Журналистика бойынша

108
1.  Зарубежный учебник. Медиа (второе издание). под ред. Адама Бриггза и Поля Кобли. ЮНИТИ, 
М., 2005.-550 с.
2.  В.В.Кихтан. Информационные технологии в журналистике. Ростов н/Д: Феникс, 2004.- 160 с.
3.  Анализ политических текстов. А.Г.Алтунян. Учебное пособие.- М. Унивесритетская книга: Логос, 
2006.- 384 с.
№ 27 апта 
Лекция  жəне  семинар:  Баспасөзде  арнайы  сауалдарды  жариялау.  Ресми  сапарлар,  аймақтық  жəне 
халықаралық  жоғары  деңгейлі  кездесулер,   шиеленістер  зонасынан  репортаж  жасау.  Дипломатиялық 
өкілдіктер,  корреспонденттер  жəне  стрингерлер.  Осы  салада  жұмыс  істеу  тəжірибесі  бар  журналист 
шақыруға кеңес береміз. 
28- аптаға арналған əдебиет: 
Рэндалл Д. Универсальный журналист: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Gurn/Rendall/index.php

Ellis (2007), Fox (2001), Ryan and O’Donnell (2001).  
№ 28 апта 
Лекция:  Редакциялау.  Алдын  ала  редакциялау  жəне  соңғы  редакция.  Концептуальді  шектеулер. 
Журналистік толғаныстар арасынан ақпарат жинау. Тақырыптарды ойластыру, саяси критерийлерімен ил-
люстрация жəне графика ойлау. 
Семинар:  Кейбір  өзге  жергілікті  БАҚ-тардағы  редакциялау  критерийлеріне  салыстырмалы  сараптау 
жасау. 29-аптаға арналған əдебиет: 
Беззубов  А.Н.  ВВЕДЕНИЕ  В  ЛИТЕРАТУРНОЕ  РЕДАКТИРОВАНИЕ: http://www.evartist.narod.ru/
text16/034.htm
Козлова М.М.РЕДАКТОРСКАЯ ПОДГОТОВКА ЛИТЕРАТУРНО-ХУДОЖЕСТВЕННЫХ ИЗДАНИЙ: 
http://evartist.narod.ru/text12/59.htm
Лащук Ольга Ростиславовна. РЕДАКТИРОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННЫХ СООБЩЕНИЙ. Учебное 
пособие для студентов вузов: http://www.evartist.narod.ru/text3/43.htm

Ellis (2007), Fox (2001), Levin (2000), и Stein and Burnett (2006).
Қосымша əдебиет:

Зарубежный учебник. Медиа (второе издание). под ред. Адама Бриггза и Поля Кобли. ЮНИТИ, 
М., 2005.-550 с.
№ 29 апта
Лекция: БАҚ-тың əртүрлі типі үшін ақпараттық материалдар мен репортаждарды дайындау. Баспасөз, 
радио жəне телевидениеге материал дайындаудағы өзгешеліктер мен ортақ дүниелер. Ақпарат, образдар, 
дауыс: нені іздеу жəне неге əрдайым көз салу керек. Мультимедиалық журналист.
Семинар:  саясаткер  имитациялық  баспасөз-мəлсихатына  шақырылады,  студенттер  БАҚ-тың  əртүрлі 
типі үшін репортаж дайындайды.  
Рэндалл Д. Универсальный журналист: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Gurn/Rendall/index.php
Қосымша əдебиет

Г.Мельник, С.Виноградова. Деловая журналистика.- Спб.: Питер, 2010.-304 с.

Зарубежный учебник. Медиа (второе издание). под ред. Адама Бриггза и Поля Кобли. ЮНИТИ, 
М., 2005.-550 с. 
№ 30 апта
Семинар жəне практикум: саяси кампанияны қаржыландыру жөніндегі арнайы 4-ші есепті ауызша пре-
зентациясы жəне талқылау. 
Бағалау хаттамасы
Аудиторияда жасалған жұмыстарға қатысу:  30%
Төрт арнайы есеп: 30%
Бітіру емтиханы: 40%
Комментарийлер 
Бұл  оқу  бағдарламасы  бакалавриат  үшін  дайындалды.  Магистратураға  арналған  бағдарламада  мен 

109
студенттердің көбінің репортаж туралы аздаған мəліметтерді білетініне сүйене отырып, саяси материал-
дар мен сараптамаларға тереңдей енуді басты мақсат ете отырып, практикумге өзгеріс енгізер едім. Со-
нымен  бірге,  мен  саяси  партиялардың  идеологиясы  немесе  бюрократияда  шешім  қабылдау  процестері 
секілді тақырыптарға көбірек мəн берер едім. Тепе-теңдік үшін мен кейбір институттардың қысқаша шо-
луын жасар ем. 
Мəлімет жəне өзге де ақпараттармен жұмыс істеу/ 3 деңгей: Мамандандырылған журналистика 
(Ғылыми журналистика жəне денсаулық сақтау тақырыбында мəлімет тарату)
Оқыту кезеңі: Бакалавриаттың соңғы жылы
Пəн  сипаттамасы:  Дамушы  елдердің  журналистика  мен  бұқаралық  коммуникация  мамандығы 
студенттерін ғылым мен денсаулық сақтау саласына қатысты мəліметтер мен ақпаратты таратуға баулу аса 
өзекті.  Курстың басты мақсаты - өз елдерінің азаматтарына ғылым мен денсаулыққа қатысты ақпаратты 
таратып, адам өмірінің сапасының дамуына үлес қосу.
Курстың мақсаттары: 
Ғылымның дамуы дамушы елдердегі адамдардың тұрмыс-салтының жақсаруына тікелей əсері бар 
екенін журналистика факультеті студенттеріне түсіндіру; 
Журналистика факультеті студентерін (кейбір студенттер ғылымға қарсы болуы мүмкін) ғылымның 
түрлері мен оның адам өміріне əсерін көрсету; 
Мемлекеттің жалпы дамуы жағдайында денсаулық сақтау саласының орнын бағамдау; 
Ғылым  мен  денсаулық  сақтау  саласындағы  студенттерің  жазған  мақалаларына  қолдау  білдіру,  əрі 
оқырмандар, тыңдармандар мен көрермендерді аталған тақырыпқа қызығушылықтарын арттыру. 
Жоғарыдағы мақсаттарға қол жеткізу үшін студенттер өздері жұмыс істейтін елдегі адамдардың өміріне 
тікелей əсер ететін ғылым мен денсаулық сақтау саласының əр түрлі қырымен танысады. Сонымен қатар 
олар өз жұмысын кəсіби түрде атқару үшін қажетті дағдылардан хабардар болады. 
Əдіс: Оқыту лекциялар, семинарлар мен аудиториядағы, аудиториядан тыс тапсырмалардан тұрады. 
Тапсырмалар студенттердің қатысуымен бағаланады.  
Педагогикалық  тəсіл:  Курс  барысында  студенттер  ғылым,  денсаулық  сақтау  мен  технологиядағы 
негізгі  мəселелермен  танысып,  олар  туралы  ақпарат  таратудың  тəсілдерін  меңгереді.  Студенттер  өз 
білімдерін  практикалық  түрде  күнделікті  тапсырмаларда  сынап  көреді.  Əр  аптаның  басты  тақырыбын 
бір  репортаж  ретінде  жазып  шығу  тапсырылады.  Бұл  курсты  таңдаған  студентер  өнер/ғылым  туралы 
бағдарламалардан хабары болып, зерттеуге қатысты ғылыми тəсілдерді меңгерген болуы керек. Сабақ ба-
рысында мерзімді ақпарат құралдарындағы ғылым, денсаулық сақтауға қатысты мақалалар сарапталады. 
Лекция мен семинарлар барысында оқытушылар белгілі бір тақырыптар бойынша арнайы мамандарды 
шақырып, кездесу ұйымдастыра алады. 
Сағат саны: екі 15 апталық семестрде аптасына 3 немесе 4 сағат
Курсты оқытуда қолдануға ұсынылатын əдебиеттер тізімі:
Рэндалл Д. Универсальный журналист: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Gurn/Rendall/index.php

PhilipMeyer: PrecisionJournalism. New York: Oxford Rowman & Littlefi eld Publishers Inc., 2002

Debora Blum, Mary Knudson (eds): A Field Guide For Science Wrtters: 2nd ed. Oxford: Oxford 
University Press, 2006
Natasha Loder: So You Want to be a Science Writer. London: Association of British Science Writers, 2002 
(online at http://www.absw.org.uk/Documents/SYWTBASW.pdf)
Қосымша оқуға ұсынылатын əдебиеттер:
Анатомия  одной  новости,  или  Как  на  самом  деле  физики  изучают  элементарные  частицы: http://
elementy.ru/lib/430431
Сенсация, или Что такое новости науки? http://nauchnik.ru/sensatsiya-ili-chto-takoe-novosti-nauki/
Стратегии  научной  популяризации  сегодня: http://nauchnik.ru/strategii-nauchnoy-populyarizatsii-
segodnya/

110
Что  такое  новости  науки.  Идеология  и  технология  их  создания: http://nauchnik.ru/chto-takoe-novosti-
nauki-ideologiya-i-tehnologiya-ih-sozdaniya/
Золотой фонд: http://nauchnik.ru/zolotoy-fond/
Рекомендации по освещению науки и медицины в прессе: http://nauchnik.ru/guidelines-sirc/
Наука – информационный портал (множество книг по различным проблемам науки в открытом доступе 
и цифровом варианте): http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Science/INDEX_SCIENCE.php
Борисов В. Демография: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Sociolog/boris/index.php
Чижевский А. Мы и погода: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Science/chij/mui_pog.php
Метеорология и климатология: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r39873/dec03020.pdf
Метеорология и климатология: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r39872/jun04001.pdf
Экология: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r27277/feb02047.pdf и http://window.edu.ru/window_
catalog/fi les/r27277/feb02047.pdf
Основы профилактической медицины и первая медицинская помощь: Учебное пособие: http://window.
edu.ru/window_catalog/fi les/r22483/roman_sb.pdf
Мировая агропродовольственная система: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r22298/125.pdf
Оказание первой помощи при химических отравлениях: Методические рекомендации для практиче-
ских занятий: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r61603/safty002.pdf
Отравления  в  детском  возрасте:  Методическое  пособие  для  врачей-педиатров: http://window.edu.ru/
window_catalog/fi les/r56011/amursma02.pdf
Культура,  искусство  и  творческая  деятельность  в  профилактике  ВИЧ  и  СПИДа:  Аналитический  до-
клад: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r57406/book329.pdf
Анализ  образовательно-просветительских  программ  в  области  профилактики  ВИЧ/СПИД  в  России: 
http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r29798/unesco03.pdf
Синтетические лекарственные средства против ВИЧ/СПИД: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/
r21424/9909_044.pdf
Nieman Reports: Science Journalism, Vol 56, No 3, Fall 2002, online at http://www.nieman.harvard.edu/
reports/02-3NRfall/02-3NRfall.pdf
Atul Gawande (ed): The Best American Science Writing 2006. Harper Perennial, 2006.
Brian Greene (ed), Tim Folger (series editor): The Best American Science and Nature Wrttnng 2006. Houghton 
Miffl in, 2006.
Sharon M. Friedman (ed), Sharon Dunwoody (ed), Carol Rogers (ed): Communicating Uncertainty: Media 
Coverage of New and Controversial Science, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 1999.
Idowu Sobowale: Scientifi c Journaiism. Lagos: John West Publications Limited, 1983. 
A ction Health Incorporated: A Unique Partnership - Adolescents’ Well Being in Nigeria. Lagos: 2002.
Human Development Initiatives: Reproductive Health & Rights of In-School Adolescents Lagos: 2001.
Toye Ogunbode (ed): Medical Disorders in Tropical Obstetrics. Evans Brothers (Nigeria Publishers Limited), 1997.
W. Henry Lambright: Governing Science and Technology. New York: Oxford University Press, 1977.
Tony Momoh: Nigerian Media Law and Ethics Lagos: Efua Media Associates Limited, 2004.
John A. Akande: Technology, Industriaiization and Environment, Ibadan: CREM Books, 2000.
Dan O’Hare, Gustav W. Friedrich and Lynda Dixon Shaver: Strategic Communication Boston: Houghton 
Miffl in Company, 1998.
Ralph Akinfeleye (ed.): Contemporary Issues In Mass Media for Development and National Security. Lagos: 
Unimedia Publications Limited, 1988.
Ralph Akinfeleye and J.C. Paul: The Politics of Health Legislation: An Economic Perspective. Michigan: 
Health Administrators Perspective, 1988.
Robert Jungk: Brighter Than a Thousand Suns. New York: Harcourt Brace Jovanovich, Inc., 1956
Family Health International: How to Create an Effective Communication Project. Lagos: FHI AIDS Control & 
Protection (AIDSCAP) Project, [date unknown].
NGA: Integrated Health and Population Communication Curricuuum: A Manual for Teaching and Learning, 
Lagos: NIJ/JHU-PLS, [date unknown].
Website of the Science Journalism Research Group, University of British Columbia, at http://www.
sciencejournalism.net/
James Lovelock: The Revenge of Gaia: Why the Earth Is Fighting Back - And How We Can Still Save 
Humanity. Penguin, 2007

111
Сабақ кестесі:
Бірінші семестр
№ 1 апта
Пəнге кіріспе. Ғылыми прогрестің сипаты, пайда болуы: ғылымның маңыздылығына жалпы шолу.
Тапсырма: Ғылымның пайдасы мен зияны туралы ой толғау (250-300 сөз) 
Келесі аптаға оқуға ұсынылатын əдебиет: 
Анатомия  одной  новости,  или  Как  на  самом  деле  физики  изучают  элементарные  частицы: http://
elementy.ru/lib/430431

Blum, 1-тараужəне Loder, 1-тарау. 
№ 2 апта
Ғылымдағы ерекше жаңалықтар, өнертапқыштар жəне өзге де қызықты ғылыми жаңалықтар 
Тапсырма:  Ұлттық  ғылым  туралы  мақалаға  жоспар  əзірлеу.  Жоспарды  оқытушы  мақұлдауы  тиіс. 
Мақала екінші семестрдің соңында тапсырылуы керек. 
Келесі аптаға оқуға ұсынылатын əдебиет:
Анатомия  одной  новости,  или  Как  на  самом  деле  физики  изучают  элементарные  частицы: http://
elementy.ru/lib/430431
Сенсация, или Что такое новости науки? http://nauchnik.ru/sensatsiya-ili-chto-takoe-novosti-nauki/

Meyer (1-3 беттер) жəне Sobowale (1-тарау) 
№ 3 апта
Денсаулық сақтау мен оның тұрғындарға əсері туралы ақпараттарға шолу; дұрыс ұйымдастырылған 
денсаулық сақтау жүйесінің экономикалық салдары. 
Тапсырма:  Еліміздегі  денсаулық  сақтау  саласына  қатысты  өзекті  тақырыпты  қамтыған 8 абзацтан 
тұратын газет мақаласын жазу.
Келесі аптаға оқуға ұсынылатын əдебиет:
Сенсация, или Что такое новости науки? http://nauchnik.ru/sensatsiya-ili-chto-takoe-novosti-nauki/
Стратегии  научной  популяризации  сегодня: http://nauchnik.ru/strategii-nauchnoy-populyarizatsii-
segodnya/
Что  такое  новости  науки.  Идеология  и  технология  их  создания: http://nauchnik.ru/chto-takoe-novosti-
nauki-ideologiya-i-tehnologiya-ih-sozdaniya/

Отбасы денсаулығын қорғауға қатысты Халықаралық нормалар.
№ 4-апта
Ғылыми журналистикаға ақпаратты дайындау тəсілдері, сұхбат алу жəне презентация жасау. 
Тапсырма:  өз  аймағыңыздағы  денсаулық  саласына  қатысты  ұйымның  басшысынан  өзекті  мəселелер 
туралы сұхбат алып, мақала əзірлеу (500 сөз). 
Келесі аптаға оқуға ұсынылатын əдебиет:
Сенсация, или Что такое новости науки? http://nauchnik.ru/sensatsiya-ili-chto-takoe-novosti-nauki/
Стратегии  научной  популяризации  сегодня: http://nauchnik.ru/strategii-nauchnoy-populyarizatsii-
segodnya/
Что  такое  новости  науки.  Идеология  и  технология  их  создания: http://nauchnik.ru/chto-takoe-novosti-
nauki-ideologiya-i-tehnologiya-ih-sozdaniya/
Анатомия  одной  новости,  или  Как  на  самом  деле  физики  изучают  элементарные  частицы: http://
elementy.ru/lib/430431

Meyer (3-тарау) жəне Sobowale (14-тарау). 
№5 апта
Бұқараға арналған ғылыми жəне техникалық терминдермен танысу. Көпшілікке арнап ақпарат жазғанда 
нақтылық пен түсініктілікке мəн беру. 
Тапсырма: Қалаңыздағы белгілі ғалыммен сұхбаттасып екі беттік ақпараттық мақала əзірлеу. 
Келесі аптаға оқуға ұсынылатын əдебиет: 

112
Анатомия  одной  новости,  или  Как  на  самом  деле  физики  изучают  элементарные  частицы: http://
elementy.ru/lib/430431
Наука – информационный портал (множество книг по различным проблемам науки в открытом доступе 
и цифровом варианте): http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Science/INDEX_SCIENCE.php

Meyer (4 – 17 беттер) жəне Lambright (1-тарау). 
№ 6 апта
Ғылымның əр түрлі салалары мен адам өміріне қатысы; ғылым мен технология арасындағы байланыс
Тапсырма: Үш түрлі ғылым саласын алып, адам өміріне қалай əсер ететінін салыстыру (500 сөзден кем 
емес). 
Келесі аптаға оқуға ұсынылатын əдебиет:
Наука – информационный портал (множество книг по различным проблемам науки в открытом доступе 
и цифровом варианте): http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Science/INDEX_SCIENCE.php
Сенсация, или Что такое новости науки? http://nauchnik.ru/sensatsiya-ili-chto-takoe-novosti-nauki/
Стратегии  научной  популяризации  сегодня: http://nauchnik.ru/strategii-nauchnoy-populyarizatsii-
segodnya/

NAG (халық саны бойынша мəліметтер). 
№ 7 апта
Демография мəселелері: бала тууды реттеу; отбасын жоспарлау; бала тууды шектеу саясаты мен оның 
экономикалық жəне əлеуметтік салдары. 
Тапсырма:  Өз  қалаңыздағы 20 əйелмен  кездесіп,  отбасыны  жоспарлау  бағдарламасына  қатысты 
пікірлерін сұрау. 
Келесі аптаға оқуға арналған əдебиет: 
Борисов В. Демография: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Sociolog/boris/index.php

Blum  (2-тарау) 
№ 8 апта
БАҚ жəне ғылым/денсаулық: Ғылым мен денсаулыққа қатысты ақпаратты таратуда БАҚ-ты қалайша 
тиімді қолдануға болады. 
Тапсырма: жергілікті газеттегі денсаулық пен ғылымға қатысты жазылған мақаланы сараптау
Келесі аптаға оқуға арналған əдебиет: 
Рекомендации по освещению науки и медицины в прессе: http://nauchnik.ru/guidelines-sirc/

Blum (6-тарау) 
№ 9 апта
Ғылым мен денсаулыққа қатысты басылымдарға мақала əзірлеудің ерекшеліктері: ғылым мен денсаулық 
сақтауға қатысты репортаждарды əзірлеудегі ақпарат пен мəліметтің тиімділігі.
Тапсырма:  Өз  аймағыңыздағы  полиомелит  пен  малярий  тақырыбында 750 сөзден  тұратын  мақала 
əзірлеңіз.
Келесі аптаға оқуға арналған əдебиет: 
Рекомендации по освещению науки и медицины в прессе: http://nauchnik.ru/guidelines-sirc/
Анатомия  одной  новости,  или  Как  на  самом  деле  физики  изучают  элементарные  частицы: http://
elementy.ru/lib/430431
Сенсация, или Что такое новости науки? http://nauchnik.ru/sensatsiya-ili-chto-takoe-novosti-nauki/
Стратегии  научной  популяризации  сегодня: http://nauchnik.ru/strategii-nauchnoy-populyarizatsii-
segodnya/
Что  такое  новости  науки.  Идеология  и  технология  их  создания: http://nauchnik.ru/chto-takoe-novosti-
nauki-ideologiya-i-tehnologiya-ih-sozdaniya/

Blum (5-тарау) 

113
№ 10 апта
Күн райы туралы репортаж: талқылауға арналған сауалдар: климаттың өзгеруі, жаңбыр, қуаншылық, 
шөл, орман шаруашылығы, ауылшаруашылығы өндірісі, жұт пен оның қоғамға əсері. 
Тапсырма: соңғы он күндегі күн райының болжамын бақылап, оның дəлдігі туралы ақпарат дайындау 
(10 абзац).
Келесі аптаға оқуға арналған əдебиет: 
Чижевский А. Мы и погода: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Science/chij/mui_pog.php
Метеорология и климатология: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r39873/dec03020.pdf
Метеорология и климатология2: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r39872/jun04001.pdf

Blum (11-тарау) 
№ 11 апта
Қоршаған орта: көліктерден шыққан газбен, өндіріс қалдықтарымен ластануы əрі су көздерінің бітелуі. 
Тапсырма:  Екі  күн  бойы  өз  ауданыңыздағы  ауадағы  шуылды  бақылау.  Жергілікті  биліктен  аталған 
мəселеге қатысты қандай шаралар қолданып жатқанын сұрап, білу. 
Келесі аптаға оқуға арналған əдебиет: 
Экология: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r27277/feb02047.pdf

Blum (11-тарау) 
№ 12 апта
Ғылым мен денсаулық сақтау саласындағы журналистік зерттеу. 
Тапсырма: өз еліңіздегі есірткінің заңсыз дайындалуына қатысты немесе мұнай қалдықтарының төгілуі 
немесе өзге де экологиялық мəселе туралы 15-аптаның соңына дейін зерттеу мақала əзірлеу. 
Келесі аптаға оқуға арналған əдебиет: 
Экология: http://window.edu.ru/window_catalog/fi les/r27277/feb02047.pdf и http://window.edu.ru/window_
catalog/fi les/r27277/feb02047.pdf
Рэндалл Д. Универсальный журналист: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Gurn/Rendall/index.php

Blum (12-тарау)
№ 13 апта
Жаңалықтардың дереккөздерін қалыптастыру. Білім мен ғылымға қатысты тақырыптарға маманданған 
эксперттермен қарым-қатынас орнатуға айрықша назар аударылады. 
Тапсырма: Таңдаған тақырыптарына қатысты кездескелі отырған 10 маманның тізімін ұсыну. 
Келесі аптаға оқуға арналған əдебиет:
Рэндалл Д. Универсальный журналист: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Gurn/Rendall/index.php

Loder (3-тарау) 
№ 14 апта
Ғылым мен денсаулыққа қатысты конференцилар, семинарлар, симпозиумдар мен коллоквиумдардан 
ақпарат тарату. 
Тапсырма: денсаулық сақтау саласына қатысты жиналысқа қатысып, содан хабар əзірлеу. 
Келесі аптаға оқуға арналған əдебиет: ғылыми жəне медициналық журналдардан мақалалар оқып, сол 
туралы келесі аптада аудиторияға баяндау. 
Рэндалл Д. Универсальный журналист: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Gurn/Rendall/index.php
Золотой фонд: http://nauchnik.ru/zolotoy-fond/
Рекомендации по освещению науки и медицины в прессе: http://nauchnik.ru/guidelines-sirc/
Наука – информационный портал (множество книг по различным проблемам науки в открытом доступе 
и цифровом варианте): http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Science/INDEX_SCIENCE.php

жүктеу/скачать 1,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: