ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келе, біздің еліміздің тарихында миллиондаған
адамдардың өмірін сақтап қалуға және материалдық
құндылықтарды сақтауға
мүмкіндік беретін халық пен өнеркәсіпті ірі көлемде эвакуациялау болды деп
айтуға болады. Соғыс жылдарындағы көші-қон процестері халықтың этникалық
құрамын өзгертті, Солтүстік Қазақстан облысының көпұлтты өңір ретінде одан
әрі қалыптасуына әкелді. Қорғаныс кәсіпорындарын эвакуациялау кейіннен
Облыстың
мамандануына әсер етіп, оны ірі индустриалды орталыққа
айналдырды.
Осылайша, осы кезеңде Қазақстанды барлық бағыттар бойынша,
негізінен
ауылдан қалаға, солтүстіктен оңтүстікке және шығысқа кесіп өткен,
барлық халықтар мен этникалық топтарға қатысты көпжақты, көп бағытты, көп
векторлы және синхронды емес көші-қон ағындары 30-шы жылдардың
ортасынан бастап халықтың табиғи қозғалысына үстемдік етті.
Қоныс
аударудың басым көпшілігі мәжбүрлі сипатта болды және оны тоталитарлық
мемлекет басқарды. Ғалымдар осы кезеңдегі Кеңес өкіметінің көші-қон
саясатын басқаша түсіндіреді. Осылайша, олардың кейбіреулері халықтың
ұтқырлығын күшейту арқылы ұлттарды жақындастыру әрекеті шын мәнінде
орталықтың бір державалық ұлттың пайдасына
басқалардың бәрін жалған
кеңестік интернационализм мен коммунизмнің қатал идеологиясының астында
ассимиляциялауға деген ұмтылысы болды деп санайды". Басқа зерттеушілердің
пікірінше, КОКП-ның ассимиляциялық саясатының маңыздылығын асыра
айтпау керек. Шындығында, кеңестік режим
Орыс-славян халқын көшіру
арқылы Қазақстанның табиғи ресурстарын игеруге көбірек қызығушылық
танытты, біліктілігі жоғары және өндірістік кәсіптерге жақсы бейімделген,
күнделікті және механикалық жұмыстарға аз
бейімделген және маусымдық-
далалық жұмыстарға үйреншікті халыққа қарағанда.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Великая Отечественная война 1941-1945: энциклопедия-/Гл. ред. М.М.
Козлов. Редколлегия: Ю.Я. Барабаш, П.А. Жилин, В.И. Канатов и др./ -
М.: Сов. энциклопедия, 1985 – С.801
2. Кропивницкий Н. Документы Центрального государственного архива
Казахстана об эвакуации населения (1941-1943 гг.) //Эвакуация:
Воскрешая
прошлое.
Материалы
Международной
научной
конференции. – Алматы, 2009 С. 21
3. ГАСКО ф.1189, оп.1, д.983, л.51
4. ГАСО ф.22П, оп.3, д.64, л.480
5. Эвакуация в
Казахстан. Из истории эвакуации населения западных
районов СССР в Казахстан. 1941-1942. – Алматы, 2008. С.16