Механикалық қасиеттердің меншікті сипаттамасы. Тығыздық бірлігіне
жататын сүректің механикалық қасиеттері (мықтылық шамасы, серпімділік
модулі, соққылық созылғыштығы, қаттылық), оның сапасын салыстырмалы
бағалау үшін қолданады. Қысу кезінде және статикалық майысу кезінде
меншікті бекемділігі қылқан тұқымда жапырақтыларға қарағанда жоғары
болады. Қылқан тұқымда меншікті қаттылығы да айқын жоғары (әсіресек шырша
мен арша ) жапырақты тұқым сүректің меншікті сипаттамасы басқа қасиеттері,
қылқан тұқымынан жоғары болып келеді. Бұйым мен конструкция аз салмаққа
ие болып, бекемділік пен қаттылық (серпімділік модуліне байланысты) қажет
болған жағдайда сүректің меншікті қасиеттері маңызға ие. Бұл тасымалдау
машина құрылысында, авиақұрылыста, кемесқұрылыста, құрылыста және т.б.,
музыкалық құралдардың ӛндірісінде және басқа жағдайларда маңызды.
Сүрек меншікті бекемділігі бойынша заманауи материалдармене бәсекеге
қабілетті. Сүрек меншікті қаттылығымен (талшық бойымен) полимерден
бірнеше есе күшті. Мысалы, қайыңның сүрегін созғанда меншікті бекемділігі
206 кПА м
3
/ кг, доюраллюминий 150...175 кПА м
3
/ кг, әйнекпластика 263 кПА
м
3
/ кг тең. Қайыңның меншікті қаттылығы (талшық бойымен) 246 мПА м
3
/ кг,
полиакрилат 3,3 мПА м
3
/ кг, капрон 1,3 мПА м
3
/ кг тең.
Бақылау сҧрақтары 1. Басқа
материалдар
желекірибесімен
сүректің
механикалық
желекірибелерінің қандай ерекшеліктері бар?
2. Сүректің созу, қысу, статикалық майысу бекемділігінің шамаларының
арақатынасын атаңыз.
3. Талшықтың кӛлденең бойымен сүректі қысу кезінде қандай шама алынады?
4. Мықты сүрекке қандай сыну түрі тән?
5. Жару кезінде сүректің бұзылуы қандай қысым әсерінен болады?
6. « Мұздатылған» қалдық деформациялардың түзілу себептерін атаңыз.
7. Сүректің мықтылық шегіне жүктеме ұзақтығы қалай әсер етеді?
8. Сүректің қаттылығына қарай қандай топтарға бӛлінеді?
9. Сүректе шеге және басқа бекіту құралдарын ұстап тұратын себептерді
атаңыз.