Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
жүктеу/скачать 5,32 Mb. Pdf көрінісі
|
жалбы ра ған бала сы», – деп қойып қа- ла ды. Кү леміз бе, жы лай мыз ба?! Тіп ті жал бы рау де ген бұл жерге еш қисыны кел мей- тін сөз ғой? Жал бы рау – сүй ретілу, рет сіз көрі ну не ме се с о н ш а л ы қ і з е т т і л і к - п е н біреу-
д і ң а л д ы н д а құ- рақ ұшу деген ма- ғы на ға ие сөз. Осы екеуі нің қа й сы сы болсын ән мәтініне еш үйлеспейді ғой. Кейінгі кездері сөзі қи сынсыз болса да, өздерін ақын қатарына қосатын әнші леріміз
көптеп кездесетін бо лды. Әркімнің өресі же тетін іспен айналысқаны дұ рыс. Әйтпесе «Ән – көңілдің ажа ры» емес, «Ән – өмірдің ма за- ғы» деген жаңа мәтелді ту ететін бо ла мыз. Ал оған ақын, саз гер- лер мен қатар, әншілер де өзде рі- нің тіке лей жауапты екенін еске ру- лері шарт. Себебі туған тіліміздің таза лығы – әр қазаққа аманат. Қазақ эстрадасында сауатты әнші мүлдем жоқ деу ден аулақ пыз, әрине, сауат ты әнші лер жетерлік. Тек өз ісіне жауап ты қа рай тын дар дың қата ры си рек. Бір әрпі дұ рыс ай тыл ма са – сөз бас қаша си пат алып кетуі ғажап емес. Мә се лен, Әбүйір бек Тінә лінің «Кісі жа ры» деген әнін көп- теген әнші бұ зып айтып жүр. «Ас пан дағы біреуі міз ай ды
алған мен ай-хой, А Й Н А Л М А Й - МЫЗ біріміз пай- ғам барға беу дүние-ай» деген жол дарды «ай- нал ғанмен бі- реуі міз пайғам- б а р ғ а б е у
дү ние-ай» деп қате орын дап жүргендер жетерлік. Көп ші лік- тің көз айы мына а й н а л ғ а н Ерболат
Құдайбергеновтің орын дауындағы «Біздің жігіттер» әнінде Павлодардың жігіттері «павшы» екен деген жолдарды қымсынбастан қолдана салған. Егер бұл сөз ағылшынның «pub» деген сөзінен алынса, онда керекулік ағайынның барлығы сырақор болып шыға келеді. Қанат Жүнісовтің «Ауылдағы ару қыз» әнін орындап жүрген астаналық Достың:
күйтабақтан тыңдасаңыз, әншінің ұғымындағы «дұрыс» нұсқасы «Қымсынып ең қалың шалғын арасында ЕМГЕНДЕ» болып естіледі. «ӘЖЕПТӘУІР ӘН ЕДІ, «ӘЖЕПТӘУІР ӘН ЕДІ, ПҰШЫҚ АЙТЫП ҚОР ҚЫЛДЫ...» ПҰШЫҚ АЙТЫП ҚОР ҚЫЛДЫ...» ӘН-САҚШЫ Бүгінгі қазақ эстрадасына қарата қазақтың осы сөзін қолдану еш олқы емес. Неге? Сөзіміз дәйексіз шықпас үшін қазіргі кең қолданыста жүрген әндерге тоқталайық: Арыстандай айбаттым, Жолбарыстай қайраттым, Аспандаған байрақтым, Қанша жұлдыз жайнаттың, Қанша бұлбұл сайраттың, Қазақстан, ардақтым! Тұлпарыңның шабысын, Домбыраңның қағысын, Күңіренткен тау ішін, Дарияңның ағысын «Сүйем!» десем – бәрі шын, Қазақстан – намысым! Шаңырағың – шырағым Топырағың – тұмарым, Ғаламда жоқ сыңарың, Ғажайыбым, жұмағым, Басы таза бұлағым, Басылмайтын құмарым, Қазақстан – қыраным! Көгiнде бозторғайы
Туған жер, сыйлағансың
ғұмыр маған. Елжіреп еркелеткен
қайран анам, Жығылсам жермен аптап,
ырымдаған. Жусаны жұпар шашқан
қырым-далам, Киеңдi бұрын қалай
ұғынбағам? Құс екеш құс та
ұясын сағынады, Адам ба ауылына
бұрылмаған? Бұлағы көз жасындай
шымырлаған, Туған жер, шабыт берген
гүлiң маған. Айлы түн ай дидарлы
ару қыздың
«Сүйем» деп құлағына
сыбырлағам. Өлең жолдарын оқып, жүрегін ән тербеген оқырман болса, ulugbek@list.ru координаттары бойынша хабарласуын өтінеміз. Сондай-ақ газетіміздің келесі нөміріне өз жырын жолдайтын ақындарға да құлаққағыс! Ән адамды жылата да алатын, жұбата да алатын, жігеріне от беріп, гүл ата да алатын құдіретке ие. Қазір әсіресе сол жігерлендіріп, рухтандыратын марш екпіндес әндерге деген аса қажеттілік сезіледі. Осы мақсатта біз «Алашыңа ән сыйла» айдарын бастағалы да біраз уақыт болды. Содан бері Алашқа әйгілі біршама ақындарымыздың патриоттық рухта жазылған өлеңдері жарық көріп үлгерді. Ендігі кезек – ақын, Мемлекеттік сыйлықтың иегері Ұлықбек ЕСДӘУЛЕТ мырзада. Ұлықбек ЕСДӘУЛЕТ, ақын, Мемлекеттік сыйлықтың иегері ҚАЗАҚСТАН ТУҒАН АУЫЛ Алашы а
Алашы а
ән сыйла! ән сыйла! ТРАГЕДИЯДА ОЙНАСАМ ДА, ЖҰРТ КҮЛЕТІН ШЫҒАР – «Үлкен адам болу үшін ғаламда үлкен арман керек екен адамға» деген сөз бар ғой, бала күніңізде кино актері болуды армандапсыз, олай болса, неге бүгін кинода емес, сатирада жүрсіз? – Иә, ондай арманымның болғаны рас. Әсіресе Мейрамбек Беспаев түскен «Алғашқы махаббат» фильмінде ойнағым келген. Бірақ бала лық ойым маған «сенің оған реңің кел мей- ді» деп сыбырлады. Сондықтан ешкімге де айт- пастан жылы жаптым да, қоя салдым. Бірақ қия- лым тәтті еді. Өзімді не істесем де, каме ра ның алдында жүргендей елестететінмін. Ағаш жарып жатсам да, құдықтан су тартып, есік ал дын тазалап жүрсем де, құдды сол сәтте ауыл дағы бір отбасын киноға түсіріп, ал өзімді сол үйдің баласы рөлінде ойнап жатқан актердей сезі не- тінмін. Арасында өзімше сөйлеп қоя тын мын. Қазақ та «Күшік кезінен таланған» деген сөз бар ғой. Сол «күшік» кезімізде көзімізді ашып көргеніміз – Уәлибек пен Жүсіп ағала ры- мыз. Яғни тірі актер дегеннің қандай бола ты нын ең алғаш біз осы кісілер ар қы лы көрдік. Сондықтан қызы- ғып, соңынан ердік. Ал киноға сосын сол кісілерден үйреніп ба ра- ды екенбіз деп ойла ған быз ғой. Кино актері бір бөлек, сатира әртісі бөлек, драма актері бөлек болады дегенді ол кезде кім білген?
– Білмеймін. Түрлі кас тин гі лер өтіп жатыр, солардың ешқай- сысына суреттерімді өткізіп көрген емеспін. Бұл да бір қазақтың қа нында бар тар тын шақ тық шы ғар, ұяң дық па?.. Екін ші жа ғынан, бү гін де сатира са ла сында ж ү р г е н д і к т е н , комедия жанрын- да бол ма са, салмақты киноға е ш к і м ш а - қырмайды да ғой. Ша қыр ған күн де де мен одан бас тар тар едім.
– Неге? – Трагедия, дра ма ойнау қо- лым нан келуі мүм кін, бірақ ел әбден сатирадан көріп үйреніп қалған адамын салмақты кинода еш қабыл дай алмайды. Ол – өзі дәлел денген нәрсе. Сондықтан маған халық алдындағы қадірім бәрі нен қымбат. Алайда, шыны ке рек, сахнада кәдімгідей егіле жылап ойнайтын актерлерге өз басым қатты қызығамын. Көзіне тұнған мөлдір жасты сырғытып алмай, сөзін түгел жеткізіп, со ңын - да бір-ақ көз жасын тастап кеп жіберетін актерлердің қа сын да өзімді еш қан дай актер санай ал май мын.
– Жоқ, еш- қа шан ба сы ма ондай ой, он- дай өкі ніш кі- ріп көр меп ті. Ал лаға шү кір, осы кү
німе. Се бебі
мен күл кіден өзім- ді тап пасам, күлкі арқылы өзім ді жо-
ғалт қан жан емеспін. Са- тира – ме нің екінші өмі - рім, «Шан - шар» екін ші үйім болып кет кен. ҚАЗАҚЫ ҚАЛЖЫҢНАН АЙЫРЫЛЫП ҚАЛУ ҚАУПІ БАР – Актерге рухани азық қажет қой, сіз оны қайдан аласыз? Жалпы, біреуге еліктейсіз бе? – Негізі, біреуден көргеніңді істеу, оны өз қимылыңа айналдыру деген де оңай нәрсе емес. Мысалы, дәл Джим Керридің қылығын мен қайталай алмас едім, оны мойындаймын. Бірақ еліктеу – актерліктің бастапқы сатысында ауадай қажет дүние. Бірақ әр қоғамға өз типі, өз кейіпкері қызық. Әр ұлттың өз күлкісі болады ғой. Мысалы, қанша жерден қызық болса да, біз грузиннің не орыстардың әзілін дәл сол халықтың өз деңгейінде түсініп, сол деңгейде күле алмас едік. Олар да біздің әзілдерді қабылдай алмайды. Мысалы, Жүсіп ағамыз өзінің бір бажасын керемет келтіріп алған. Кейін тура сол кісінің өзін кездестірдім де, Жүсекеңнің кейіпкерін бірден тани қойдым ғой. Бұл – нағыз кәсібилік деңгейге қол жеткізген не тума таланттардың қолынан келетін дүние. Менде де бірді-екілі прототип бар, бірақ нағыз иелеріне әлі де ұқсата алмай жүрмін. Бірақ байқағаным, қыз секілді сызылған жүріс-тұрыс, қылымсыған қылығы жоқ, еркекшора, ойына келгенді жасыра білмейтін, кез келген жерде аузына келгенді айтып салып отыра беретін қыздардың типі менің оң жамбасыма келеді.
– Жеке өз ойым, сатиралық жобалардың көбейгені дұрыс. Жаңаша ізденіс қашанда бәсекелестікті күшейтеді. Ал енді қазақылық деген жағына келсек, шетке еліктеу басым, әрине. Бүгінде қарап отырсақ, көрерменнің түрлі сапасы пайда болыпты. Тілі де, ойы да, істеген ісі де – бәрі таза қазақы көрермен бар, бірақ аз, ал орысша оқыған, сол тілдегі, тіпті орысша рухтағы дүниелерді қабылдай алатын қазақтар көп. Оларға біздегі Comedy club-қа еліктейтін жобалар ұнайды. Ал ол біздің қазақы танымымызға мүлдем жат. Біз бірақ соған қарамастан, бүгінде оны қазақтың санасына аямай тықпалап жатырмыз. Ол, әрине, өз болмысымызды ығыстырып шыға рады. Егер мұндай ағымға тосқауыл қоймасақ, біз, расында, қазақы қалжыңымызды түбегейлі жоғалтып алуымыз әбден мүмкін. Баяғыда бір кісінің аузынан «Шаншардан» қазақ ауылының иісі шығады» деген сөзді естігенім бар еді. Бәлкім, мені «Шаншарға» тәнті еткен сол иіс шығар. Егер таза қазақы болмасақ, бізді қытай қазақтары көрмес еді. Ал олар – бізден гөрі нағыз ұлттық болмысымыз бен тілімізді жоғалтпаған таза қазақтар. ШО У-КЕ
ЙІП КЕ Р Жылайтын актерлерге Нұржан ҚҰЛШЫНБАЙ, «Шаншар» әзіл-оспақ театрының актері: қатты қызығамын О баста ең алғаш қазақ жерінде «Шаншар» деген дала театры болған екен. Бірақ ол өз атауын қайдан алды десек, шаншар деген – қазақта бар ру аты. Арғын, оның ішінде қаракесек, сол қаракесектен шаншар тарайды. Ұлы Абайдың нағашы жұрты – осы шаншарлар. Шеттерінен қу тілді, шаншып сөйлейтін, тілге шешен, ойы ұтқыр болғандықтан да, ел оларды осылай атап кетсе керек. Атақты Қоянды жәрмеңкесінде Балуан Шолақ, Мәди, Жаяу Мұса секілді сал-серілеріміз ел алдында өз өнерлерін паш етіп жатқанда, арасында сол шаншар руының жігіттері шығып, әзіл-қалжыңымен елді күлкіге қарық қылып кетеді екен. Содан ауыздан-ауызға тарап, жұрт жинала қалса, «күле отырайық та, бір шаншардан айтып отырсай» дейді екен.
ШОУ-CASH
ТАБЫС Концерт зал – 300 орындық; БИЛЕТ БАҒАСЫ – 10 $ бек пен Жүсіп ағала ры- ер дегеннің қандай аш біз осы кісілер ондықтан қызы- дік. Ал киноға ен үйреніп ба ра- йла ған быз ғой. ек, сатира әртісі рі бөлек болады м білген?
үрлі кас тин гі лер дың ешқай- мді өткізіп л да бір бар
ар, ші е лым нан келуі мүм кін, б сатирадан көріп үй адамын салмақты қабыл дай алмайд дәлел денген нәрс маған халық алды бәрі нен қымбат. А ке рек, сахнада кә жылап ойнайтын басым қатты қызы тұнған мөлдір жа алмай, сөзін түгел ж да бір-ақ көз жас жіберетін актерл өзімді еш қан да ал май мын – Бұл – 100 билеттің құны; Жалпы бонус (әртіске түсетін табыс) сомасы таза табыспен және билет санымен өлшенеді. Бізде әлі 200 орынның құны есептелген жоқ. Енді осы соманы төртке бөлеміз – орыннан. Егер осы қалған 200 билетті де өткізе алса, әртіс тағы әр 50 орынға 200 $ қосымша қаламақы алады. 50 іс 200*4= 800 $ 1000 $ + 800 $= 1800 $ Бұл – әртістің толық қаламақысы, яғни концерттен түскен пайда. Доллар курсы – 149,22 149,22 * 1800= Табысты теңгемен есептесек: ТҮЙІН «Сөз қадірі – өз қадірім» дейтін баба- мыз. Олай болса, сөзіне мән бермеген қоғамда қандай қадір қалсын? Жиын- тойға арналған жеңіл әндер жаздыру заман талабы бола қойсын мейлі, бірақ қандай ән болса да орындаушы өзінің сол әнге, ән арқылы қазақтың сөзіне де жауапты екенін ұмытуға қақысы жоқ. «Ұялмаған әнші болады» деген пиғылдан арылып, талантты сазгер мен қаламы жүйрік ақынның жанынан табылып, жалпақ жұртқа тек жақсылығымызды жария етейік. 268596 теңге Балалық шағында ол киноға түсуді ар ман- дады. Армандады деу аз, аулада ағаш жарса да, су тасыса да, тіпті ойнап жүрсе де, соның әр сәтінде өзін камера түсіріп тұрғандай сезінді. Мүм кін, «Алғашқы махаббат» фильмінде Мей- рам бектің орнында ойнар ма еді, бірақ кастингіге баруға ұяңдығы жібер меді. Сол күйі ол киноға түскен жоқ, бірақ бүгінде танымал актер. Сонымен, таныс болайық, күлкі әлемінің белді кейіпкері, Уәлибек пен Жүсіптің тағы бір жарасымды сыңары, «Шаншарды» өз өнерімен толық тырып тұрған бұл актердің есімі – Нұржан ҚҰЛШЫНБАЙ. Ұлағат ХАНЗАДА №146 (828) 18.08.2012 жыл, сенбі
www.alashainasy.kz 6
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ
сыз. Оңайға жүгіретінін, еңбектен қа шатынын айтасыз. Бұл пікіріңіз әлі өзгерген жоқ па? – Сынағанда мен оларды жаман бол сын деп сынамаймын ғой, кері сін- ше, жақсы болсын, жігерленсін, тәлім ал сын, намыстансын, тырыссын деп ай тамын. Менің түсінігімде қай кезде бол са да буын үндестігі жоғалмауы ке- рек. Тарихты әркімнің өзінен бас та- ғанын құп көрмеймін, әсіресе жас ре- жиссурада. Кейінгі толқын деп ле піріп жүргендер «қазақ киносы бізден бас- талды, «Қыз Жібек» кино емес» дей ді. Сондай әділетсіздіктерге, оғаш пі- кірлерге мен үнсіз қарап отыра ал- маймын. Әр жерде сын болсын, ақыл- кеңес болсын, өзімнің ашық көз қа- расымды айтып, пікірімді білдіріп жүр мін. Мысалы, біз сонау жылдар- да ғы Күләштарды қазіргі Нұржамал- дармен салыстырмаймыз ғой, олар са лыстыруға да келмейді. Қазіргі ән- ші лердің диапозондары жоғары, кең болуы мүмкін. Бірақ Күләш – ашық, та биғи дауысы иесі. Оның дауысы ар- найы мектеп көрмеген. Кезінде одан бөлек, Әмірелер, Қалибектердің өз саласының білгірі болуы өз кезеңіне жауап берді. Ол кәсібилік өз кезеңінің алдыңғы қатарлы биік өнеріне жол ашып берді. Оны қазіргі кезеңмен са- лыстыруға болмайды. Біз осы мә се- леден қазір көп қателіктер жіберіп жа тырмыз. Керісінше, содан бүгінгі жас тар үлгі ала отырып, сол кезеңнің жақ сылығын өзіне сіңіре отырып, сол ке
зеңнің патриоттық сезімімен қоректене отырып өз бағытын дамыта бер се оған кім сыншы? Кім оған бұ- ның бұрыс дейді? Өйткені мұның бәрі кез келген адамға керек табиғи құн- дылық. Менікі жастар осы жағын ұмытпай өссе деген арман ғана. Бұл – театр, кино өнеріндегі бүгінгі салыс- ты рулардың дұрыс еместігін айт- қандығым. Сын жастарды өсіреді, намысын жаниды. Олар сахнадағы әде мілік пен шынайы өмірдегі сұлу- лы ғын қатар алып жүрсе қандай сал- та натты көрінер еді. Мұның бәрі ша- ла-шарпы, елтең-селтеңмен кететін жас тарға сабақ болсын деген сөзім. Қазір эстраданың ғасыры болды ғой, кейде кезіндегі Әлібек Дінішевтер мен бүгінгі Сейфуллин Жолбарыстар қатар қойылады. Тіпті сондай таңдауда Сей- фуллин Жолбарыстар өтіп кететін жағ- дайлар көп.
– Иә, мысалы, опера мен эстрада қа тар таңдалса, қазір опера қажет бол май қалады. Сол сияқты қазір қай жер ге барсаң да, «Тамашаның» сай- қы ма зақтары үлкен драмалық өнер- дің ал дына түсіп жүр. Сол секілді, мә- селен, Фара екеу
міз қатар келе жат сақ, халық бі рінші Фараны қа был- дайды. Олар ти паж, форма ғана, оның актерлігінің деңгейін білетін адам ғана біледі. Бұл жерде мен еш- кімге өкпе артып отыр ған жоқпын, жал пыхалықтық талғам дең гейін ғана са лыстырып айтып отыр мын. «Шан- шар», «Алдараспан» де гендер кон- церт берсе, бүгін халық қы рылып, есік сындырып кіретін дә режеге жетті. Ал драмалық өнерде мық ты актерлардың ойынын сол са райға қойсаң, онда сен сол алдыңғы бір бес қатарды ғана әзер толтыруың мүм кін. Әр өнерінен композиция кө рі нетін әртістер аз бізде. – Кәсібилікке ұмтылу жоқ па сон да қазіргі жастарда? – Ұмтылу бар шығар, бірақ іздену, бі лімі жетпей жатады. Бір жағы бар бол са, екінші жағы ақсап тұрады. Бү- гінде барлық қырын тең ұстайтын әртіс табу қиын. жүктеу/скачать 5,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|