Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы 7- класс. «Атамұра» -2003



бет37/44
Дата25.01.2023
өлшемі1,36 Mb.
#62955
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   44
§44. Тәуке хан

Басқарған жылдары



--------------------------

1628- 1652 жж

1680-1715 жж ( 1718ж)

Тегі

---------------------------

Есім ханның баласы

Салқам Жәңгірдің баласы



Басты
Оқиғалар


Басты оқиғалар


Салқам Жәңгір


Тәуке хан

ХVІІ ғ.Қазақ хандығының жағдайы ауыр болды,алауыздық күшейді
●Үздіксіз соғыстар мен феодалдық езгілер Тахир хан мен оның мұрагерлерінің тұсында күшейе түсті
●Ойраттар шабуылы күшейді
●Үш жүз арасында тығыз байланыс азайып, уақыт өте Үш жүзде үш хан билік құрды
●Ұлы ханға бас ию,оның ақыл-кеңесін тыңдау жойыла бастады

●Есім ханнан кейін хан тағына баласы –Жәңгір отырды
●Халық оны жоңғарларға қарсы күресте ерлігі үшін Салқам Жәңгір деп атады
1643 жылы Орбұлақ шайқасы болды
Орбұлақ шайқасында қатысқандар Салқам Жәңгір 600 сарбазымен 50 мың Жоңғар әскеріне қарсы шықты
●Орбұлақ шайқасында Салқам Жәңгірге Самарқаннан көмекке 20 мың әскермен Алшын Жалаңтөс батыр келеді

1652 жылы жоңғарларағ қарсы бір шайқаста Жәңгір хан қаза тапты


1665 ж.Жоңғарлар Шығыс Түркістанға аттанып,Шалыш,Ақсу,Қашғарды басып алды
1670 ж.Жаркентті басып алды
Шығыс Түркістанды басып алу Жоңғар хандығының күш-қуатын арттырды
●Жоңғарлар Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанға басып кіріп, 9 қаланы басып алды:Сайрам,Манкент,Шымкент,Қараспан,Ташкент т.б.
●Қазақ хандығының береке-бірлігі азайды


Тәуке ханның жалғасы:
1680 жылы Оңтүстік Қазақстанға жоңғарлар шабуыл жасағанда,Түркістан аман қалды
1681-1685 ж.жоңғарлар Оңтүстік Қазақстанға бірнеше шабуыл жасады
1710 жылы Қарақұм жиынында қаралған мәселе –жоңғарларға тойтарыс беру мәселесі

●Жәңгір қайтыс болғаннан кейін хан тағына баласы – Тәуке хан келді
●Тәуке хан бір орталыққа бағынған Қазақ хандығын құруға күш салды
Билерге арқа сүйеп, сұлтандар билігін шектеді
● «Хандық кеңес» пен «билер кеңесінің»ролін арттырды
Соттық мансап хан мен рубасы билерге берілді
Астана Түркістан болды, Ташкент маңындағы Күлтөбеде үш жүздің басын қосқан құрылтай шақырып отырды
●көршілес қырғыз елі мен қарақалпақтардың біраз бөлігін өзіне қосып алды
Қырғыздарды Қоқым Қарашор би арқылы, қарақалпақтарды Сасық биі арқылы басқарды
●Атақты «Жеті Жарғы» заңын шығарды
«Жеті Жарғыны» Ұлы жүзден Төле бидің, Орта жүзден Қазыбек бидің, Кіші жүзден Әйтеке бидің қатысуымен жасады
● «Қасым ханның қасқа жолы» деген 5 тараудан тұратын заң жинағына екі тарау қосып, «Жеті Жарғыны» шығарды
● «Жарғы» сөзі мағынасы –әділдік ұғымы
●Жылына бір рет, күз айында құрылтай шақырылды,құрылтайға қарусыз келген адам қатыстырылмай,дауыс беру құқығынан айырылған
●13 жасқа толмаған балалар қылмыстық жауапқа тартылмаған
●Некеге отыру жасы -13 жас болды
●1715 жылы Тәуке хан қайтыс болды



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   44




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет