Ауыз куысына тускен тагам
шайналып,
*сакталып, сілекеймен шыла нады. Сілекей тагамнын белшектерін жібітіп, онай
жутылатын туйіртпектерге айналдырады. Сілекейдін
курамындаты птиалин
ферменті тек сілтілі ортада комірсуларга эсер етіп, тагам
химиялык езгерістерге
*шырайды.
Ауыз куысындаты тагам тіл мен жуткыншактын
булшыкеттерінін
жиырылуы аркылы жутылады.
Асқазан (қарынның моторикасы)
ПЕресек адамдар карынынын
сыйМДЫЛЫтЫ 1,5-2
литр. Карыннын пішіні мен мелшері астын тусуіне байланысты
Унемі озгеріп турады. *сак бездерден белінетін карын селінін
курамында су, туз кышкылы,
ферменттер жане т.б. заттар болады.
Карында тагам 3 - 6 сагаттай уакыт
корытылады да, жартылай коймалжын
суйык жентекке айналады.
Жартылай суйыкжентек белгілі бір мелшерде октын-октын аш ішекке етіп турады.
Карында жартылай корытылган ас алдымен
ултабарга туседі.
12 – елі ішек
(астың асқазаннан 12елі ішекке өту механизмі)
Ултабарга бауырдан келетін ет озегі жене уйкыбездін озегі ашылады. Бауырдан келетін еттін есерінен
майлы тагамдар ыдырай бастайды. Ултабарда
негізінен барлык тагамдык заттар
корытылады. Наруыздар - аминкышкылдарына,
крахмал - кантка, майлар - май
кышкылдары мен глицеринге дейін ыдырайды.
*лтабардан ас белгілі мелшерде октын-октын аш ішектін келесі беліміне етеді.
Мунда тагамдык заттар ішек селінін эсерінен толык корытылып, еріген
косылыстарга айналады.
Өт қабы (өттің бөліну механизмі)
Адамда таулігінде 0,9-1,5 л ет белінеді. От гепатоциттермен белінеді. Гепатоциттер кан
капиллярларымен тыгыз байланыста болады.
Гепатоциттер кан пазмасынан су, глюкоза,
креатинин, электролиттер жане т.б. Заттарды
алады. Гепатоциттер от пигменттерін жане от кышкылдарын беледі, кейін олар ет капиллярынеа белінеді. Кейін ет бауырдын, ет жолдарына белініп, 12 елі ішектін ет жолдарына да жеткізіледі. Оттін от кабы жалпы ет жолынан
бастау алады.
Ішек (моторикасының түрлері)
Аш ішектін ішкі сілемейлі
кабыкшасында оте усак коптеген туйык
оскіндер - бурлер болады. Бурлердін сырты бір кабатты эпителий жасушаларынан тузіледі. Бурлердін ішкі
жагын кептеген кан жане лимфа
тамырлары торлап жатады. Бурлер
ішектін ішкі кілегейлі кабыкшасында оте
кеп болады. Бурлер аркылы обден
корытылан аминкышкылдары мен кант
(глюкоза) канта отеді. Глицерин мен май
кышкылдары лимфа тамырларына отеді де, тері астындаты шел кабатка
жиналады.
Аминкышкылдары мен кант бауырга
барып, кайта озгерістерге ушырап, букіл
денеге таралады.
Астын корытылуы мен сінуі негізінен аш ішекте аякталады.
Дефекация акті
Барлығында диарея деп аталатын таныс жағымсыз шарты болып табылады. Дефекация осылайша үш есе артық күніне нәжістің сирек, бар. диарея себебі вирустық инфекциясы, сапасыз азық-түлік, жүйке іркілістер болуы мүмкін. дефекация актісі кем жиі аптасына үш рет қарағанда орындалған, немесе дəрет шағын мөлшерде ерекшелену болса, онда ол іш қатуға туралы айтуға болады
