рефракция) пайда болады. Егер (n) сыну корсеткіші электр орісінін кернеулігінін (Е) осуіне байланысты артатын болса, онда саулелер иіліп каркындылыгы улкен аймакка шогырланады – орта колемдік жинагыш сызыктык емеслинза болады,
Жарыктын оздік фокусталуын 1962 жылы Г.Аскарьян теория жузінде алдын ала болжаган, оны алгаш рет байкаган Н.Пилипецкий мен А.Рустамов болды (1965). Жарыктын оздік фокусталуы жане ондай фокусталу болмайтын жагдай конденсацияланган орталарда жане газдарда (ауада жане плазмада да) байкалады.
92.Оптикадағы Доплер құбылысы.
Доплер эффекті — бакылаушы кабылдайтын толкын жиілігінін сол тербеліс козінін козгалу жылдамдыгына карай озгеруі. Мысалы, дыбыс (электромагниттік тербеліс) козі бакылаушыга жакындаса, онда бакылау орнында жиіліктін артатыны, бакылаушыдан алыстаса, жиіліктін кемитіні байкалады. Радиолокацияда ушактардын ушу жылдамдыгын, астрономияда жулдыздар мен тумандыктардын радиалды козгалыс жылдамдыгын аныктау ушін пайдаланылады. Жулдыздар козгалысында бул кубылыс кобінесе жарыктын кызаруы жане когеруі аркылы корінеді. Алыстаган жулдыздын жарыгы кызара туседі, ал жакындап келе жаткан жулдыздын жарыгы когере туседі.
93.Жарықтың жұқа пленкаларда интерференциялануы. Табиғатта жарықтың интерференциясы жарық толқыны жұқа пленкадан немесе пластиналардан шағылғанда немесе одан өткенде айқын байқалады. Мысалы: жарық сабын көпіршіктерінде, су бетіне жайылған май қабаттарында шағылғанда немесе өткенде байқалады. Жарықтың сыну заңынан екенін ескеріп, алатынымыз
Жарық толқыны оптикалық тығыздығы үлкен ортадан шағылғанда, оның тербеліс фазасы қарсы фазаға, -ге өзегереді. Соның нәтижесінде жарық сәулесінің жүрген жолының оптикалық ұзындығы -ге өзгереді, яғни косымша -ге тең жол айырмасы пайда болады.
Жұқа пленкаларда жарық шағылған жағдайдағы максимум шарты:
2nhcosr=+(m-1/2)λ немесе 2nhcosr=+(2m-1)λ/2
Жұқа пленкаларда жарық шағылған жағдайдағы минимум шарты:
2nhcosr=+2mλ/2 немесе 2nhcosr=+mλ
Жұқа пленкалардағы өткінші жарық үшін максимум шарты:
2nhcosr=+2mλ/2 немесе 2nhcosr=+mλ
Жұқа пленкалардағы өткінші жарық үшін минимум шарты:
2nhcosr=+(m+1/2)λ немесе 2nhcosr=+(2m+1)λ/2
