Педагогикалық қызметтің мақсаты

17

 

педагогикалық  қызметтің  нысаны  оның  субъектісі  болып 

табылады.  Бұл  жағдайда  педагогикалық  қызмет  субъектілік-

объектіліктен  субъектілік-субъектілікке  айналады,  ол  оны 

күрделі, стандартты емес, креативті етеді. 

Іс-әрекеттің  көптеген  түрлерінде  адал  ниетсіз,  сапасыз 

орындалған  жұмысты  қайта  қалпына  келтіруге  болады. 

Тәрбиелеу  барысында  оқытушы  рұқсат  берген  неке  қайтымсыз 

салдарға ие. 

Осылайша,  баланың  организмінің  әлсіздігі  мен  осалдығын, 

баланың  керемет  әсерлілігін  ескере  отырып,  мұғалім 

тәрбиеленушілермен 

қарым-қатынаста 

немқұрайлылықтан, 

қатыгездіктен, дөрекілік пен әдепсіздіктен аулақ болу керек. 

Егер  таңертең  баланы  кездейсоқ  ренжітіп  алып,  кешке 

әлпештесеңіз, реніштің ізі жоғалып кетпейді. Бала өз дамуында 

бүгін  толық  алмаған  нәрсесін  (аз  ойнаған,  себебі  алда  болатын 

ертеңгілікке  дайындық  жарты  күнді  алған  немесе  т.б.),  басқа 

уақытта өтеуге болмайды. 

Бірқатар 

ғалымдардың 

психологиялық 

зерттеулері 

(О.Г.Газман,  В.А.  Петровский  және  т.б.)  баланың  мұғалімнің 

мінез-құлқымен  бейсаналық  «ластануын»,  тәрбиеленушінің 

тәрбиешінің  мінез-құлық  ерекшеліктерін,  ыс-қимылын  өзіне 

тартып алуын көрсетеді. 

Мұғалімнің жеке қасиеттерінің түріне байланысты балаларда 

ойлау  ерекшеліктері  (икемділік  немесе,  керісінше,  ойлаудың 

инерциясы,  шешімдердің  бірегейлігі  немесе  стереотиптерге 

жүгіну)  ашылып,  білімнің  бір  немесе  басқа  салаларына 

артықшылық көзқарасы қалыптасады және т.с.с. Педагогикалық 

жұмыстың  негізгі  «құралдары»  -  дауысы  (қарқыны,  дыбыс 

деңгейі,  интонация  түсі,  көркемдік),  бет  әлпеті,  пластика,  ым-

ишарат.  Педагогикалық  техника  деп  аталатындар  –бұл 

мұғалімнің  оқушыларға  олардың  белсенділігін  ынталандыру 

мақсатында  жұмсалатын  жеке  ықпалының  әр  түрлі  дағдылары 

мен  әдістері.  Мұғалім  белгілі  бір  жағдайға  байланысты 

балалармен  қарым-қатынастың  дұрыс  түрі  мен  стилін  таңдай 

алуы  қажет.  Сөйлеу  мәдениетінің  маңызы  аз  емес  -  бұл  сөзді 

жақсы  білу,  айқын  дикция,  сезімдерді,  қарым-қатынастарды 

білдіретін интонациялық әртүрлілік. Педагогикалық технология 

тәрбие  беру  үдерісінде  қызметтік  (мағыналық  емес)  рөлді 

орындайды,  аз  қуатты  шығындау  арқылы  жақсы  нәтижелерге 

қол жеткізуге мүмкіндік береді. 

18

 

Педагогикалық  қызметтің  ерекшелігі  тәрбиеші,  мұғалім, 

оқытушының  өз  еңбегінің  жемісін  барлық  жағдайда  көре 

бермеуінен,  оның  шынайы  нәтижелерін  басы-қасында  жеке 

бақылай алмауынан құралады: олар болашақта көрінеді. 

Кәсіптік  білім  беруді  жүзеге  асыратын  мұғалімдер  қандай 

маманды  дайындағанын  ешқашан  көре  алмайды,  өйткені 

негіздері  колледждерде,  жоғары  оқу  орындарында  салынған 

шеберлік  біраз  уақыт  өткен  соң  анықталады.  Мектепке  дейінгі 

мекеменің  тәрбиешісі  оның  күш-жігерінің  нәтижесі  туралы 

білмейді.  Педагог  қазір  еңбек  ете  отырып  «болашақты 

өсіреді». 

Педагогикалық  қызметтің  тағы  бір  ерекшелігі  –  белгілі  бір 

тұлғаның баланың дамуына қаншалықты үлес қосқанын анықтау 

мүмкін емес. Тәрбие беру мен оқыту үдерісіне көптеген адамдар 

қатысады. 

Мектепке дейінгі мекемеде бала  – тәрбиешілердің, тәрбиеші 

көмекшісінің,  музыкалық  жетекшінің  және  т.б.  әсер  тиетін 

объект.  Тәрбиешінің  жұмысы  меңгеруші,  әдіскер,  медицина 

қызметкерлері,  психолог  және  басқа  да  қызметкерлердің 

жұмысымен байланысты. 

Егер  олар  бәрі  бірдей  ойлауға  қабілетті  адамдар  ұжымын 

білдірсе  жақсы,  онда  олар  тәрбие  жұмысының  мақсаттарын, 

міндеттері  мен  мазмұнын  талқылайды,  тұтастай  алғанда, 

педагогикалық үдеріске және әрбір балаға жеке амал-тәсілдерді 

әзірлейді. 

Бірақ  бұл  жағдайда  да,  алынған  нәтижелердің  «тазалығы» 

туралы  айтудың  қажеті  жоқ,  өйткені  отбасының  баланың 

дамуына әсері, әсіресе алғашқы жылдарда, кез келген қоғамдық 

мекеменің әсерінен маңызды. 

Сондықтан  қазіргі  заманғы  педагог  баланы  тәрбиелеу  - 

жүктеу/скачать 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: