Исследование» научные доклады «Білім беру саясаты, тәжірибе және зерттеу»

THE APPLIANCE OF THE MOST STUDENT CENTERED WAY OF TEACHING 

IN FINLAND 

Zhumabayev R., Zhuldasov Zh. 

Nazarbayev Intellectual school of Physics and Mathematics in Semey 

Republic of Kazakhstan 

Аңдатпа 

Бірнеше жылдар бойы зерттеушілер Фин елінің білім беру жүйесінің жетістігінің себеп 

салдарын  анықтауда.  Осы  зерттеу  жұмысында  Фин  мұғалімдерінің  оқушылардың 

жауапкершілігін  дамыту  жəне  оқуға  деген  қызығушылығын  арттыру  үшін  оқушыға 

бағытталған  педагогикалық  əдістердің  əсерін  қарастырған.  Зерттеу  жұмысы  Фин  елінде 

тағылымдамадан  өткен  мұғалімдердің  Фин  оқушылары  жəне  мұғалімдерімен  сөйлесу, 

сұрақнамадан бойынша алынған жауаптарға негізделген. 

Аннотация 

В  этой  работе  предоставлены  результаты  исследовательской  работы  причин  успеха 

финской  системы  образования.  Находясь  на  стажировке  в  Финляндии,  авторы  статьи, 

учителя  Назарбаев  Интеллектуальных  школ,  исследовали  воздействие  педагогических 

подходов,  таких  как PBL, CL и  метод  диалога,  на  развитие  у  учащихся  ответственности  и 

мотивации  к  учебе.  Результаты  исследований  основаны  на  ответах,  полученных  при 

анкетировании и интервью с финскими учениками и учителями.  

Abstract 

Over the years, there have been numerous attempts to identify the key of Finnish success. 

This issue can be seen as a first step to discover secret of Finnish pedagogical approaches in the 

fostering self-directed students. In this study authors researched the implementation of pedagogical 

approaches which are pertained to the most student centered way of teaching in Finnish upper 

secondary school. Study searched the influence of the student centered way of teaching on the study 

process in Finnish schools. Findings based on the teachers’ and students’ answers for the 

questionnaires and interviews.  

In this faster developing era in every field including education system and its methodic of 

teaching and learning, teachers profession take an important place and it is crucial in fostering new 

generation and as well as other professions, are changing and becoming one of the challenged 

professions. In order to be a competitive in the job market modern teachers have to be good critical 

thinkers,be able to work in a group as well as organize collaborative learning and teaching, have a 

communication skills and have a high level of competence in contemporary pedagogy approaches. 

Because Finland takes one of the top places in the education field, we, a group of upper 

secondary school teachers from Kazakhstan went there to observe the inner side of this system and 

find out the advantages of the Finnish education system. In the process of observation we noticed 

the following reasons or advantages in the system for being successful in the field of global 

education: 



Free education



Equality in society



High quality of teachers

711



Schools are well equipped



Prestige of teacher profession



Trust for the teachers



Freedom in teachers works

Also, when we have been observing the Finnish education system we noticed that one of the 

advantages of this system is fostering students to be self-directed from the earlier years and Finnish 

teachers often use PBL, collaborative learning (group work, joint intellectual work) and dialogical 

methods when creating new knowledge for the students. We observed the usage of these methods in 

Finnish schools and universities, in their lessons as well as in International Professional Teacher 

Education (IPTE) courses of HAMK University of applied sciences. 

The Most Student Centered Way (MSCW) of teaching and learning is a way in which 

students try to learn new material or gain knowledge with a minimum influence of a teacher or 

guidance, teachers can be only a facilitator for them rather than resource of acquisition of 

information or knowledge. 

There are methods (collaborative learning, team based learning, problem based learning, 

flipped classrooms, using ICT, Dialogical method, etc.) which allow you to teach in a more student-

centered learning way, however all these things depend on the quality and ability of a teacher, 

especially when you are working with small children and busy curricula. The modern teacher has to 

be able to organize these works and really adorn his or her job and love students. 

There are many pedagogical approaches and methods through which teachers can develop 

self-orientation of the students. Nevertheless, we would like to underline the effect of using 

collaborative learning, PBL, dialogical methods, authentic learning in teachers work. 

While studying in Finland, we carried out research about the implementation of MSCW of 

teaching in Finnish upper secondary schools, by surveying the local teachers’ views as well as 

thestudent’s views. All together in our research we asked questions, take surveys from 25 teachers, 

10 of them were upper secondary school teachers and the rest were teachers of HAMK University. 

The focus of this research was to understand the reason of behavior Finnish students, who in our 

opinion are more responsible for their learning, though it has to be like that in every school. One of 

the reasons of the Finnish education system, as we mentioned before is the high quality of teachers. 

While observing and discussing with Finnish teachers we asked from them questions like what does 

‘high quality ’include? Most of teachers’ answers were almost the same or ideas were in the same 

direction. From their answers we choose the following crucial reasons and abilities to be a high 

quality teacher: 

Being creative; 



Try to give for students responsibility for their studying;



Teachers have to be able to use IT technologies;



Every teacher should have and make research work in pedagogical field;



They should involve in the creating curricula.

Questionnaire for the teachers and answers 

1. One of the reasons for the Finnish success in education is the high quality of Finnish

teachers. What are these key features or qualities of Finnish teachers, which are the most important? 

By asking this question we intended to find out the qualities and descriptions of Finnish 

teachers, whose contributions are considered as one of the main reasons to have a success in the 

field of education. Only teachers know better than others in which direction they should pay 

attention to be a modern teacher. The reasons for being high quality, according to these teachers, 

include cooperation between teachers, sharing ideas and working in a collaborative atmosphere. If 

someone implements new method and it works, they let the other teachers know about it, too. 

712

Teachers have enough pedagogical freedom and independency to implement diversity of 

pedagogical approaches; they do not follow only one method or approach, against, teachers try to 

find out the individual learning path and direction for each student. Due to good teacher education, 

they are trusted and motivated to educate themselves by continuing their education. 

2. Why do you think Finnish students become self-directed earlier?

The intent of this question was to understand the reason about why Finnish upper secondary 

school students look more self-directed. In our opinion these students compared to Kazakhstan 

students of the same age are more self-directed and behave well. In fact it was quite a difficult 

question for them; however, we gain some thoughts and probably the reasons for being self-

directed. Young people are trusted from the very start and made to believe that they are responsible 

for their own learning. As early as kindergarten children obtain pedagogical support by well-

educated teachers and social workers.It is typical in Finland to support children’s early autonomy, 

to emphasize to do homework by self-directed, to give freedom, to grow up, in an individual way, 

and to take developmental steps on their own. While reading the teachers answers, we noticed that 

the words trust and more freedom were repeated often. They try to be equal with students, try to 

encourage and support every student and give the possibility to develop to the top. Finnish teachers 

are not so critical in a negative way, and they try to trust every student’s development. One of the 

main reasons is to foster them to manage their time and learn how to have all of the homework done 

when it needs to be. Apart from these, other reasons mentioned were the long process of democracy 

and equality between genders. 

3. What kind of pedagogical approaches help Finnish students to achieve a high level of

knowledge? 

According to responders the pedagogical approaches which are most useful to achieve goals 

and develop knowledge are those which motivate the students to do their best. Teachers also noticed 

that student centered approaches, collaborative learning, PBL, integrative learning (theory and 

practice) helps a lot. They emphasized the importance of scaffolding as well as the process of 

encouraging students orally, for example, to say to the student “you are good” or “you did well” and 

create a trust between student and teachers.Of course there are not exactly one best pedagogical 

method or approach, teachers use a mixture of all approaches from behaviorist to PBL and putting 

theory into practice. All the ways of teaching should increase creativity to learn new things, give a 

high motivation. While choosing a method the teacher needs to pay attention to develop self-

directedness in the learning process, with a lot of guidance and help.Finnish teachers do not like to 

put students in different levels; they like to keep the development possibilities open. 

4. To which extent do you use PBL, collaborative learning, and the other most student

centered way of teaching in your lessons? Please choose the number between 1 and 10 for each 

pedagogical approach that you use. 

From the given answers we deduced that teachers use PBL in different levels, but the average 

score was 6.3, using collaborative learning activities on average was 8.3. Senior teachers mentioned 

about using methods such as: student counseling in small groups 8,small group discussions 

8,creativity choosing the best way to show students learning 10,case learning 5, DIANA model and 

dialogical learning8, experiential 9 and other variations of different learner-centered methods. 

5. Do you feel yourself more facilitator or traditional teacher?

Four out of 25 teachers answered that they feel themselves as a facilitator of learning process 

and in addition there were words as a socio cultural animator (social pedagogue), absolutely enabler 

and a coach. Only one teacher thinks that she is rather traditional teacher than facilitator. She said 

that despite her trying to behave as a facilitator, her students preferred the traditional way of her 

713

teaching. It is not easy to organize work in a group for subjects like a math (she is a math teacher) 

and she felt compelled to continue teaching in traditional way.  

Questioner for the students and their answers 

1. Do you have enough freedom to study those topics that interest you?

Most students (65 %) answered that they have enough freedom to study what they want and 

are interested in, also they already have a plan for their future profession, and the school can 

provide enough courses to choose. About 25 % of students agreed that they also have the 

opportunity to study topics that they are interested in, but according to them it is not always possible 

due to the number of compulsory courses that they should cover and which take a lot of time.  

2. One of the reasons of Finnish education success, by according to researchers is the high

quality of Finnish teachers. Tell us about your teacher’s quality? What good elements and what not 

good elements of your teachers’ behavior you can highlight? 

It was an open question. We gave to students’ the opportunity to highlight the main features 

of their teachers. All students said they are satisfied with the professionalism of their teachers and 

their teachers are highly qualified. Their words about their teachers were: ‘They really know what 

they are doing’, ‘my teachers are well-trained’,’ our teachers are highly educated’, ‘they teach well 

and they really have no bad elements’, etc. There were answers like ‘We suppose so. We trust that 

the school wouldn't hire any incapable teachers’, which emphasizes to the fact that to get a teachers 

job is not easy, there are competition to get a teachers job, so to be a competitive teachers have to 

have high quality. This fact, always remind to teachers to work on developing themselves as a 

competitive teacher and appreciate their profession. If say in general the student’s opinions about 

the quality is very good. But we notice that a few students wrote about the difference between the 

"newbie" and the "senior teachers". By according to them "newbies" try to use more IT technologies 

in study process rather than "senior teachers". Students like using IT technologies in lessons, ‘but 

not all teachers can use them, they could be a little bit better in technology things’. The other 

answers: “They speak a lot with the students and don’t treat us just as a group of random people. 

But on the other hand they don't really give us personal feedback.” 

3. Your teachers’ attitude looks more as facilitator or as traditional teacher? Why do you think

so? 

It was an open question, and the answer is summarized as: Some are facilitator but some are 

traditional. It really depends on the teacher, but even most of the traditional teachers are trying to be 

more modern even though they like to use the classic methods. This is due to the age gap between 

the teachers. And we suppose they also don't want us to learn in just one way. They want to get 

used to slowly into using the media too. We like the way teachers teach. 

4. Have you ever given feedback for the lesson to your teacher?

We, teachers, know that a good feedback is important for the students motivation to learn. 

The same reaction it gives for the teachers work to take feedback from the students.Almost all 

students (85%) answered that they have given feedback about the lesson. Also they said that it 

occurred often and that teachers ask and collect feedback about the lesson or course material from 

the students. Students understand that honest feedback is important in order to improve teachers’ 

work. This is the answer of one student ‘At the end of each course many teachers ask you to give 

some feedback, so they could improve their teaching and always be better. But you can also give 

feedback at the end of the lesson if you feel like it. It's not considered rude if you want to guide 

your teacher.’ 

5. Do you feel importance of your opinion?

yes 

Neutral, depends on a teacher 

no 

714

12

76

12

6. Do you feel yourself as in the center of studying process?

Agree Strongly 

Agree 

Neutral 

20

40

40

While researching and working with our project we luckily met one student from USA who 

has been studying here in Finland, at upper secondary school for 1 academic year. She came here on 

an exchange student program, which is common in Finish schools. We wanted to find out her 

opinions regarding the Finnish school in comparison to USA schools, because we think that it is 

important and interesting to know the point of view of a student from abroad, who has an 

experience to study in different education systems. All the questions were the same as we asked 

from local students, except that we asked her to compare USA and Finland upper secondary schools 

system. While interviewing her we noticed many similarities between USA and Kazakhstani upper 

secondary school system and how they are working, attitude to the teacher, workload of a students 

and subject teachers.She noted that in Finland she has more freedom in choosing courses. 

Regarding teachers attitude she highlighted the low motivation of teachers to teach with enthusiasm. 

As a student she prefers teachers who can provoke interest to subject. Teachers in USA use more 

written feedback. While students need in addition other ways of assessing. Concerning typical math 

lesson she noted that it is in general the same, except less homework is given. Compared to US 

schools, Finnish school teachers use different ways of presenting the same information with no 

tests. She felt more teachers’ attention, support in Finland. From her point of view daily school life 

is very different in two educational systems. She claimed that she prefers the Finnish school system 

to USA.  

By taking into account all these data and answers, we can say that using MSCW of teaching 

in Finnish schools is in a good way, local teachers comprehension about the importance and 

usefulness of the student-centered way of teaching is quite deep. Finnish teachers know that only 

one exact method cannot be better than others, however, they admit that in most learning situations 

using collaborative learning, which include team based learning, problem based learning and 

dialogical methods- is the most profitable.  

References 

1. Misbakhudin M., Cooperative and Collaborative Learning, 2010.

http://misbakhudinmunir.wordpress.com/2010/11/01/142/ (14.10.2014) 

2. Jeffrey R. Utecht., Problem-Based Learning in the Student Centered Classroom, 2003.

3. Helena Aarnio, HAMK University of Applied Sciences. 2012. Professional Teacher Education

Unit. http://www3.hamk.fi/dialogi/diale/methods/main_c.htm(14.10.2014) 

4. Cooperative Learning/Work

https://mindmaps.wikispaces.com/cooperative%20learning(14.10.2014) 

5. Educational technology communication

http://www.etc.edu.cn/articledigest15/images/Action65.gif(14.10.2014) 

715

ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДЕГІ ОҢ ӨЗГЕРІСТЕР 

Жумаканова Ф. К. 

№19 жалпы орта білім беретін мектеп  

ШҚО, Семей қаласы  

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ   

Аннотация 

Мақалада  мұғалімнің  оқытудағы  жаңа  əдістерді  пайдаланудағы  тəжірибесі  туралы 

айтылады.  Мектеп  оқушыларына    білім  беруде  заманауи  оқытудың  жеті  модулі 

ықпалдастырылады.  Оқытуда  бағдарламаның  жеті  модулін  жүйелі  қолдану  оқушылардың 

зияткерлік қырларын анықтап, дамытуға мүмкіндік береді. 

Аннотация 

В  статье  рассказано  об  опыте  учителя  в  использовании  новых  методов  в  обучении. 

Современное обучение школьников включает в себя  применение семимодульной  программы  

разработанной  Центром  педагогического  мастерства  и  учеными  Кембриджского 

университета. Систематическое применение  семи модулей  дает возможность  выявлять  и 

развивать индивидуальные, интеллектуальные способности  учащихся. 

Abstract 

In this article it is said about the teacher’s experience of using new methods in teaching. 

Nowadays teaching include the seven models of learning program for future students. The 

systematical using the seven models give the opportunities to define the individual and intellectual 

abilities of students. 

Барлық қоғамдық формацияларда, барлық заманда білім – қоғамның дамуына тікелей 

əсер ететін үдеріс болып табылады. Өйткені, қоғамның болашақ құрушылары, оны алға қарай 

дамытушыларының қабілеттері – олардың қандай білім алғанына тікелей байланысты. Білім 

берудегі  барлық  жаңалықтар,  инновациялық  технологиялар    болашағымыз - жас  буынды 

жылдам өзгеріп жатқан  қоғамдық өмірге ілесуге, белсенді қатысуға қабілетті етіп шығаруға 

бағытталады. 

Қазіргі  əлемде  болып  жатқан  өзгерістер  қоғамдағы  адамдардың  барлығынан  өз 

ағымына  сенімді  ілесуді  күтеді.  Жоғары  қарқынмен  өзгеріп  жатқан  қоғамда  жас  буынға 

берілетін білім де жаңаша, сапалы болуы керек. ХХІ ғасырда оқушыдан талап етілетін білім 

дағдылары да өзгеше болмақ. Заманауи тəсілдердің ең негізгі ерекшелігі оқушыларға жай ғана 

білім беріп қоймай, оларды орынды жерінде қолдана білуіне басты назар аударады. Ал, қазіргі 

заманда оқушыдан талап етілетін дағдылардың мəні осында. Осы міндеттерді орындауда ең 

басты жауапкершілік мұғалімге жүктеледі. Мұғалім оқушыға ХХІ ғасырда нені оқытады, оны 

қалай оқытады? Болашаққа жас толқынды қалай дайындайды? Міне, біз оқып бітіріп, жұмыс 

істеп  жатқан  Қазақстан  Республикасы  педагог  қызметкерлерінің  біліктілігін  арттыру 

курстарының  екінші  деңгей  бағдарламасының  мазмұны  осы  сұрақтарға  жауап  беруге 

бағытталған.  

Бұл  курс  бағдарламасының  негізгі  міндеті - жаңа  заман  оқушысына  білім  беріп, 

тəрбиелеуге  тиіс  мұғалімнің  бойына,  ойына  өзгерістер  енгізу.  Мұғалімдер  не  үшін  өзгеру 

керек?  Неге  олар  ескіше  көзқарастан  алшақтап,  жұмысты  жаңадан  орындауы  керек?  Бұл 

сұрақтарға  жақсы,  нақты  жауапты  біз    курстағы  алғашқы  бетпе-бет  кезеңінің  бірінші  апта, 

бірінші күні  алған едік.  

716

Осы жұмыста «əлемдегі барлық адамдардың ішінен - мұғалімдер ғана үзіліссіз оқудың 

бағасын түсінеді... Сіз əлемді өзгерту - жалпы өзгеріс болдыру үшін мұғалім болдыңыз... Сіз 

дұрыс бірдеңе істеу үшін өзгересіз - себебі, ол дұрыс жəне сіз басқаларға үлгі болу қажеттігін 

түсінесіз, өйткені олардың да дұрыс істегені жөн... сіз істегеніңіздің ұзақ нəтижесі бар екенін 

білесіз. 

Əлем өзгергендіктен, сіз өзгересіз, қазіргі сəтте өзгеріссіз қалу қауіпті екенін білесіз," 

деген  сөздер  менің  ойыммен,  жан-дүниеммен  ерекше  қабысты [5. 6-7-б.].   Мұғалімдік 

жұмысымда  өзім  жұмыс  істеген  мектептердегі  оқыту  мен  тəрбиелеудің  дəстүрлі  əдістері 

қолданылып  келе  жатқанына  куəмін.  Мектептерде  негізгі  ұстаздар  құрамы - көп  жылдық 

тəжірибесі  бар,  кеңестік  жүйеде  тəрбиеленген,  білім  алған  жандар.  Барлық  мақсатымыз - 

оқушыларға  білім  стандартын  меңгерту,  түрлі  деңгейдегі  білім  сынақтарынан  (емтихандар, 

олимпиадаларда,  ҰБТ,  МАБ,  т.б.)  жоғары  көрсеткіштерге  жетіп,  мектептің  жалпы 

көрсеткіштерін жоғары ұстауға бағытталған еді. Оқушының жан-дүниесі, оның бізге белгісіз 

қабілеттері, оның өзіндік ойлары мұғалім үшін  екінші орында болып келгені шындық. 

Өзімнің мұғалімдік тəжірибемде балалармен жұмыста олармен тең дəрежеде сөйлесуге, 

сабақтарымда оқушының жан-дүниесіне үңілуге тырысатынмын. Дəстүрлі сабақтарымда да 

оқушыларға  шығармашылық  тапсырмаларды  көп  беріп,  өз  ойларын  еркін  айтуға мүмкіндік 

беремін. Бірақ, олардан берілген тапсырмаларды мұқият орындап, сабақта алған білімдерін 

толық  дəлелдеулерін  талап  етемін.  Сабақ  уақытындағы  жұмыстар  кезінде  сыныптарымда, 

пікірталастар,  жұмысқа  тəн  шу,  кейде  күлкі  жиі  орын  алады.  Бірақ,  оқушыларға  осы  күнге 

дейін "тыныш отыр", "мені неге тыңдамайсың?" деген ескертулер айтып көрмеппін. Біз үнемі 

жұмыс істеп отырамыз. Бұл жағдайлар есіме түскенде маған сол сəттер Джон Дьюидің "Қоғам 

жəне мектеп" атты еңбегіндегі "суматоха, шум в классе - итоги деятельной работы"-  пікіріне 

сай екен ғой деген ой келді [3].  Оның есесіне басшылар тарапынан "сіздің сабақтарыңызда 

оқушылар  неге  шулап  отырады?"  деген  ескертулерді  жиі  естіппін.  Əріптестерім  тарапынан 

"баламен бала болып кеткенсің, оқушылар сені сыйлау үшін арада қашықтық болуы керек"- 

деген  пікірлер  де  болды.  Сол  кездерде  "шіркін,  бүкіл  мектепте  оқушылармен  басқаша, 

олардың жанына жақын бір əдістермен жұмыс істесек қой",- деген арман мені жиі мазалайтын.  

Біліктілікті  арттыруға  келіп,  өзіміз  меңгерген    бағдарламаның  негізгі  ұстанымдары 

менің  жан-дүниеме,  оқыту,  білім  берудегі  ұмтылысыма  сəйкес  болды.  Бағдарламамен 

танысқаннан-ақ  маған  ұнағаны - оның  мəні,  мақсаты,  нəтижесі - барлығы  балаға,  тек  қана 

балаға  бағытталғаны  еді.  Өмір  бойы  бір  нəрсені  іздеп  жүріп,  сол  іздегенімді  тапқандай 

болдым.  Курстағы  тəлімгерлеріміздің  бізбен  істеген  жұмыстары  маған  көп  нəрсе  үйретті. 

Мысалы,  біздің  жұмысымызға  мақтау  айтқан  кезінің  өзі  қандай  десеңізші!  Тренер 

жұмысымды  "жақсы", "тамаша", "керемет!"  деп  бағалаған  сəттерінде  мен  оның  дауыс 

ырғағына, интонациясына құлақ түріп отыратын болдым. Бір ғана "жақсы" сөзінің өзінен түрлі 

бағалауды  естисіз.  Олар  əр  мұғалімнің  жұмысындағы  ерекшелікті    байқап,  ол  адамның 

бойындағы  барлық  қабілеттерін  көрсетуге  мүмкіндік  береді.  Мұнда  мұғалімнің  барлық 

қасиеттері,  тек  өзінің  пəні  бойынша  емес,  барлық  жан-жақты  білімі,  өнері,  сөз  байлығы - 

түгелін іске асыруға, қолдануға мүмкіндік берілді. Сондықтан біз де мектебімізге барған соң 

оқушылармен осылай жұмыс істеуге тиістіміз деген қорытындыға келдім.  

Өткен  оқу жылын мен Семей қаласындағы №19 мектепте бастадым. 

 Мектебімізде  деңгейлік  курс  өткен  мұғалімдер  тобы  қарқынды  жұмыс  істеп,  сабақтарға, 

мектептегі  оқыту    тəжірибесіне  тың  өзгерістер  əкелді.  Біз  жоспар  бойынша  белгіленген 

сыныптарда  тізбектелген  сабақтар  жоспарын  бірлесіп  жасап,  оң  нəтижелерді 

насихаттаудамыз. Оған дəлел - өзгертілген сабақтар жүйелі өтіп жатқан  жетінші (орыс, қазақ) 

сыныптарындағы  оқушылардың  білімге,  сабақ  өткізіп  жатқан  мұғалімге  деген  құрмет, 

717

қызығушылық  сезімдерінің  артуы.  Тиянақты  даярлықтан  соң    екінші  жартыжылдықта 

мектепте əдістемелік күн белгіленіп, тізбектелген сабақтар өткіздік. Өзім жұмыс істеп жүрген 

жетінші  сыныпта  сабақтарды  Блум  таксономиясымен  жоспарлап, "Қосмекенділердің 

көптүрлілігі" тақырыбымен ашық сабақ өткіздім. Сабақта  сыныпта іс-əрекетті зерттеуге бір 

сыныпта оқитын, бірақ жас мөлшері əртүрлі үш оқушыны алдым Зерттелетін сыныпта жұмыс 

істеу  барысында    кедергілерден  арылып,  мұғалім  тəжірибесіне,  оқушылардың  оқуға 

көзқарастарын өзгертуге талпыныс жасадым. Сыни тұрғыдан ойлау дағдылары  оқушылардың 

бізге білгісіз зияткерлік қырларын анықтауға  мүмкіндік береді. Біріншіден,  мұғалім өзінің 

сабағын  жоспарлағанда  өзі  ойланып,  сұрақтарды  таксономияның  деңгейлеріне  сай  қояды, 

оларға  мүмкін  болатын  жауап  түрлерін  іздейді,  сабақ  барысында  оқушылардың  ойлау 

деңгейлерін  анықтайды.  Жоспарлаған  критерийлер  бойынша  бағалауды  жүзеге  асырады.  

Дəстүрлі  оқытудағы  проблемалар    мектептердегі    барлық  сыныптарға  дерлік  ортақ 

болғандықтан,  бұл  тақырып  басқа  мұғалімдерге  де,  бүкіл  мектепте  де  маңызды  болып 

табылады.  Ғылым  саласына  «іс-əрекетті  зерттеу»  санатын 1946 ж.  Курт  Льюин  енгізді  деп 

есептеледі.              «Белгілі  қоғамдық  тəжірибелерді  түсіну  жəне  өзгерту  үшін  социологтар 

зерттеудің барлық кезеңдерінде қоғамнан нақты практик-мамандарды тартулары керек», деп 

Курт  Льюин  айтқандай,  біз  əрқайсымыз  өз  мектебімізге  практик-маман  болып  келіп, 

оқушылардың  іс-əрекеттерін  зерттедік [5]. Мен  үшін  іс-əрекеттегі  зерттеу  практикалық 

тəжірибені  пайдалана  отырып,  одан  əрі  өсуді  жəне  оқуды  жалғастыру  болып  табылады. 

Мектептегі  сабақтарды  өткізу  барысында  таңдаған    зерттеу  тақырыбым - «сыни  тұрғыдан 

ойлау». Бұл тақырыптағы алғашқы зерттеу жұмысын бастаған  педагог ғалымдардың бірі – 

Джон  Дьюи.  Ол  оқушылардың  ойлау  дағдыларын  қалыптастырудың  білім  беру 

бағдарламасын  тек  оқушылар  үшін  ғана  емес,  қоғам  үшін  жəне  барлық  демократиялық 

құрылыс үшін тиімді болуына бағыттау керек екенін дəлелдеді. Бұл оқушыларды зерттеуді 

дəстүрлі  сабақтарда  бастап,  олардың  бойындағы  өзгерістерді  екінші  өзгертілген  сабақ 

соңынан алынған сұхбаттан байқауға тырыстық. Балалар сабақта салыстыру, білімді тексеру, 

жүйелеу əдістерін пайдалана отырып қосмекенділердің басқа жануарлардан ерекшеліктерін 

сипаттады.  Өткен  сабақтарда  алған  білімдерін  өте  тиімді,  орынды  пайдаланды.  Бұл  ретте 

топтар  бірлесіп  жұмыс  істеді,  көшбасшылар  өз  қабілеттерін  көрсете  алды.  Мен  балаларды  

түрлі  деңгейдегі  сұрақтарға  жауап  іздеуге  жұмылдырдым.  Сабақтың  қарқыны  өте  жақсы, 

əдемі болды. Сабақ бойы топтар үш тапсырма орындады, ол тапсырмалар оқушыларды қатты  

қызықтырды.

 

Мысалы, 1-тапсырманы  "Арық  айтып,  семіз  шық"  деп  атағаным  өте  сəтті  шықты. 

Оқушылар    жеңіл  сұрақтардың  "арық",  қиын  сұрақтардың  "семіз"  деп  аталғанын  жақсы 

түсініп,  құлшынып  орындады.  Қамтылатын  негізгі  модульдік  əдіс  диалогтық  оқыту 

болғандықтан, топтар арасында байланыс орнату мақсатында "Байланыс" кестесін қолдандым 

[4].  Топтар  ережеге  сəйкес  жұмыс  істеп,  өздерін  жəне  өзге  топтарды  бағалап,  көтермелеп, 

ұйымшылдық көрсетті. Менің Бекзаттан алған əсерім ерекше болды. Оның  ұшқыр ойлылығы, 

Данабектің алғырлығы, Əминаның айналада не болып жатқанына қызығуы қатты сүйсіндірді. 

Өйткені,  Əмина - пəн  бойынша  ең  нашар  оқушылардың  бірі  еді.  Данажан  болса,  тапқыр, 

орнықты  жауаптарымен  таң  қалдырды.  Сабақ  соңындағы  сұхбатта    осы  сабақтардың 

нəтижесінде  өзін,  басқаларды  бағалаудың  қиын,  əрі  қызықты  екенін  айтты, "болашақта 

мұғалім  болсам  деген  арманыма  бір  табан  жақындадым,  түсіндім"  деген  сөзі  ойландырды. 

Демек, бұл сабақта "оқушыларды ойлануға жетелесем" деген мақсатыма жеттім. 

      Сондай-ақ,  тəлім  алушы  мұғалімдермен  бірлесіп  жоспарлаған  сабақтарда  Блум 

таксономиясының  қолдану  деңгейіндегі  тапсырмалар    жақсы  орындалады,  бірақ,  оларды 

718

сұрақ-жауаптармен бекіту жағы ақсайды. Сол себепті жинақтау, бағалау деңгейлерін дамыту 

қажет. Аталған кедергілерді болдырмау үшін алдағы жұмысыма мынадай бағдар қойдым:  

а) Əр сабақтың алдында нені өзгерткіміз  келетініне бағытталған мақсатты айқындап 

алуымыз  керек; 

ə) Сабақтың барысында  жоспардан ауытқымау (уақыт жетпей қалуы мүмкін); 

б) Сабақта жоспарланған жұмысқа уақыт жетпесе, төмен деңгейлі оқушыларға сыныптан 

тыс, қосымша уақыт бөлу; 

в) Оқушылардың өз бетімен ізденуіне, туындаған сұрақтарға жауап тауып үйренуге 

бағыттау;  

г) Балаларды АКТ мүмкіндіктерінің өз дүниетанымын кеңейтуге, үлгерімін жақсартуға əсер 

ететініне көзін жеткізу; 

д) Мұғалім мен оқушының арасындағы қашықтықты азайту, сенімді қарым-қатынас орнату.

  

Сонымен қатар деңгейлік курс бітірген мұғалімдердің алдындағы басты  міндеттердің 

бірі - Бағдарламаның мақсат-міндеттерін дəстүрлі əдіспен жұмыс істейтін əріптестерге жеткізу 

болып табылады. Жұмыс барысында кездескен кедергілер  мені одан əрі ширықтырып, алдағы 

жұмысыма үлкен жауапкершілікпен қарауға итермеледі. Маған өз ісімнің дұрыстығын жəне 

Бағдарламаның оқушыға, оқу үдерісіне оң өзгерістер əкелетініне сендіру керек болды. 

Жұмыстың  барысында  дəстүрлі  жəне  өзгертілген  сабақтар  барысында  туындайтын 

мəселелерге көңіл бөліп, олардың шешімін табуға тырыстық [2]. 

      Біз оқып бітіріп, жұмыс істеп жатқан екінші негізгі деңгейдің негізгі бағыттарының  бірі - 

əріптестерге  тəлімгерлік  ету.  Өткен  оқу  жылында    өз  əріптестеріммен  жетінші  сыныптарда 

бірлескен сабақтарды жоспарлап, өткіздік. Алдағы оқу жылында жас ұстаздарға жетекшілік 

етіп, тəлімгерлік жұмысымды  басқа  ұстаздармен бірге жалғастырмақпын. Жаңа бағдарлама 

бойынша  баланың  ойын,  танымдық  қабілеттерін  дамыта  отырып,  мұғалімнің  өзін  өзгерте 

алатынымызға  көзім  жетті.  Қазіргі  уақытта  біз  болашақ  өзгерістердің    тек  дəндерін  сеуіп 

жатырмыз. Оның жемісін біз үздіксіз еңбекпен он бес, жиырма жылдан кейін  көреміз. Себебі, 

осы  тəрбиені,  білімді  жүйелі  алған  баланың  қандай  азамат  болғанын  сол  кезде  көреміз. 

Қоғамның барлық мүшесі жүрегі таза, дені сау, адамгершілігі мол, еркін азаматтар болғанда 

ғана еліміз өркениетті ел болады деп ойлаймын.  

жүктеу/скачать 16,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: