Тыныс алу физиологиясына арналған мәселелік тапсырмалар 1. Өкпенің лайықты тіршілік сыйымдылығы неге тең болады?
а/ бойы 165 см, 30 жасар әйелде?
б/ бойы 185 см, 27 жасар ерде?
2. Тыныштық күйінде тыныс алу жиілігі 18-ге, қалыпты тыныс алу көлемі 500 мл-ге тең болып, жұмыс кезінде тыныс алу жиілігі екі есе, ал қалыпты тыныс алу көлемі 250 мл-ге тең болады. Минуттық тыныс алу көлемінің мөлшері қандай болады?
3. Қандағы гемоглобиннің мөлшері 1 литрде 136 г болса, оның оттегіне сыйымдылығы қандай болады?
4. Артериялық және веналық қандағы эритроциттердің диаметрі әр түрлі. Эритроциттердің қайсысы артериядан, қайсысы венадан алынғанын айта аласыз ба?
5. Адам бірнеше рет терең дем алып дем шығарғанда тыныс алу өзгерді ме? Өзгерсе, неліктен?
6. Тыныс алу қалай өзгереді, егер:
а/ бірінші мен екінші мойын сегменттердің арасын кессе
б) мойын мен кеуде бөлімі арасын кессе
в) сопақша ми мен вароли көпірі арасын кессе
7. Зерттелуші өкпесінің тіршілік сыйымдылығы 4000 мл-ге тең. Оның құрамындағы резервтік дем алу көлемі 1850 мл-ге тең, резервтік дем шығару ауасы 1600 мл-ге тең. Бір минутта сол адам өкпесінің альвеолаларына қанша ауа барады?
8. 1500 м-ге жүгірісте бойы және дене құрылысы бірдей үш жігіт қатысты. Жүгірудің соңында өкпенің минуттық тыныс алу көлемі біріншісінде 100 л, екіншісінде – 120 л, ал үшіншісінде 50 л тең болады. Соған сәйкес тыныс алу жиілігі минутына 40, 80, 40-қа тең болады. Жігіттердің қайсысының жаттығуы жоғары? Неліктен?
9. Қан плазмасында көмір қышқыл газының концентрациясы жоғарылады. Бұл жағдай оттегінің қаннан шығуына әсер етеді ме? Етсе, себебі не?
10. Адам пневмограммасын қалыпты күйінде жазып отырып, біраз уақытқа шамасы жеткенше демін тоқтатуды өтінеді. Сонда жазылатын сызықты салып, пайда болатын өзгерісті түсіндіріңіздер.
11. Тыныс алу қалай өзгереді, егер:
а/ Сопақша ми зақымдалса
б/ Сопақша ми мен варолий көпірі арасынан кессе
в/ миды варолий көпірінен жоғары жағынан кессе
12. Жаңа туған қоянның диафрагма жүйкесінің екеуін де кессе, тыныс алу қалай өзгереді?
13. Бала он бір айға толып жүре бастады. Тыныс алуы өзгереді ме? Өзгерсе, неліктен?
14. Сәбидің ішін қатты ораса, тыныс алуы өзгереді ме? Өзгерсе, неліктен?
15. Зат алмасу жоғарылағанда, минуттық тыныс алу көлемі де жоғарылайды. Неге?
16. Жаңа туған баланың тыныс алу жиілігі минутына 34 рет. Сіздің тұжырымыңыз?
17. Жұмыс кезінде балаларды минуттық тыныс алу көлемі неліктен жоғарылайды?
18. Жануардың дем алуы кезінде альвеолаға қатты қысыммен ауа енгізсе, тыныс алу қалай өзгереді?
19. Бала жасы мен тыныс алу жиілігінің арасындағы сәйкестікті табыңыз?
Жас 1 күн 1 жас 5-6 жас 14-15 жас
Тыныс алу жиілігі 60-70 18-20 25-30 30-35
20. Сопақша ми мен варолий көпірі арасын кескенде тыныс алу өзгерісінің суретін салыңыз.
21. Адам бірнеше рет терең дем алып, дем шығарғанда тыныс алу өзгереме? Неліктен?
22. Мына рефлексогендік аймақтардың: бронхылар, мұрын қуысының кілегейлі қабаты, өкпе, ұйқы артериясының бифуркациясы, қолқа, қуыс веналар, еттердің проприорецепторлары, перикард, өңеш, сүйек кемігі рецепторлары қайсысынан импульстер тыныс алу орталығына барады.
23. Егер нашатыр спиртімен ылғалданған мақтаны иіскегенде тыныс алу қалай өзгереді? Қай рефлексогендік аймақтан келген импульстер тыныс алуды өзгертеді?
24. Адам максималды тыныс алуын тоқтатқан кездегі пневмограмманы салыңыз да, түсіндіріңіз.