A.s. 425607 (SSSR), Stimulyator rosta rastenij. /Azerbaev I.N. i dr. Opubl. v B.I. 1974, №16, – s.13 [in russian].
Mamasoliev, U.M. Turgunov E., Berkinov E.S., Tozhiddinov S. Stimuliruyushchaya aktivnost' acetilenovyh spirtov. Nazarij va amalij kimyo yoshlar nigohida, Toshkent 2015, – s.59 [in russian].
Turgunov, E. YUldashev A., Sadikov M.K. CHetvertichnye ammonievye soli acetilenovyh aminov. //Doklady AN RUz.-2010. – №2. – S.64-67 [in russian].
Turgunov, E. Suleymanova G.G.,Sobirova D.K., Hudoyberdieva Z., Kolyadin V.G., Faizullaeva M. Herbicide activity of acetylenicaminoalcohols and their ammonium bases.//European Sciences review. Scientific journal. № 3–4 2016 (March–April), r.317-320.
КЕЙБІР АЦЕТИЛЕН АМИНСПИРТТЕРІ МЕН ГАЛОИДАММОНИЙ ТҰЗДАРЫНЫҢ ӨСІМДІКТЕРІНЕ ЫНТАЛАНДЫРУШЫ ЖӘНЕ ИНГИБИТОРЛЫҚ ӘСЕРІ
Тургунов Э.1, химия ғылымдарының докторы
Файзуллаева М.Ф.2, химия ғылымдарының кандидаты
Дармаганбет К.Х.2, химия ғылымдарының кандидаты
Жусупова Л.А.2 химия ғылымдарының кандидаты
Аңдатпа. Аминопентинолдардың, аминогексинолдардың және кейбір синтезделген ацетилен аминоспирттері, гидрохлорид қосылыстарының гербицидтік әсері, сондай-ақ мақта және жүгері сияқты маңызды дақылдарға қатысты олардың әсерінің биологиялық белсенділігі зерттелді. Тұқымдар мен арамшөптерді алдын-ала өңдеу кезінде зерттелетін препараттар олардың химиялық құрамы мен дозасына байланысты біржылдық екібұрышты және біржылдық дәнді арамшөптерге қатысты әртүрлі гербицидтік белсенділік танытатыны анықталды.
Ацетилен амин спирттерінің көптеген аммонийлі тұздарының биологиялық белсенділігі жоғары екендігі және өсімдіктерге байланысты химиялық құрылымы мен мөлшеріне байланысты қолданылуы биологиялық әсерлерге ие екендігі анықталды.
Зерттелетін препараттардың биологиялық белсенділігін анықтау үшін авторлар бидай колеоптилінде биотестілеудің белгілі әдісін пайдаланды.
Көрсетілген препараттарды көктеп шығудың алдында ерітінділерімен өңдеу олардың химиялық құрылымы мен мөлшеріне байланысты бұршақ тұқымдастардың (жаңғақтардың) және дәнді дақылдардың (бидай, құмай) өсуіне әр түрлі әсер етті.
Кілт сөздер:ацетилен, гидрохлоридтер, ацетилен аминоспирттері, аммоний тұздары, пестицидтер, ингибиторлар