3. Ваджраяна, тантризм (алмас екі аяқты кҥйме арба).
Бҧл бағыт Будда ілімін қолдаушылардан тҧрады, кӛпшілік оның
қҧпиясын аша алмаған.
Бҧл жерде ең бастысы медитация феномені, яғни, ішкі тҥйсіктің кез-
келген ойға кӛңіл аударуы болып табылады.
Осындай зейінге кӛңіл бӛлу сезім мҥшелерінің әрекетін ҧзартады
және ішкі ҥйлесімділік пен кӛңіл жайлану жағдайына, болмыстың жоғары
мәнділігін тҥсінуге жетелейді. Медитация кӛмегімен қарапайым ақылға,
мҥмкін болмайтын заттарға қол жетеді.
Медитацияның негізгі мақсаты – барлық тіршілік иесінің
болжампаздыққа
талпынысы
болып
табылады.
Сәуегейлердің
пайымдауынша, кез-келген ауруды сипаттауға және оны емдеудің жолын
табуға, қылмыскерді табуға, алдын-ала болжам жасауға қабілетті.
Сонымен, ваджраянаның мәліметі бойынша, медитация адамға Будда
ілімдерінің шынайылығына сенімді нығайтуға, практика жҥзінде осы ілім
жолын ҧстануда энергетикалық қҧндылықтарды арттыруға, ойың мен
ісіңде, сӛзіңде шынайы болуға, жоғары даналыққа жету мақсатында кӛбірек
медитация жасауға кӛмектеседі.
Ваджраяның ең тартымды ерекшелігі – әйел немесе ер адамның
жыныстық мҥшесіне табиғаттың ӛзін-ӛзі ҧрықтандыру символы ретінде
табыну. Жыныстық қатынас пен йогалық практика адамның ҧйқыдағы ішкі
мҥмкіндіктерін
материя
шырмауынан
босатып,
оны
нирванаға
жақындатады деп есептеледі. Аскет-тақуалардың ӛзі ӛз әйел қҧдайымен
бірге кҥш салу рәсімдерін жҥргізу қажет (шакти). Буддизмдегі эротикалық
тақырып екі жақты талданады: оны қолдаудан бастап, толық жоққа
шығаруға дейін.
Ваджраянды (тантризм) ҧстанушылар саны кӛп емес және буддизм
кең тараған барлық мемлекеттерде ӛмір сҥреді.
4. Дзен-буддизм. Дзен – Жапонияда, Қытайда, ал XX ғасырдың
басынан бастап АҚШ пен дамыған Батыс Еуропа мемлекеттерінде кҥшті
ҧстанымдары бар аса ықпалды және танымал ілім. Әрине, әр мемлекетте
дзеннің бір-бірінен айрықша ерекшеленетін ӛз нҧсқалары бар.
Аутотренингке баса назар аударылады, ол ҥшін практикада йогадан
алынатын отырған кҥйде орындалатын