Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015


Денсаулы* са*тау саясатыны' 4леуметтік аспектілері



Pdf көрінісі
бет52/177
Дата26.04.2023
өлшемі1,31 Mb.
#87199
түріОқулық
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   177
Байланысты:
Медицина әлеуметтануы. Решетникова

2.4.2. Денсаулы* са*тау саясатыны' 4леуметтік аспектілері
леуметтік катаклизмдер, детте жо ары аурушадыпен к рінеді. Б"л 
туелділікті р трлі т"р ыдан тсіндіретін теорияларды лгілері бар.
R. Lazarus (1966) «кнделікті рейлер мен аморлы» теориялы 
лгісін "сынды, я ни, "заа созылатын иындытар ыса уаыта 
созылатын стресспен к рініс беретін массивті иындытар а ара анда 
кштірек сер етеді.
Денсаулыа леуметтік дезинтеграция ыпалыны ресмиленген 
лгісін D. Dоdge мен W. Martin "сынды (1970). Б"л теория а сйкес 
популяцияда ы леуметтік индукциялан ан стрессті таралуы осы 
популяцияда ы леуметтік атынастарды беріктігі мен т"раты ына 
кері пропорционал. леуметтік стрессті индивидке сері оны мрте-
бесіні конгруэнттігімен к рініс береді, я ни, оны мртебелік пози-
циясыны р трлі леуметтік р лдерге сйкес келуі. Популяцияда ы 
созылмалы ауру мен ал ашы аурушады дегейі сйкесінше орта 
мртебесіні интеграциясына кері пропорционал
1
.
азіргі уаытта медицина мен денсаулы сатау саласында ы з-
герістер, денсаулы пен ауруды себебін тсіндірудегі е наты теория-
сы рі лгісі деп кесіп айту а келмейді. XX асырды екінші жартысында 
мынадай згерістер болды: мірге ауіп тудырмайтын, біра осымша 
леуметтік жктеме ретінде к рініс беретін (ант диабеті, жрек ауру-
лары, анайналым) жіті инфекциялы аурулар а а заны бейім болып 
келетіндігі туралы пікір алыптасты. Негізінен леуметтік топтар мен 
о ам индивидті ауруына жанама сер етуі де ммкін.
Ауру а бейімділікті мір сру салтын згерту арылы згертуге бо-
лады ( ткен асырда б"л шін леуметтік о амны "рылымын з-
гертуге тырысан). Медицина леуметтік институттар сияты со ы 
кездерде тек ана ауру а ана емес денсаулыа да к іл б луде. Б"-
1
Бізді елімізде арынды дамып келе жатан депопуляция рдістері леуметтік згеріс-
терді к рінісінде денсаулыты леуметтік психологиясыны салалары баса назар ау-
дартады, онда жетістіктер леуметтік згерістер тудыр ан стрессті тудырушы факторларды 
азайту а ба ытталады, я ни, біріншілік алдын алу дістері олданылады. 


112 
II Блім. Медицина леуметтануы
ан длел ретінде денсаулы сатау а арнал ан детальді делген жне 
к лемді ба дарламаларды айту а болады (медициналы-леуметтік те-
мекі, стресс, семіздік жне та ы басаларымен крес ба дарламалары). 
Б"л ба дарламаны жзеге асуы тек ана медициналы емес, сонымен 
атар, о амны да зор ыпалына сйенеді.
азіргі медициналы тенденцияда ы басты згеріс ауру а ара ан-
да, денсаулыты емдеуден алдын алу а; пациенттен т"л а а; терапиядан 
ктімге; медициналы б лімнен о ам а к іл б луі болып табылады.
Медицина о амда мір сре отырып, зіне сол о амны мдени дс-
трлерін жинайды. Осыны арасында медицина мдениеті мен "лтты 
зіндік сана мирасорлы ы саталып отырады. ата саталатын дстр-
лер, соны ішінде денсаулы сатау саласында да дет- "рыптар болып 
абылданады. Олар оны д"рыс жне б"рыс жа ын ба алап отырады. 
Осы "рыптарды б"з ан жа дайда адамгершілік "станымдарына арсы деп 
есептелініп о ам арылы жазаланады. Ол "рыпа жне денсаулыа де-
ген адамны к зарасыны алыптасуында маызды р л атарады.
Мысалы, шомылуа тыйым салынан су #оймалары, тексерістен 'тпе-
ген к'здерден су ішу 'мірге #ауіп тудырады.
Дрігерді зін "стау этикасы сияты науасты да зін "стау эти-
касы болады. леуметтік институттар сияты медициналы "ндылы-
тар а дстрлі денсаулы сатау діс-тсілдері жатады, ол з кезегінде 
мір сру салтында алыптасып, дстрге айнал ан (шипалы балшы-
пен емделу, орыс моншасы, м"зды су а шомылу жне т.б.).
Медицина леуметтік институт ретінде жазыл ан нормаларды бекі-
теді, олар арнайы аулылар арылы енгізіледі жне за жзінде бекіті-
леді, я ни, институциализацияланады. М"ндай жазыл ан нормалар те 
к п жне олар р трлі ксіби р лдер мен мртебелерді анытайды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   177




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет