программасымен (http://um-razum.ru сайтында) график салу- 

оқушылардың есеп шығарғандағы уақытын үнемдеді.  

«Пифагор  теоремасын  қайталау»  орта  мерзімді  сабағымның  екінші  сабағында  Пифагор  теоремасын 

ежелгі  заманда  қолдануын  көрсететін  есептер  шығарттым:  Ежелгі  Қытай  «Гоу-гу»  трактатындағы 

бамбук туралы есеп, Бхаскара шығармаларындағы орысша өлеңмен берілген лотос туралы есеп, Ежелгі 

жерөлшеушілер есебі, Гиппократ айшықтары, циркуль мен сызғыштың көмегімен ұзындығы 

 –ге тең 

кесінді салу есебі, Ежелгі Қытай «Тоғыз кітаптағы математика» трактатынан су қоймасы шетіндегі қамыс 

туралы  есептер.  Есептерді  интерактивті  тақтада    түсті  суретпен  қөрсеттім.  Бұл  есептер  оқушылардың 

орыс тілі, әдебиет, тарих, биология пәндерінен білімдерін кеңейтумен бірге эстетикалық тәрбие алуына 

да жол ашады.  

Оқушылар  сурет  бойынша  өмірден  алынған  есепті  математика  тіліне  аударды.  Сосын  Пифагор 

теоремасын қолданып шығарды, топта талдады. Шыққан есепті қайтадан өмірмен байланыстырып , берілген 

тапсырманың шешуін айтты . Әр есепті бір топтың  оқушысы қорғады, қалған топтар толықтырып немесе 

жауаптарын салыстырып отырды .  Бұл сабақта оқушылардың сабаққа қызығушылығы мол болды. Олар, 

мысалы,  қарапайым  лотостың  толқынмен  жағаға  шығып  қалуы,  майысып  қалған  бамбуктың  Пифагор 

теоремасымен байланыстырылып шешілуіне таңғалды. Математиканы өмірмен байланыстыратын осындай 

есептерді  интерактивті  тақтада  түсті  суреттермен  беру  оларға  өте  әсерлі  болды.  Оқушылар  оқулықтан 

тек  таза  математикалық  есептер  шығарып,  жалығып  та  кетуі  мүмкін.  Әсіресе  гуманитарлық  пәндерді 

жақсы оқитын және суретті жақсы салатын оқушылардың математикаға қызығушылығын арттырады деп 

ойлаймын.  

«Пифагор  теоремасын  қайталау»  орта  мерзімді  сабақтың  үшінші  сабағында  оқушылар  үйден 

дайындап келген слайдтары бойынша топ презентацияларын жасады. Оқушылар презентация жасау үшін, 

ғаламтордан ақпараттар іздеп, көп қосымша білім алды, топ болып презентация құрастырғанда, олардың 

ынтымақтастығы күшейді. Мен оқушылар презентация жасағанда, ғаламтордан көптеген материалдарды 

толтырып  әкелетін  шығар,  сосын  топтан  біреуі  ғана  қорғайтын  шығар  деп  ойлап  едім.  Олар  өздерінің 

шамаларына сәйкес қана материалдар алған, математикадан өте жақсы оқитындар Пифагор теоремасының 

басқаша дәлелдеулерін, ал ауызша сабақтарды жақсы оқитын оқушылар Пифагордың өмірбаянын, Пифагор 

теоремасы туралы ақпараттар алған және қорғаған кезде әркім өз слайдын өзі түсіндірді . Математикадан 

есептерді  жақсы  шығаратын,  бірақ  орыс  тілді  оқушы  тобын  артта  қалдырмау  үшін  тырысып  жақсы 

сөйледі,  ал  математикадан  орталау  оқушылардың  Пифагор  туралы  сайрап  айтуы  математика  сабағында 

бірінші рет еді, сондықтан олар өздеріне деген сенімділіктерін жоғарылатты. Мен тек Пифагор және оның 

теоремасы  туралы  ғана  айтатын  шығар  десем,  олар  Пифагор  теоремасына  тест  есептерін  құрастырып, 

Пифагор туралы аңыз әңгімелер, «Сөйлеген сөзіңде де , істеген ісіңде де әділ бол»-Пифагордың нақыл 

сөздері, Пифагор теоремасының неше түрлі атаулары туралы да айтты. Осылай сынып оқушылары түгел 

презентацияларын қорғады. 

340

Енді  мен  барлық  балалардың  қабілет  деңгейін,  бейімділігін  анықтап,  ол  қабілетін  математика 

пәнін  игеруде  қалай  қолдана  алатындығымды  ойластыратын  боламын.  «Квадрат  теңдеулерді  шешу» 

тақырыбындағы  сабағымда  оқушылардың  жазушылық  қабілеттерін  анықтап,  гуманитар  пәнге  жақын 

оқушылардың  сабаққа  ынтасын  күшейту  үшін  үйге  тапсырмаға  осы  тақырыпқа  әңгіме,  ертегі,  эссе 

құрастырып  келуді  тапсырдым.  Мен  олардың  жұмысын  менің  электронды  поштама  салуларын  өтіндім. 

Сол оқушылар шығармасының кейбіреулері:

«Алма бағы» әңгімесі.

Қыс  бітіп,  көктем  келді.  Квадрат  теңдеулер  қаласының  әкімі  тұрғындарына  алма  ағашын  отырғызу 

туралы  жарлық  шығарады.  Содан  бәрі  ағаш  отырғызу  үшін  жерге  таласады.  Айқай-шудан  басы  қатқан 

әкім былай дейді: «Квадрат теңдеулердің қасиеті, мінезі, еңбекқорлығына қарап, оңтүстік бөлігіне барлық 

қасиеттері  ең  жақсы  (яғни  Д>0)  болатындарды;  ортаңғы  бөлігіне  өте  жақсы  да  емес,  жаман  да  емес 

(яғни  Д=0)  болатындарға;  солтүстік  бөлігіне  жалқау  (яғни  Д<0)  болатын  квадрат  теңдеулерге  бөлеміз».  

Содан бәрі өз жеріне алма ағашын отырғыза бастайды. Жаз өтіп, күз келеді. Міне, ғажап, Д>0  квадрат 

теңдеулердің  ағаштарына 2 алмадан  шығады,  Д=0  болған  квадрат  теңдеулерге 1 алмадан,  Д<0  болған 

квадрат теңдеулерге ешқандай алма шықпайды. Сөйтіп, квадрат теңдеулер өздерінің еңбегіне қарай тиесілі 

жемісін жинапты.Құрастырған: 8-«а» сынып  оқушысы  Бақытқалиева Анжелика.                                                                                                 

«Мақтаншақ бай» ертегісі

Баяғыда бір мақтаншақ бай болыпты. Оның ақылсыздау, бірақ бойы ұзын Ноль деген баласы болыпты. 

Бір  күні  баласына  қалай  мақтанарын  білмеген  бай  былай  депті: «Егер  кімде-кімнің  бойы  менің  балам 

Нольден  ұзын  болса  (Д>0),  онда 2 жылқы  беремін;  егер  бойы  бірдей  шықса  (Д=0), 1 жылқы  беремін; 

егер бойы кіші болса (Д<0), ештеңе де бермеймін».Сөйтсе мақтаншақ байдың баласынан ұзын адамдар 

табылып, бай біраз жылқысынан айырылыпты.

Құрастырған: 8«а» сынып  оқушысы Жансүгір Ерлан. 

Осы  тапсырмаларды  орындату  арқылы  оқушылардың  математикаға  қызығушылығын  ояттым  және 

олардың тақырыпты түсінгендігін байқадым. 

Дарынды балаларды анықтау және дарынды балаларды оқыту модулі мені әлі де қызықтырады, мен 

келешекте осы мәселемен айналысқым келеді. 

Оқушылар жаңа білімді өздері меңгеріп қана қоймай есептерді шығарудың тиімді тәсілдерін анықтай 

алғаны    олардың  сыни  тұрғыдан  ойлануына  итермелейді.  Сыни  тұрғыдан  ойлау  дегеніміз: 1) керекті 

ақпараттарды іздестіріп жинақтау;  2) оны зерттеп талдау; 3) қорытындылау;  4) жаңа іс-әрекетке бағытталу.  

Сыни тұрғысынан ойлау екі мағынаны қамтиды: 1) оқушыны сыни тұрғыдан ойландыру; 2) мұғалімнің 

сыни  тұрғыдан  ойлауы.  Жаңа  білімді  бірлесіп  өздігінен  алуда  оқушыларға  сыни  тұрғысынан  ойлануы 

қажет болып табылады. Мысалы « Пифагор теоремасын қайталау »  сабағында теореманы дәлелдеу үшін 

анимация қолданылды. Сол кезде оқушылар үнсіз бақылады, сосын оны топта талқылап, қорытындысында 

теореманы дәлелдей алды, келесіде теореманы есептерге қолданып шығара алды. Практикалық, сарамандық 

жұмыс,  зерттеу,  салыстыру  жасағанда  оқушылардың  сыни  ойлауы  қалыптасып,  дамиды.  Сондықтан 

мен  сабақтарымда  тек  ойландыратын  емес,  салыстыратын,  тиімді  тәсілдерді  анықтататын  тапсырмалар 

бердім.  Мысалы: « Квадрат  теңдеулерді  шешу » сабағында  квадрат  теңдеулердің 14 тәсілін  тауып  қана 

қоймай,  олардың  ішінен  ең  тиімді  тәсілдерін  анықтаттым.  Мұғалім  де  сабаққа  дайындалған  кезде  көп 

дайындалады, ізденеді, әртүрлі ақпарат көздерінен материалдар жинақтайды, ішінен керегін, сыныбының 

жасына, ерекшелігіне сәйкестерін ғана алып, оны реттейді. Сабақ кезінде топтарды аралап бақылайды, 

не істеп жатыр, нені түсініп немесе түсінбей жатыр анықтайды, сұрақтар қойып оқушыларды бағыттап, 

көмектеседі.  Оқушыларды  оқыту  үшін  бағалау  да  сыни  тұрғыдан  ойлауды  қажет  етеді.  Диалог  арқылы 

оқыту сыни тұрғыдан ойландыруға әкеледі. Оқушылар сұрақ қойғанда жауап беру үшін өзінің білетіндерін 

саралай бастайды. Дұрыс деп тапқанын жауап етіп айтады. Сыни тұрғысынан ойлаудың оқушының өзін-

өзі реттеуге көмегі тиеді.

Қиын  тапсырмаларды  өздігінен  игеруде  қиындықтар  болып,  оқушыларға  менің  көмегім  керек 

болды. Мен оларға ашық сұрақтарды көбірек қоя бастадым. Сұрақтар туралы бұрын ойланбаппын. Енді 

341

сұрақтардың  ашық,  жабық,  төмен  деңгейлі  және  жоғары  деңгейлі  болатынын  білдім. «Оқушылардың 

білім алуын қолдау үшін сұрақ  қоюдың түрткі болу, сынақтан өткізу және қайта бағыттау сияқты әртүрлі 

техникаларын  пайдалануға  болады» [2, 40 б.].  Сұрақ  қойғаннан  кейін  және  жауаптан  кейін  де 2 сек. 

кідіріс жасау керек екенін үйрендім. Сабақ жоспарына кейіннен сұрақтарды кіргізетін болдым. «Квадрат 

теңдеулерді  шешу»  сабағында  «Квадрат  теңдеулердің  қандай  тәсілдерін  білеміз?»  деп  сұрақ  қойғанда 

оқушы  жауап  береді,  диалог  құрылады, «тиімді  тәсілдерін  атаңдар?»  дегенде  сыни  тұрғыдан  ойлану , 

«тағы да қандай тәсілдер ұсынасың?» дегенде дарынды баламен жұмыс болады. Оқушылардан рефлексия 

алғанда «Не білдім?», «Не түсіндім?», «Нені әлі де үйренуім керек?» деген сұрақтарға жауап беру арқылы 

оқушылар өз білім деңгейлерін анықтап, өздерінің білімін бағалайды.  

Бастапқы  сабақтарымда  оқушыларды  оқыту  үшін  ғана  бағалаттым. «Сыныптағы  бағалау  тек  қана 

техникалық тәсіл емес. Мұғалімдер жазбаша немесе ауызша түрде баға қою жолымен бағалайды. Олар 

қолданатын кез-келген нысанның артында тек қана объективті немесе жеткілікті дәрежеде объективті емес 

нормалар мен стандарттар ғана емес сондай-ақ баланың дамуы, оқуы және уәжі туралы түсінік, сонымен 

қатар  өзін-өзі  бағалау,  қабілеттілік  және  күш-жігер  сияқты  ұғымдарға  қатысты  құндылықтар  жатады» 

Александер, 2001 [2, 55-б].        

Бағалаудың критериалды өлшемдерін жасау қиындық туғызды.  Оқушылар да өздерін асыра бағалады. 

Оқыту  үшін  бағалау  оқушылар  білім  алуында  маңызды  роль  атқаратынын  білдім. «Өздерінің  бұрынғы 

тәжірибесі  бойынша  көптеген  мұғалімдер,  оқушылар  және  олардың  ата-аналары  бағалауды  оқыту  мен 

білім беруден кейін болатын нәрсе ретінде қарастырады. Бағалау оқыту мен білім берудің ажырамас бөлігі 

болуы мүмкін деген ой біздің түсінігіміздегі едәуір өзгерісті талап етеді және Оқыту үшін Бағалау ұғымы 

дегеніміз де осы болып табылады».[2, 56 б.]  «Пифагор теоремасын қайталау»  сабағында ежелгі заманда 

Пифагор теоремасын қалай қолданғанын көрсететін  тапсырмаларды бағалау үшін Назарбаев зияткерлік 

мектебінің    сайтынан http://nis.edu.kz/kz бағалау  рубрикаторларына  қарап 8 баллдық    оқушыларды 

критериалды бағалау шкаласын құрдым. Осы мәселе мені қатты толғандырады. 

Пифагор  теоремасына  презентацияларды  қорғау  сабағында    да  топ  жұмысы  құрылған  бағалау 

критерийлер  шкаласы  (өзім  құрдым)  бойынша  бағаланды.  Бағалау  критерийімен  бағасы  қойылғаннан 

соң олар жақсы бағаларды алу үшін нені жасау керектігін біліп кетеді және келесіде соған тырысады деп 

ойладым, бірақ критерийге қарамай  кейбір оқушылар өздеріне «5» қойып алған. Неліктен «5» бағасын 

қойғандығын  сұрағанымда,  олардың    барлығына  өз  презентациялары  ұнағанын  және  барлығы  ізденіп 

дайындалып , сынып  алдында  қорғағанын  айтты.  Менің  кемшілігім  оларға  бағалау  критерийін  дұрыс 

түсіндірмегенім  болып  тұр.  Сосын  мен  келесіде  бағалау  критерийлерін  оқушылармен  бірлесе  отырып 

құрастыруым керек деп ойладым.

Бағалау критерийі дұрыс құрылса, мұғалім оқушының оқу материалын түсіну деңгейінің қаншалықты 

екенін және оқушылар да өзін қалай бағалайтынын , олардан нені күтетінін алдын-ала білер еді. Ол үшін 

оқушы сабақ мақсатын түсініп, өзін-өзі бағалап үйренуі керек. Бұдан оқыту үшін бағалау мен білім беру 

бөлінбей  бірге  жүруі  керек  екендігі  шығады.  Сонда  оқыту  үшін  бағалау  оқытуда  өте  маңызды  құрал 

болып тұр. Оқыту үшін бағалауда оқушылар бірлесіп талдайды, олардың логикалық ойлауы және сыни 

тұрғысынан ойлауы дамиды, оқушылардың жетістікке жете алатындығына сенімділігі күшейеді. Ал енді 

оқыту үшін бағалауға не кедергі болуы мүмкін? Олар: 1) оқушылар жаман баға қояды деп ойлап, өздерінің 

білмейтіндігін  жасыруы  мүмкін; 2) оқушылар    сабақ  мақсатын  түсінбей  одан  не  күтетінін  айқындай 

алмауы мүмкін; 3) оқушы оқу бағдарламасынан қалыс болуы да мүмкін; 4) тәртіпке баға қойылуы мүмкін; 

5) оқушының өзін бағалауы мен мұғалімнің бағалауы арасындағы айырмашылықтың болуы да  мүмкін.                                               

Критерийлер құруға кез-келген мұғалімнің уақыты да, шамасы да жетпейді.  Менің ойымша, бағалау 

критерийлері ( дескрипторлар, рубрикаторлар)  әрбір пән бойынша бірдей  өлшеммен( стандарт) құрылуы 

керек, әйтпесе әр мұғалімнің бағалау шкаласы әртүрлі болып кетеді. Сонда менің бағалау өлшеміммен «4» 

алған оқушы басқа мұғалімнен «5» алуы мүмкін, сондықтан оқушы мен мұғалім арасында , мұғалім мен 

мұғалім арасында, мұғалім мен ата-ана арасында түсініспеушілік болады деп ойлаймын.     

Осы  жаңа  технологияларды  қолдану  кезінде  оқушы  оқиды,  үйренеді,  бір-бірімен  қарым-қатынасы 

жақсарады.  Өз  бетінше  қорытынды  жасауға  үйренеді,  іскерлік  пен  түрлі  дағдыны  меңгереді.  Жаңа 

342

материалды  меңгеріп,  бекітуге,  қорытындылауға  үйренеді,  логикалық  ойлау  қабілетін  жетілдіреді. 

Оқушылардың  сабаққа  деген  ынта-  ықыласын  оятып,  белсенділігін  арттырып  отырады.  Нәтижесінде 

«Бүкіл адамзаттың құндылық тұғырнамасында қалыптасқан тәні және жаны сұлу, өзіне-өзі сенімді, ғылыми 

теориялық білімімен тәжірибелік қабілеттері арқылы күрделі әлемдік, өмірлік әрі әлеуметтік кеңістікке 

еркін  ене  алатын  қасиеттерге  ие  дарынды  тұлға  тәрбиелеу» [1, 82 б.]  мақсатына  осы  инновациалық 

технологияны қолдана отырып жете алатынымызға сенімім мол.

  

жүктеу/скачать 13,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: