жанама, өзгермейтін нэрсе деп пайымдап, ал жаратылыстың пшңы ретінде адамды ғана мойындады. Құдай адамға жан жэне тану кабілеттілігін берді. Осыған байланысты психикалык әрекет пен таным жанның касиеттері ретінде ортағасырлык философтардың кызығушьшығын туғызды. Христиан дінінің сенімді білімнен жогары қойғанына қарамастан, христиандық философ-схоластар дэлелдеу мен білімнің кұрылымы туралы логикалык ілімді дамытуға көп еңбек сіңірді. Білімнің жоғарғы көзі - аянмен катар ортағасырлық теологтар акыл- ойды элемнің ең терең кұпиялары туралы білім беретін періштеге тэн 164
касиет, зердені біздің жүйелі түрде пікірлесу кабілетіміздің көзі ретінде, ал сезімдік білімді көптеген адасушылык пен қателіктердің кайнар көзі ретінде жеке бөліп карастырды. Бұл түсініктің кемшіліктері болғанына қарамастан, ол танымның кейбір түрлерін мұкият зерттеуге философтардың жігерін жұмылдырды. Бұл ортағасырлык схоластикадан жаңа заман философиясына өтуге үлкен ыкпалын тигізді. XVII-XVIII ғасырлардың философтары индивидуалдык танымның дамуы немесе білімнің онтогенезі (грекше ontos - болмыс) екі кезеңнен өтеді деп санады: сезімдік-эмпирикалык жэне рационалдык. Көптеген философтар бұл көзкарасты философиялык материализм позициясымен біріктіреді. Бүл біріктіру негізделген деп есептейік. Мұнан не келіп шығады? Т.Гоббс былайша жауап береді: «...егер нэрсе бастапкыда бүтіндей немесе жартьшай сезім органдарында туындамаса, адамның санасында бірде-бір үгым болмас еді». Оның пікірі дұрыс па? Оны казіргі ғылым
