Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев Алматы



жүктеу/скачать 0,53 Mb.
бет19/171
Дата18.05.2022
өлшемі0,53 Mb.
#34912
түріОқулық
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   171
Байланысты:
(KZ) АДАМ АНАТОМИЯСЫ ДОСАЕВ

Самай сүйек, os temporale, төрт бөліктен: қабыршақтық, squama temporalis; емізіктәрізді, pars mastoidea; дабылдық, pars tympanicа және тасты (пирамида), pars petrosa (pyramis) құралған. Самай сүйектің қабыршағы бассүйектің төбесін құрауға қатысса, дабыл және тасты бөліктері оның негізін жасайды. Дабыл бөлігі және бассүйектің сыртқы негізінде сыртқы есту өтісін шектейтін жұқа табақша.Тасты бөліктің 3 жиегін, 3 бетін және ұшын айырады. Алдыңғы және жоғарғы жиектері; margo anterior et margo superior, ортаңғы бассүйек шұңқырына қараған алдыңғы бетін шектейді. Жоғарғы және артқы жиектерінің, margo superior et margo
роsterior арасында бассүйектің артқы шұңқыршасын құрауға қатысушы артқы беті орналасқан, ал төменгі беті facies inferior болса бассүйектің сыртқы негізін түзеді.
Самай сүйектің пирамидасында: ішкі есту өтісі, meatus acusticus internus; дабыл қуысы, cavitas tympanica оның ішінде үш есту сүйекшелері орналасқан malleus, балғаша,incus, төс,stapes, үзеңгі және лабиринт (ішкі құлақ), labyrinthus (auris internus) сонымен қатар бірнеше өзектер орналасқан.
Емізіктәрізді бөлік, ұяшықтардан cellulae mastoidea, емізіктәрізді өсінді, ішіндегі ең кеңі емізіктәрізді үңгір, antrum mastoideum.
Самай сүйек даму тұрғысынан аралас : пирамидамен емізіктәрізді бөліктері кейінгі , ал қабыршақ пен дабыл бөліктері алғашқы сүйектерге жатады.
Мисауыт сүйектерінің негізгі бөліктерінің нақтылы көрсеткіштері – 3-ші кестеде берілген.
Бет өзегі, canalis facialis, ішкі есту өтісінің meatus acusticus internus түбінен басталып,әрі қарай пирамиданың ішімен латералды бағытталып hiatus canalis nervi petrosi majoris-қа жетеді, сол жерде 90 градустық
бұрышпен иіліп, бет өзегінің имегін, geniculum canalis facialis түзеді.

  1. кесте. Сүйектердің бөліктері және беттері




Сүйектердің

атаулары


Негізгі құраушы

бөліктері
Беттері

Маңдай сүйек,

1. мұрын бөлігі,pars nasalis;




os frontale

2. қабыршақ squama frontalis;

- сыртқы беті, facies externa;







- ішкі (милық) беті,







facies interna (cerebralis)




3. көзұялық бөлік, pars orbitalis


(жұп)




Шүйде сүйек,

1. базилярлық бөлік, pars basilaris;




os occipitalе

2. қабыршақ, squama occipitalis;










- сыртқы беті, facies externa;







- ішкі (милық) беті,







facies interna (cerebralis);




3. латералды бөлік, pars lateralis
(жұп)




Шеке сүйек,




- сыртқы беті, facies

os parietale

externa;




- ішкі (милық) беті,




facies interna (celebralis)

Торлы сүйек,


os ethmoidale

  1. тесіктелген (торлы) табақша,

lamina cribrosa;



  1. перпендикулярлы табақша,







lamina perpendicularis;

3. торлы лабиринт,




labirinthus ethmoidalis

көзұялық бет - facies orbitalis

Сынатәрізді сүйек,

1. Сынатәрізді сүйектің




оs sphenoidale

денесі; corpus ossis sphenoidalis;







2. Кіші қанаттар, ala minor (жұп);







3. Үлкен қанаттар, ala major (жұп);










- милық бет, facies celebralis;







- көзұялық бет - facies orbitalis;







- жоғарғы жақтық бет,
facies maxillaries;







- самайлық бет, facies temporalis




4. Қанаттәрізді өсінді processus pterygoideus




Самай сүйек,


оs temporale

1. Самай сүйек қабыршағы, squama temporalis;

- сыртқы беті, facies externa;







- ішкі (милық) беті,







facies interna (celebralis);




2. Емізіктәрізді бөлігі, pars mastoideа;






  1. Дабыл бөлігі, pars tympanicа;




  1. Тасты бөлік, (пирамида)

- алдыңғы беті, facies anterior;




pars petrosa ( pyramis)

-артқы беті, facies posterior;







- төменгі беті, facies inferior

Дабыл өзекшесі, canalis tympanis, тасты шұңқыршадағы, fossula petrosa дабыл өзекшесінің төменгі culus тесігінен cus,басталып әрі қарай дабыл қуысы арқылы өтіп самай сүйектің пирамидасының алдыңғы бетінде кіші тасты hiatus canalis n.petrosi minoris, нерві саңылауымен, бітеді.
Бұлшықет – түтіктік өзек, canalis muscula-tubarius, дабыл қуысын пирамида ұшымен байланыстырады. Ол горизонтальды орналасқан қалқамен 2 – бөлікке бөлінеді: жоғарғы дабыл жарғағын керуші бұлшықет tympani semicanalis m.tensoris жартылай өзегі, төменгі - есту түтігі жартылай өзегі, semicanalis tubae auditivae.
Ұйқы өзегі, canalis caroticus самай сүйектің төменгі бетіндегі сыртқы ұйқы тесігінен, foramen coroticum externum басталады. Жоғары көтеріліп 90 0 –қа алға иіліп, әрі қарай алға және медиалды бағытталады да пирамида ұшында ішкі ұйқы тесігі, foramen coroticum internum арқылы ашылады. Оның қабырғаларынан жіңішке ұйқы – дабылдық өзекшелер таралады.
Ұйқы дабылдық өзекшелер, canaliculi caroticotympanici сыртқы тесіктің маңында ұйқы өзегінен басталып дабыл қуысына енеді.
Емізіктәрізді өзекше, canaliculus mastoideus, мойындырық шұңқырынан fossa jugularis, басталып, бет өзегімен қиылысады, емізіктәрізді өзекше тесігі, aperturа canaliculi mastoidea түрінде емізіктәрізді – дабылдық
саңылауға fissurа tympanomastoidea ашылады. Самай сүйектің өзектері мен ондағы түзілістер туралы негізгі мәліметтер 4-ші кестеде көрсетілген.



  1. кесте. Бассүйек өзектері




Өзек атауы

Өзектің басталуы

Өзектің аяқталуы

Өзек іші










түзілістер

Бет өзегі,


canalis facialis

ішкі есту өтісі, meatus acusticus

біз – емізіктәрізді

тесік, foramen stylomastoideum

  • бет нерві, n. facialis;

  • имекті түйін,

ganglion geniculi;



  • біз емізіктәрізді артериялар мен

веналар, a. vv. stylomastoideae

Үлкен тасты нерв өзегі , canalis nervi petrosi majoris

бет өзегі, имекті аймақ, geniculum canalis facialis

үлкен тасты нерв саңылауы, hiatus canalis nervi petrosi majoris

- үлкен тасты нерв,n. pertosus major (бет нервінің тармағы)

Дабыл ішегі өзекшесі, canaliculus chordae tympani

бет өзегінің емізіктәрізді тесігі, foramen stylomastoideum

тасты дабылдық саңылау, fissura petrotympanica

- дабыл ішегі,
chorda tympani


(бет нервінің тармағы)

Дабыл өзекшесі, canaliculus tympani

дабылдық шұңқырша, fossula petrosa (aperturа inferior canaliculi tympanici)

кіші тасты нерв саңылауы, hiatus canalis n. petrosi minoris

- дабыл нерві, n.
tympanicus
(тіл – жұтқыншақ нервінің тармағы)

Бұлшықет – түтіктік өзек, canalis musculotubarius
а) semicanalis m. tensoris tympani
б) semicanalis tubae auditivae

дабыл қуысы, cavitas tympani

пирамида ұшы, apex pyramis




  • m. tensor tympani;




  • pars ossea tubae auditivae

Ұйқы өзегі,
canalis caroticus

сыртқы ұйқы тесігі, foramen caroticum externum

ішкі ұйқы тесігі, foramen caroticum internum

- ішкі ұйқы артериясы, a. carotis interna;










  • ұйқы өзегінің веналық өрімі, plexus venosus caroticus internus;

  • ішкі ұйқы өрімі, plexus caroticus internus; (симпатикалық сабаудың жоғарғы түйінінен) ganglion superius truncus sympathicus

Ұйқы-дабылдық өзекшелер, canaliculi caroticotympanici

ұйқы өзегі, canalis caroticus

дабыл қуысы,
cavitas tympanica

  • ұйқы-дабылдық артериялар,aa. caroticotympanici a. carotis interna

(ішкі ұйқы артериясынан);

  • ұйқы-дабылдық нервтер, nn. caroticotympanici (ішкі ұйқы өрімімен, дабыл нервінен pl. caroticus internus et n.tympanicus)

Емізіктәрізді өзекше, canaliculus mastoideus

мойындырық шұңқыршасы, fossa jugularis (foramen mastoideum)
(емізіктәрізді тесік)

емізіктәрізді- дабылдық саңылау, fissurа tympanomastoidea (aperturа canaliculi mastoidei)

- кезбе нервтің құлақ нерві, ramus auricularis n. vagi


жүктеу/скачать 0,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   171



©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет
Lessons
Curriculum vitae
Documents