Оқулық бб. 02 «Жол машиналары, автокөліктер мен тракторларды пайдалану»
жүктеу/скачать 17,2 Mb.
|
ҮЗДІКСІЗ ӘРЕКЕТ ЕТУ ЭКСКАВАТОРЫҮздіксіз əрекет ету экскаваторы – роторлы немесе тізбекті жұмыс органдарымен жер қазу машиналары, олардың қазу циклі машинаның ауысуы мен топырақты түсіру циклдерімен біріктесуі қажет. 5 6 Олар тікбұрышты жəне трапециялық пішінді ойықтарды қазу (ағындар, орлар, кюветтер), ашық тəсілімен пайдалы қазбаларды табу жəне аршу жұмыстары, топырақты құрылымдарының бүйірлерін пішіндеуі үшін тағайындалған. Үздіксіз əрекетті экскаваторлары жұмыс органының енінің ,25 кем емес (шөміш немесе қырғыш) өте мықты қосылыстарының өлшемдерімен IV мықтылау санаттарына дейін біртүрлі топырақтарға тиесілі дайындау кезінде пайдаланылады. Үздіксіз əрекеттеу экскаваторлары топтаса алатын белгілерінің жіктелуі (5.72 сурет) өзара шектеуші болып табылмайды. Үздіксіз əрекетті экскаваторлардың барлық жиынтығы бұзылатындай топтардың максималды саны 72 тең, сонымен бірге топтардың əрқайсысы бір жіктеулі белгісімен ерекшеленуі қажет. Нақты машиналарында кейбір белгілердің айырмашылықтары кездеседі (мысалы, қырғыштар роторлық экскаваторларында кездеспейді), бұл осындай машиналардың теориялық мүмкіндік гінің болуын шектемейді. Көлденең қазу экскаваторлары, олармен жеткен жұмыс қайшылықтары мен жұмыс органдарының жылдамдықтары жатқан, жазықтыққа перпендикулярлы қабырғаның кенжарына тиесілі олардың өзіндік жұмыс жылжуының бағытымен ерекшеленеді. Осындай машиналарға карьерлік көпшөмішті роторлық экскаваторлары, сонымен бірге тізбекті карьерлік жəне жоспарлау жұмыстары үшін көпшөмішті экскаваторлары жатады (5.74 сурет). Жоғары кескінімен карьерлік роторлық экскаваторлары кенжарының түбінде орналасқан, ал олардың роторлары, шөміштер толтырылу кезінде астынан үстіне экскаватордан жылжуы кезінде айналады. 181 сурет Көпшөмішті экскаваторларының жіктелуі ПЕРЕВОД:
Направление копания – қазу бағыты Рабочий орган – жұмыс органы Рабочее оборудование – жұмыс жабдықтары Силовой привод – күш білігі Гусеничный – шынжырлы Пневмоколесный – пневмодөңгелекті Рельсо-колесный – рельсдөңгелекті Поперечное – көлденең Продольное – бойлық Ковшовый – шөмішті Скребковый – қышғышты Роторное – роторлы Цепное – тізбекті Дизель-механический – отындық-механикалық Дизель-электрический – отындық-электрлік Электрический – электрлік Төменгі кесуінің карьерлік роторлық жəне тізбекті экскаваторлары кенжардың үстінде орналасқан, ал олардың шөміштері экскаваторға астынан үстіне жылжуы кезінде толтырылады. Құрылыста сызықты фундаменттеріне ойықтары, құрылыс алаңдарын құрғатуы кезінде мелиоративтік ағындылары, коммуникацияның əртүрлі түрдестеріне орды кесуі үшін құрылыста жиі көлденең қазу экскаваторлары қолданылады. Машиналардың осы тобына шөміштер немесе қырғыштарымен жабдықталған, тізбекті жəне Ыршора сурет. Кӛлденең қазу экскаваторлардың жəне органдарының роторлы жұмыс жабдығымен ор қазғыштары жатады (5.75 сурет). Тік қазу экскаваторларында машинаның жылжу жылдамдығы мен жұмыс органының жылдамдығы (тізбектер немесе ротор) бір жазықтықта жатады (5.76 сурет). Үздіксіз əрекетті тізбекті экскаваторы тізбекті жұмыс органымен жабдықталған, ол бір немесе екі, бір-біріне параллельді жүруші, көпқатарлы төлкелі-роликтік тізбектерінен тұрады, оларда шөміштер не қырғындар орналасқан. Экскаватор мен тізбектердің жылжуы кезінде (немесе тізбектер) шөміштер кенжардың бетінен топырақтарды кеседі жəне оны ордан шығарады. Мықты жылдамдықтары 182 топырақтарындағы жұмыстары кезінде шөміштер бопсырлы тістерімен жабдықталған. Жұмыс жабдығын жеңілту үшін, көршілес шөміштерінде тең емес санды тістерін орнатады. Сонда артқы шөміштердің тістері алдағы шөміштің тістері арасындағы қалған топырақтарды бұзады. Үстіңгі жетешкі жұлдызшаны итере отырып, шөмітер аударылады жəне топырақ олардың артқы қабырғасы арқылы түсіріледі (5.77 сурет). сурет. Көпшөмішті роторлы карьерлік экскаватор. Қатты ылғалды жəне жабысатын топырақтарында жұмысы кезінде, топырақтың білігі жұмыс органының білігіне энергошығындарын жоғарлата отырып жəне олардың пайдалы сыйымдылығын төмендете отырып, шөміштерде қалады. Осы теріс əсерлерінен құтылу үшін оны жабысқан топырақтарынан тазартатын шөмішті аударуы кезіндегі итергітерді қолдануы жəне тегіс бөлігінен емес, пісіру тізбектерінен шөміштің түбін дайындауға мүмкіндік к береді. Қырғышты экскаваторларының ернеулері топырақты бұзады, ал қырғыштары кенжардың үстіне итере отырып, топырақты күндізгі бетіне шығарады. Топырақтың жабысуын олар ұшырамайды. Тізбектің төменгі (жұмыс) бөлігі экскаваторға астынан үстіне жылжиды жəне тістердің беттеріне ғана тіреліп, еркін ілінеді немесе қатты бағытталушыларында жылжиды. Үстіңгі (бос) бөлігі қолдау алынған роликтері бойынша экскаватордан үстінен астыңа жылжиды. Шөміштермен кенжардан шығарылған топырақ оларды аударуы кезінде көлденең сызықты конвейеріне түседі, ол транспорттық амалын немесе оның бүйірлі білігін эвакуациялайды. Кенжардан қырғыштармен шығарылған топырақ жердің бетімен бұрандама конвейермен кесілген траншеясының осьінен бүйір жағына жылжиды. Үздіксіз əрекетті экскаваторының жұмыс жабдығы монтаждалған базалық машинаның қозғалтқыш түрі оның тағайындалуынан байланысты. 1 2 сурет. Кӛпшӛмішті экскаваторының шӛміші: 1 – шӛміштің тҥбі; 2 – бопсыратын тістері; 3 - кесетін периметр; 4 – шӛміштің бҥйірлі қабырғасы; 5 – тізбекке немесе роторына шӛмішті бекіту ҥшін тесіктері; 6 – тесіктердің тӛлкелері Жұмыстардың шамалы көлемдерімен жұмыс істейтін жəне қатты тіреуішті беттерінде елді мекендерінде жұмыс істейтін шамалы экскаваторлары пневмодөңгелекті қозғалтқыпен жабдықталған. Дайындалмаған мекені бойынша көпкилометрлік орларды салуы үшін тағайындалған машиналары шанжарлы жүріспен жабдықталған. Үздіксіз əрекетті экскаваторының білігінің түрі базалық машинаның білігімен анықталады. Қазіргі машиналар көптеген жағдайларында олармен басқару жүйесі жəне жұмыс жабдығының гидрокөлемді білігі мен гидромеханикалық жүріс трансмиссиясымен анықталады. Ор қазушылардың жұмысының сапасы үздіксіз əрекетті экскаваторларына орнатылған, басқарудың автоматты жүйелерінің жұмысына бағытталған жəне технологиялық рұқсат етілу шегінде ұстауына, оның қабырғаларының тік болуы жəне ордың түбінің теңдігі, берілген курсты ұстау нақтылығымен бағаланады. Тізбекті экскаваторының өндірісі теңдеу бойынша анықталады: П = Кр hTpU3KC (5.25) мұнда Ьтр – жұлынған ордың ені; йтр – жұлынған ордың тереңдігі; иэкс экскаватордыңжұмысжылдамдығы. Осы мақсаттары үшін өндірілген топырақтардың қасиеттері мен оның техникалық сипаттамаларынан экскаватордың өндіруші байланысын көрсететін теңдестіруін пайдалануға болады ЯКОВ U ПСП k кв t к шаг раз (5.26) мұнда дков – шөміштің немесе қырғыштың сыйымдылығы; Сцеп – жұмыс тізбегінің жылжу жылдамдығы; - көршілес шөміштер немесе қырғыштар арасындағы қашықтығы; кнап – шөмішті немесе қырғышты толтыру коэффициенті; кв – ауыстыруының жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті; краз – дайындау кезінде топырақты бопсыртуының коэф- фициенті. Топырақтың категориясынан байланысты шӛмішті толтыру коэффициенті. Топырақтың категориясы I ......................................................................................0,9...1,2 II .....................................................................................0,8...1,1 III ............................................................................................... 0,75...1,0 IV ............................................................................................... 0,7...0,9 Үздіксіз əрекетті роторлық экскаваторлары роторлық жұмыс органымен жабдықталған, ол металлдық дөңгелегін өзімен ұсынады, оның тоғынында тең қашықтықтары арқылы шөміштер орнатылған. Роторлық экскаваторымен кесілген ордың тереңдігі шөміштердің кесілген ернеулері бойынша өлшенген, роторлы дөңгелегінің 0,57 диаметрінен аспайды. Роторлы экскаваторының шөміштері үшін жылжу жылдамдығы тізбектікке қарағанда жоғары, ол гравитациялық түсіру мүмкіндік гімен шектелген. Шөміштерідң сенімді босатуы қамтамасыз етілетіні кезіндегі ротордың жылдамдығын теңдеу бойынша анықтауға болады UP0T = 5,1rpoT, (5.27) Мұнда ирот – ротор тоғының сызықты жылдамдығы; грот – ротордың радиусы. Көпшөмішті роторлы экскаватордың өндірушілігін теңдеу бойынша есептеуге болады П = qK0BzK0Bпртkpa3/kHan, (5.28) мұнда дков – шөміштің сыйымдылығы; 2ков – ротордағы шөміштердің саны; прот – ротордың айналу жиілігі; kVXi – дайындау кезінде топырақты бопсырту коэффициенті; ^ап – шөмішті толтыру коэффициенті. жүктеу/скачать 17,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|