ГУ «СОШ с ГК Щербактинского района»

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 



 

Создание имиджа. 

На базе ГУ «СОШ с ГК Щербактинского района» функционирует ресурсный центр с 

целью  образовательной  поддержки.  У  администрации  центра  возникла  идея,  что  весь 

накопленный  опыт  работы  можно  систематизировать  и  предоставить  единым  блоком. 

Такой блок был создан посредством  электронной ресурсной базы. 

Меню  самой  ресурсной  базы  и  документы  были  созданы  и  систематизированы  в 

программе  Autoplay media studio (Рис.1). 

Электронная выставка имеет вид электронного каталога (Рис.2).  

Создание  электронной  базы  не  ограничивалось  только  печатными  документами 

(Рис.3). Были использованы программы: Microsoft Power Point (Рис.4), Microsoft Publisher (в 

графическом  формате  JPEG)  (Рис.5).  Любое  из  средств  Microsoft  Office  в  создании 

электронного каталога в программе  Autoplay media studio можно использовать. 

Рассмотрим подробнее каталог. Главная страница электронного каталога или просто 

меню  (Рис.2)  состоит  из  семи  общих  разделов,  которые  запускаются  нажатием  клавиши 

электронной мыши. Каждый раздел может иметь несколько подразделов. Например: Раздел 

«Нормативные  документы»  имеет  полнотекстовые  данные  (Рис.3),  которые 

легкодоступны  и  редактируются.  Раздел  «Контрольные  работы»  имеет  тоже  вид 

печатного  документа,  в  котором  возможно  менять  задания  в  режиме  онлайн.  Количество 

их может быть любое. 

В базу данных хорошо вписывается раздел «Опыт работы». Любая папка в активном 

режиме работы, хорошо помещаются презентации (Рис.4). Раздел «Развивающие занятия» 

представлен  презентациями,  в  которых  также  сохранены  все  функции.  Далее: 

«Саморазвитие»,  «Презентация  школьной  газеты»,  «Психологическое  сопровождение» 

созданы  в  помощь  обучающимся  в  ресурсном  центре.  Каждый  раздел  может  вместить 

большое  количество  фотографий.  Через  главное  меню  можно  войти  и  посетить  сайт 

школы (Рис.6). 

При наличии сети интернет, сайт доступен. 

Данный  электронный  каталог  был  создан  на  примере  ресурсной  школы,  который 

обеспечивает быстрый и надежный доступ к ресурсной базе из любой точки планеты.  

 

Примечания  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

Рисунок 1. Скриншот электронной выставки 

 

 

Рисунок 2. Электронный каталог 

 

Рисунок 3. Печатные документы каталога 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

Рисунок 4. Power Point в меню электронной выставки 

 

 

Рисунок 5. Microsoft Publisher в графическом формате JPEG в меню выставки 

 

 

Рисунок 6. Скриншот школьного сайта 

 

Список литературы: 

1.

 

О.  Степанова,  Электронные  базы  данных…  Мы  -  за!  -  Х.:  Культурно-

просветительский  и  научно-популярный  журнал  «Мой  университет»  №3(5) 

«Тихоокеанский государственный университет», 2011. - стр.72. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

2.

 

Р. А. Зорин, Ю. А. Снопов, «Перспективы использования электронных баз данных в 

обеспечении  эффективности  вузовского  учебного  процесса».  -  М.:  ООО  «ИВИС», 

2015. - стр.2. 

 

ИЗ ОПЫТА РАБОТЫ ВОСПИТАТЕЛЯ ПО ОБУЧЕНИЮ ДЕТЕЙ 

С НАРУШЕНИЯМИ СЛУХА ПРАВИЛАМ ДОРОЖНОГО ДВИЖЕНИЯ НА 

ВНЕКЛАССНЫХ ЗАНЯТИЯХ 

 

Игенбаева Зульфия Маратовна, 

Матанцева Евгения Олеговна, 

Омарова Мария Алексеевна, 

КГУ «Областная специальная (коррекционная) 

школа-интернат для детей с нарушениями слуха», 

воспитатели, 

город Петропавловск, Республика Казахстан 

 

 

Түйін 

Аталған мақала денсаулығы айрықша білім беруді қажет ететін балалармен жұмыс 

істейтін  ұстаздарға  сондай-ақ,  балабақшалардың,  түзету  мектептерінің,  теңестіру 

топтарының  тәрбиешілеріне,  жалпы  білім  беретін  метептердің  бастауыш  буын 

мұғалімдеріне пайдалы болмақ.  

Ұ

стаздар  балаларды  келешекте  жолдағы  бақытсыз  жағдайлардың  алдын  алатын  жол 

жүру қауіпсіздігі ережелерімен таныстыра алады.  

 

Аннотация 

Данная статья будет полезна педагогам работающими с детьми имеющими особые 

образовательные  потребности  здоровья,  а  так  же  воспятателям  детских  садов, 

коррекционных  школ,  группы  выравнивания,  учителям  общеобразовательных  школ 

начального звена. 

Педагоги смогут ознакомить детей с правилами безопасности дорожного движения, 

что в дальнейшем предотвратит несчастные случаи на дороге. 

 

Безопасность  дорожного  движения  –  одна  из  основных  проблем  сохранения  жизни  и 

здоровья граждан страны. Из года в год увеличивается поток автомобилей на дорогах, что 

создаёт  объективную  реальность  возникновения  дорожно–транспортных  происшествий. 

Причём несчастные случаи происходят как на больших транспортных магистралях, так и 

на маленьких дорогах, рядом с остановками, а иногда и во дворе дома, т.е. на улице. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Часто  основными  причинами  ДТП  являются:  неумение  оценить  дорожную 

обстановку;  незнание  мер  обеспечения  безопасного  движения;  отсутствие  навыков 

выполнения  действий  по  безопасному  движению;  нежелание  выполнять  безопасные 

действия,  пренебрежение  ими;  подчинение  неверным,  опасным  привычкам  поведения  на 

улице; неосознанное подражание другим лицам, нарушающим правила безопасного движения; 

недисциплинированность, потеря бдительности.   

Трагическая  статистика  утверждает,  что  очень  часто  причиной  дорожно  – 

транспортных  происшествий  являются  именно  дети.  Сегодня,  в  век  стремительного 

роста  автомобильных  потоков  на  наших  улицах  и  дорогах,  когда  ребёнок  становится 

участником  дорожного  движения,  встаёт  проблема  его  обучения  основам  безопасного 

поведения  на  улицах  и  дорогах,  необходимость  сознательного  выполнения  им  требований 

дорожного движения.   

Прогнозы  Всемирной  организации  здравоохранения  неутешительны:  количество 

пострадавших  в  дорожно-транспортных  происшествиях  в  ближайшие  годы  будет  расти. 

Актуальность  и  просто  жизненная  необходимость  обучения  детей  правилам  дорожного 

движения  несомненна.  А  одним  из  институтов,  играющих  важную  роль  в  решении  этой 

проблемы,  является  институт  образования,  в  нашем  случае  школа.  Работа  по 

профилактике детского дорожно-транспортного травматизма является одной из важных 

составляющих  частей  воспитательного  и  образовательного  процесса.  Данное  направление 

предполагает формирование у обучающихся устойчивых навыков безопасного поведения на 

улицах  и  дорогах  с  помощью  изучения  Правил  дорожного  движения  и  их  практической 

отработки  в  урочной  и  внеурочной  деятельности,  воспитания  грамотных  и 

дисциплинированных участников дорожного движения. 

Цель работы с детьми с нарушением слуха, заключается: 



 

формирование  мотивационно  –  поведенческой  культуры  ребенка  как  основы 

безопасности в условиях общения с дорогой и улицей,  



 

ознакомление с правилами безопасного поведения на дороге,  



 

формирование базовых навыков ориентации в быстро меняющейся дорожной обстановке;  



 

создание  условий,  способствующих  снижению  уровня  детского  дорожно-транспортного 

травматизма,  



 

вовлечение наибольшего числа обучающихся школы в изучение ПДД. 

Задачи: 



 

создание комплексной системы работы в школе по профилактике ПДД, направленной на 

формирование культуры безопасности жизнедеятельности; 



 

развитие  у  детей  познавательных  процессов,  необходимых  им  для  правильной  и 

безопасной ориентации на улице; 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 



 

 формирование практических умений и навыков безопасного поведения, представлений о 

том,  что  дорога  несет  потенциальную  опасность,  и  ребенок  должен  быть 

дисциплинированным и сосредоточенным; 



 

обучение школьников дорожной лексике и включение их в самостоятельную творческую 

работу, позволяющую в процессе выполнения заданий изучать и осознавать опасность и 

безопасность конкретных действий на улицах и дорогах;  



 

формирование  внутренней  мотивации  учащихся,  ответственного  и  сознательного 

поведения на улицах и дорогах. С 



 

создание условий для поэтапной адаптации детей к социальным ролям «Я – пешеход», 

«Я  –  пассажир»,  «Я  –  водитель»,  способствующей  формированию  культуры  поведения 

детей на улицах. 

Безопасность  и  здоровый  образ  жизни  -  это  не  просто  сумма  усвоенных  знаний,  а 

стиль жизни, адекватное поведение в различных ситуациях, в том числе на дорогах города. 

Поэтому главной задачей является стимулирование развития у детей с нарушением слуха 

самостоятельности  и  ответственности  за  свое  поведение  в  окружающей  его 

действительности, поступки в семье, в школе, в общественных местах. 

В  своей  работе  на  начало  обучения  детей  с  нарушением  слуха  правилам  дорожного 

движения,  мы  опираемся  на  возрастные  и  психологические  особенности  детей.  Наряду 

обучения  школьников  с  нарушением  слуха  ПДД,  стараемся  развивать  у  детей  внимание, 

умение  быстро  ориентироваться  в  пространстве,  быстроту  реакции,  двигательные 

особенности и т.д. 

Изучение  правил  дорожного  движения  опирается  на  решение  программных  задач 

формирования  у  детей  умения  ориентироваться  в  пространстве,  когда  они  уже  умеют 

различать левую и правую сторону, середину, направление вперед, назад и т.д. 

Обучение правилам дорожного движения даст желаемый результат, если оно прочно 

связано со всеми разделами программы. 

Проводя работу по обучению ПДД, мы используем ее для воспитания у детей любви к 

родному краю, для усвоения школьниками норм и правил поведения. 

Знания,  приобретенные  во  время  прогулок,  экскурсий  по  улицам  города,  наблюдение  за 

поведением  пешеходов,  движением  транспорта,  затем  уточняются,  дополняются, 

совершенствуются в разных видах деятельности. 

Представления,  полученные  на  целевых  прогулках,  закрепляются  на  занятиях  по 

изодеятельности: дети выполняют аппликацию, рисунки «Где можно и где нельзя играть», 

«Светофор», «Дорожный знак», «Перекресток». 

На  занятиях  по  игровой  деятельности  мы  учим  детей  двигаться  в  определенном 

направлении, находить свое место. Проводятся подвижные игры, в которых закрепляются 

навыки  пространственной  ориентировки,  умение  различать  цвета,  накапливается 

определенный двигательный опыт, обогащается словарный запас. Постепенно мы подводим 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

детей к усвоению правил дорожного движения, побуждая их активно пользоваться словами, 

обозначающими  направление  и  местоположение  предметов.  Расширяются  представления 

детей:  улица  бывает  широкой  и  узкой;  по  проезжей  части  движутся  машины;  переходы 

подземные и надземные; пешеходы должны ходить по правой стороне тротуара и т.д. 

Далее  дети  с  нарушениями  слуха  знакомятся  уже  с  дорожными  знаками.  Перед 

детьми  ставятся  все  новые  и  новые  задачи,  требующие  от  них  проявление 

самостоятельности,  активности  мышления,  умение  применить  знания  на  практике. 

Закрепление  знаний  правил  дорожного  движения  осуществляется  и  при  рассматривании 

иллюстраций, просмотра мультфильма, экскурсий, игры в улицу. 

Мы  считаем,  что  при  обучении  детей  с  нарушением  слуха  правилам  дорожного 

движения,  огромную  пользу  приносят  беседы,  которые  проводятся  еженедельно  с  1по  4 

классы. 

 

Итоговое занятие по ПДД по теме: «Дорожные знаки». 

Оборудование: ЗУА, карточки, иллюстрации с дорожными знаками. 

Речевой  материал:  дорожные  знаки,  правила  дорожного  движения,  знаки  сервиса, 

предупреждающие, запрещающие, предписывающие. 

Ход занятия: 

1. Организационный момент. 

- Здравствуйте, ребята! 

- Здравствуйте! 

-Сядьте. 

- Что ты сделал (а)? 

- Я сел (а). 

Работа за экраном. 

- Как ты слышишь, Илья? 

- Я слышу хорошо. 

- Какой сегодня день недели? 

- Сегодня вторник. 

- Какое занятие у нас будет? 

- Будет беседа. 

- Сначала будем говорить речевую зарядку. Как будем говорить? 

- Слитно, внятно. 

Речевая зарядка 

В этом месте пешеход 

Терпеливо транспорт ждет. 

Он пешком устал шагать, 

Хочет пассажиром стать. 

2. Вводная беседа. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

-  Сегодня  мы  с  вами  будем  беседовать  о  дорожных  знаков.  Посмотрите  на  доску, 

прочитайте тему занятия. (Прочтение хором темы занятия). 

- Ребята, что такое знаки? (Ответы детей) 

- На улице очень много дорожных знаков. Дорожные знаки помогают регулировать движение 

на  дорогах.  Они  информируют  водителя  об  особенностях  дороги,  указывают  направления 

движения, предупреждают об опасностях.  

- Давайте проверим, как вы знаете дорожные знаки. Будем отгадывать загадки. 

Я читаю загадку, кто догадается, выбирает нужный знак. 

1.

 

Всем знакомые полоски 

Знают дети, знает взрослый, 

На ту сторону ведет - 

(пешеходный переход) 

2.

 

Эй, водитель, осторожно! 

Ехать быстро невозможно, 

Знают люди все на свете 

В этом месте ходят... (дети) 

3.

 

На машинах здесь, друзья, 

Ехать никому нельзя, 

Можно ехать, знайте- 

Дети, только на ... (велосипеде) 

- Давайте, отдохнем. Встаньте, будем делать зарядку. 

Физминутка « Пешеход проснулся» 

Исходное положение: ноги на ширине плеч, руки в сторону. 

1-2–  поднять  прямые  руки  вверх,  посмотреть  на  ладошки,  3-4–  исходное  положение 

(повторить 6 раз) 

4. Итоговая беседа. 

- Что мы делали? 

- Мы беседовали. 

- О чем мы беседовали? 

- О знаках. 

Контрольные вопросы: 

- Какие вы знаки знаете? 

- Вам понравилось занятие? 

- Можете отдыхать. 

На  наш  взгляд,  по  итогам  занятия  дети  овладели,  знаниями,  усвоенными  на 

занятиях по правилам дорожного движения. Для проведения внеклассных занятий по ПДД 

мы создаем комфортные условия для каждого из детей: организация пространства с учётом 

размещения  и  перемещения,  подготавливаем  соответствующий  материал  для  проведения 

занятия.  Структура  занятий  выстраивается  таким  образом,  чтобы  все  ее  части  были 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

логически  взаимосвязаны  между  собой  и  соответствовали  теме.  Разнообразие  видов 

деятельности,  методических  приемов  способствовало  снижению  утомляемости  и 

сохранению познавательной и речевой активности у детей.  

Обращаясь  с  детьми,  используем  лаконичные  доступные  вопросы.  Предоставляем 

возможность  подумать  и  высказать  свое  мнение.  Подбор  материала  осуществляем  в 

соответствии  с  возрастными  особенностями  детей  с  нарушениями  слуха.  Во  время  всей 

образовательной  деятельности  мы  используем  позитивный  психологический  настрой, 

доброжелательный тон. Положительное значение имеет метод поощрительного словесного 

стимулирования (похвала, одобрение). 

Мы  считаем,  что  выбранная  нами  форма  организации  непосредственной 

образовательной деятельности будет достаточно эффективной.  

 

Список используемой литературы: 

1.  Правила  дорожного  движения  РК,  с  изменениями  и  дополнениями  согласно 

Постановлению Правительства РК от 23 июня 2015 года № 472. 

2. ПДД в начальной школе.- Феникс 2013г. 

 

ЖАҢАШЫЛ БІЛІМ БЕРУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ – МҰҒАЛІМНІҢ КӘСІБИ 

ДАМУЫНЫҢ КІЛТІ 

 

Карибжанова Әсел Көптілеуқызы 

Павлодар қаласы НЗМ, 

 физика пәні мұғалімі, 

Қазақстан 

 

Түйін 

Мектептің білім беруге қатысты мақсаты мен мұғалімнің кәсіби даму мақсатының 

сәйкестігі, мұғалімнің кәсіби дамуына әсер етумен  қатар, оқушылардың үлгеріміне де әсер 

етері  белгілі.  Осы  орайда  мақалада,  мұғалімнің  таңдаған  кәсіби  даму  тақырыбының  сабақ 

барысындағы жүзеге асырулыуы және жасалған жұмыстар барысы баяндалған 

 

Аннотация 

Общеизвестно,  что  соответствие  целей  школьного  образования    и 

профессионального развития учителя способствуют прогрессу учащегся. В данной статье 

рассматриваются реализация целей профессионального развития учителя в процессе урока 

 

Елбасымыздың 2012 жыл 14 желтоқсанында ұсынған жолдауында «Бәсекеге қабілетті 

дамыған мемлекет болу үшін біз сауаттылығы жоғары елге айналуымыз керек. Сондай-ақ 

балаларымыздың, жалпы барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауаттылығына да 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

зор  көңіл  бөлу  қажет»  деп  айтқан  болатын.  Жас  жеткіншек  ұрпақтың  сауатты  болуы 

мұғалімдерге  байланысты.  Сондықтан,  қазіргі  таңда  тұлғалық-гуманистік  бағытталған, 

сын-тұрғысынан  ойлайтын,  мәдениетті,  жаңашыл  идеяларды  бағамдай  білетін,  жаңашыл 

педагогикалық  технологиялармен  қаруланған,  пән  бойынша  білімі  терең,  жоғары 

қ

атысымдық қабілетке ие мұғалім қажет.  

Мектеп  пен  мұғалімнің  мақсаттары  өзара  байланысқан  болуы  керек  десек.  Осыған 

орай  осы  кезеңдегі  менің  педагогикалық  іс-әрекетімнің  мақсаты:  оқушыларға  білімдер 

жиынтығын  игертумен  қатар,  оқуға  деген  ынталарын  арттырып,  қалай  оқу  керектігін 

ү

йрету; оқушылардың тұлғалық құндылықтарын қалыптастырып, білімді өздігінен тиімді 

игеруіне жағдай жасау.  

Осы мақсатқа қол жеткізу үшін, төмендегі міндеттерді жүзеге асырудамын: 

Білімділік міндеттері: 

-

 

жаңашыл  педагогикалық  технологияларды  қолдана  отырып,  арнайы  теориялық 

білімдер жүйесін қалыптастыру; 

-

 

тәлім алатын әр оқушының жеке тұлғалық қажеттілігі мен қызығушылығын білу, 

оның мүмкіндіктері мен қабілеттерін әділетті бағамдай алу; 

-

 

сабақтарды жоспарлауда әр оқушының таңымдық қабілеттерін ескеру; 

-

 

тұлғалық-бағдарланған білім беру приципін жүзеге асыру мақсатында тиімді оқу-

ә

дістемелік кешен базасын жинақтау; 

-

 

оқушылардың танымдылықтарын дамыту. 

Тәрбиелілік міндеттер: 

-

 

оқушыларда  алдағы  өмірде  қажет  болатын  тұлғалық  құндылықтарын 

қ

алыптастыру (ұжымда жұмыс жасай алу, еркіндік, отансүйгіштік, толеранттық 

т.с.с.), 

-

 

салауатты өмір салтын сақтауға баулу. 

Дамытушылық:  

-

 

тұлғаның психофизиологиялық қасиеттерін: ес, жады, логикалық ойлау, зейін, зият 

қ

арларын дамыту; 

-

 

қ

алыптасып  қалған  қабілеттерін:  топпен  жұмыс  жасай  алу,  қарым-қатынас 

мәдениетін арттыру; 

-

 

білімге деген, білімді игеруге деген құштарлықтарын дамыту. 

Коррекциялық сипаттағы міндеттер: 

-

 

оқушының  өзін-өзі  бағалауында,  мұғалім  оқушы  іс-әрекетін  бағалауда,  өзара 

бағалауладағы  ақаулықтарды  дер  кезінде  анықтап  оқушының  іс-әрекетіне  қажетті 

қ

осымша түзетулерді енгізіп отыру; 

-

 

оқушы  денсаулық  жағдайына  түзетулер  енгізу  (омыртқа  сүйегінің  майсыуы,  көз, 

т.с.с.). 

Жеке  қызығушылықтары  мен  қажеттіліктерін  анықтау  үшін  алғашқы  ата-аналар 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

жиналысында  ата-аналармен  жеке  әңгіме  жүргіздім.  Әңгіме  барысында,  балалары  немен 

шұғылданғанды  ұнатады,  жалпы  қандай  қызығушылықтары  бар  екендігін  анықтай  алдым. 

Алған мәліметім әр оқушы бойынша толық болуы үшін ата-аналарға сауалнама өткіздім. 

Сауалнама  нәтижесінен  оқушының  мінез-құлықтары,  оқушылардың  жеке  тұлғалық  дамуы, 

қ

ызығушылықтары  бойынша  деректер  алдым.  Сынып  кураторлары  мен  мектеп 

психологымен  де  тығыз  байланыс  жасауға  тырысып  келемін.  Сауалнама  нәтижелерін 

сараптай  келе,  оқушылар  мен  ата-аналардын  жалпы  мектеп  ұжымынан  жаңашылдықты 

күтетінің, аңғардым. Ескере келе, сабақ барысында үнемі төмендегі педагогикалық жаңашыл 

технологияларды  қолдануды  жөн  көрдім:  мәселелік-ізденушілік;  кішігірім  зерттеушілік 

технологиялары;  АҚТ  қолдану;  дамыта  оқыту;  жеке  тұлғаға-бағытталған  оқыту 

технологиясы. 

Ә

р  сабағымды  жағымды  психологиялық  ахуал  тудырудан  бастаймын.  Білім  беру 

ү

рдісін  танымдық  эмоционалдық  жағдайда  өткізуді  қалаймын,  бұл  психологиялық  және 

физиологиялық күйзелістің алдын алуға жағдай жасайды. 

Денсаулықты  сақтау  технологиялырына  тұлғаға-бағдарланған  білімді  жатқызамыз. 

Себебі  білім  беру  жүйесінің  тұтқасы  ол  –  оқушы  тұлғасы,  бұл  жағдайда  оқушы  білім  беру 

ү

рдісінің  субъектісі  болып  табылады.  Тұлғалық-бағдарланған  білім  беру  оқушыға,  олардың 

тұлғалық  ерекшеліктерінің  дамуына  бағытталған.  Сонымен  қатар,  қазіргі  таңда  білім 

берудің  барлық  жүйесіне  ақпараттық-технологияларды  толық  енгізу  жүзеге  асырылуда. 

Сондықтан,  әр  мұғалімнің  алдыңа  бірқатар  жаңа  міндеттер  қойылды:  ақпараттар 

ағынында бағдарлана алу; оларды анықтай алу, қолдану және өндеу, оқушыларды ақпаратпен 

жұмыс жасай алуға үйрету; 

Сабақ барысында ақпаратты саралап беретін болдым, ол сараланып берілу төмендегі 

кезеңдер арқылы жүзеге асырылады: 

1 кезеңде оқуға дейін ақпаратпен жұмыс жасау: 

1)

 

Ақпараттың  негізгі  тақырыбы  бойынша  оның  мазмұнын  алдын-ала  ұғу, 

пайымдау,  тақырыптық  эмоционалдық  бағыттылығын  айқындау.  Оның  негізгі 

ерекшеліктерін зерделеу; 

2)

 

Сабақтың  міндеттерін  оқушылардың  сабаққа  жалпы  дайындығын  (оқу,  уәжділік, 

эмоционалдық, психологиялық) ескере отырыпғ қою. 

2-кезең. Ақпаратты оқу үстіндегі жұмыс 

1)

 

Ақпаратпен бастапқы танысу. Өздігінен оқу (үйде немесе сыныпта), оқу-тыңдау, 

ақпарат  ерекшеліктеріне  қарай,  оқушылардың  жас  ерекшеліктері  және  жеке 

мүмкіндіктеріне қарай оқу  түрлерін  араластырып беру (мұғалім таңдауына  байланысты). 

Ақпарат  бойынша  алғашқы  түсініктерін  анықтау,  мысалы  әңгімелесу  арқылы,  бастапқы 

ә

серлерін, сұрақтарға жазбаша жауаптарын есепке алу және т.б 

2)

 

Ақпаратпен қайта танысу. Барлық ақпаратты немесе оның жеке бөліктерін баяу 

«ойланып»  оқу.  Ақпараттағы  негізгі  құбылыстар  мен  заңдылқтарға  сұрақтар  қою. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Заңдылқтарға  пайымдаулар  жасау.  Оның  әрбір  мазмұнды  бөлімдеріне  белгіленген 

сұрақтарды қою; 

3)

 

Ақпарат  мазмұны  бойынша  әңгіме.  Оқылғандарды  зерделеу.  Оқушылардың 

ақпарат мазмұны бойынша алдын-ала болжамдарының дерек соңындағы қорытындыларымен 

сәйкес келуі. Зерделеуші сұрақтар қою. 

3 -кезең. Ақпаратпен танысу аяқталғаннан кейінгі жұмыс: 

1)

 

Ақпарат бойынша мағыналық әңгіме. Оқылғанды ұжымдық талқылау, пікірталас. 

Ақпараттың негізгі идеясы, оның басты заңдылықтары мен құбылыстарын анықтау; 

2)

 

Оқулық  материалдарымен,  қосымша  ақпаратпен  жұмыс  (ғаламтор  көзінен 

алынған басқа деректер); 

3)

 

Тараулар,  иллюстрациямен  жұмыс.  Демонстрациялар  мен  тәжірибелерді 

қ

арастыру;  

4)

 

Оқушыларға  шығармашылық  тапсырма  беру.  Тапсырмалар  оқушылардың 

тақырыпты  өзіндік  қырынан  таныстыра  алатындай,  өздігінен  ой  қорытып,  саналы  түрде 

толықтырып, шығармышлық танытып, әр ақпаратқа өздігінен үлес қосу (постер дайындау, 

тақырып  деректерін  трек  схемаға  келтіру,  сурет  салу,  байланысын  анықтау,  өмірмен 

байланыстыра алу). 

Сабақтың  тақырыбы  мен  міндетерді  анықтауды  негізінен  оқушылар  жүргізетіндей 

дағдыландырдым. Мен қоятын негізгі сұрақтар «біз нені зерделейміз?», «Біз бүгін сабақта не 

ө

теміз деп ойлайсыңдар?», «Бізге бұл не үшін қажет?», т.с.с. оқушылар өз бетімен жұмыс 

жасауға,  қажетті  ақпаратты  ізденуге  дағдыланған.  Әр  оқушының  тақырып  бойынша  бар 

білімдері  мен  игерген  білімдерін  ескере  отырып,  әр  оқушының  жүргізетін  жұмысын  дұрыс 

ұ

йымдастыруға  тырысамын.  Мәселелік-ізденушілік  тапсырмаларын  қолдану  арқылы  білім 

мазмұнының  қызықты  болуын  қадағалаймын.  Білім  беруге  деген  мұндай  ұстаным,  маған 

сабаққа әр оқушыны тартуға мүмкіндік береді. Тапсырмаларды орындауда мен оқушылардың 

түрлі жауаптарын мұқият тыңдауға тырысамын, кейде пікір-талас тудыралық ойларын да 

мұқият тыңдаймын.  

Ө

з  сабақтарымда  оқушылардың  танымдық  белсенділіктерін  арттыратын 

төмендегідей  әдістерді  жиі  қолданамын:  психикалық  үдерістерді:  назар,  елес,  есте  сақтау, 

логикалық пайымдауларды дамытуға бағытталған тапсырмалар; дифференцияланған өздік 

жұмыстары  (қызығушылықтары  бойынша,  күрделілік  деңгейі,  өнімділігі  бойынша);  үй 

тапсырмаларын даралап беру (көлемі, күрделілігі, шығармашылық бағыттылығы бойынша); 

дифференцияланған бағалау әдістері; түрлі көрнекіліктерді қолдану.  

Көрнекіліктің  маңызын  оның  атқаратын  мына  қызметтерінен  көруге  болады:  оқушы 

назарын  өзіне  аударып,  көңілін  басқаға  алаңдатпайды;  оқушының  сезім  мүшелеріне  әсері, 

ықпалы өте күшті; он рет айтқаннан, бір рет көрсеткен тиімді; көрнекілікте нақтылық 

жоғары сатыда; көрнекілік оқушыны қызықтырады; тез түсінуге көмектеседі; есте сақтауға 

ә

сер етеді; ойландырады; өткен материалды дұрыс қолданудың жолын көрсетеді. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Сабақ соңында тек қандай тақырыпты өттік, қандай материалмен таныстық деген 

сұрақтар ғана қоймай, бүгінгі сабақ бойынша толық кері байланыс алуға тырысамын. Себебі 

осы аралықтағы іс-әрекеттегі зерттеу жұмысымның тақырыбы: Кері байланысты сауатты 

тұрғыдан  қайлай  орнатамын?  Мысалы,  бастапқыда  кері  байланыс  тек  «смайликтерді 

түстер  бойынша  көрсету»,  «ұшақтарды  орналастыр»  болатын  болса,  кейінгі  кездегі  кері 

байланыс тек эмоционалдық тұрғыдан емес сонымен қатар, мағынасы толық ашылатын оқу 

мазмұны  мен  оқушының  іс-әрекеті  туралы,  құрбы-құрдастарының  сабақ  барсысындағы 

ә

рекеттерін  бағалай  алатындай  формада  өткізіп  келемін.  «Не  ұнады  (не  ұнамады), 

неліктен»?,  «қандай  жағдайды  қайталап  орындар  едің?»,  «нені  өзгерткім  келеді?»,  «сабақ 

қ

иын болды ма?», «қандай білім мен тәжірибе алдын?», «оқу мақсатына жету үшін, бүгін не 

істедім?», «көңіл күйін қандай болды және ол неге байланысты?», «өзгелерді  қалай қуанта 

алдым?», «мені бүгін кім қуантты?» т.с.с сұрақтарды жиі пайланып, олардың толық жауап 

берулерін қадағалаймын.  

Қ

олданған әдебиеттер: 

1.

 

Қ

азақстан  республикасында  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылға  арналған 

мемлекеттік бағдарламасы (І кезең).  

2.

 

Хабиб  О.А.  Организация  учебно-познавательной  деятельности  учащихся.  –М: 

Педагогика, 1979. 

3.

 

Стрезикозин В.П. Организация процесса обучения в школе. //М: Просвещение, 1968.  

КРИТЕРИАЛДЫ БАҒАЛАУ ЖҮЙЕСІН ҚОЛДАНУ 

 

Кожина Саягуль Саматовна 

Абай Құнанбаев атындағы №5 мектеп-гимназиясы,  

бастауыш сынып мұғалімі 

Қ

арағанды облысы Абай қаласы, 

Қазақстан

  

 

Түйін 

 

Кожина  С.С.  «Критериалды  жүйесін  қолдану»  атты  мақаласы  бастауыш  сыныпта 

критериалды жүйесін қолдану мәселелеріне арналған. Бағалау мәселелеріне ерекше тоқталып 

ө

теді. 

Аннотация 

 

Статья  Кожиной  С.С.  «Применение  критериального  оценивания»  посвящена 

проблемам оценивания учащихся в рамках обноления содержания среднего образования. 

 

Тәуелсіз елді өркениетті әлемге танытатын, дамыған елдер қатарында терезесін тең 

ететін  күш  –  білім  және  білімді  ұрпақ.  Сондықтан  да  Елбасымыз  Н.Назарбаев  өзінің 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Жолдауларында  білім  саласына  айрықша  көңіл  бөліп,  еліміздің  жарқын  болашағы  білікті  де 

парасатты 

жастардың 

қ

олында 

екенін 

назардан 

тыс 

қ

алдырған 

емес. 

Қ

азіргі  қоғамның  өзекті  мәселелерінің  бірі  –  әлеуметтік,  экономикалық  өзгермелі 

жағдайларда  өмір  сүруге  дайын  болып  қана  қоймай,  сонымен  қатар  оны  жүзеге  асыруға, 

жақсартуға  игі  ықпал  ететін  жеке  тұлғаны  қалыптастыру.  Мұндай  тұлғаға  қойылатын 

бірінші  кезектегі  нақты  талаптар  –  шығармашылық,  белсенділік,  жауаптылық,  терең 

білімділік, кәсіби сауаттылық. Бұл талаптарды жүзеге асыру үшін оқушы білімін бағалауда 

мүлдем жаңа бағытта жұмыс істеу қажеттілігі туындайды.  

Осы  қажеттілікті  шешу  жолдарының  бірден–бір  жолы  оқушы  білімін  критериалды 

бағалау жүйесі бойынша сараптау. Критериалды бағалау жүйесінде ең маңызды нәрсе – оқу 

процесінің өзі, сол арқылы оқушы өзін-өзі бағалауды үйреніп, өз білімінің артықшылықтары 

мен  кемшіліктерін  көріп,  әрі  қарай  қалай  даму  керектігін  түсінеді,  яғни  бұл  жүйеде 

оқушының  қалай  жұмыс  жасағаны  ,  қалай  ойланғаны  бағаланады.  Бағалауды  өткізу  үшін, 

оқушылардың нені білетіндігін және не істей алатындығын анықтау қажет.  

Оқыту – мұғалімдердің оқушыларға жасаған сыйы емес, бұл құзіреттіліктер білім алу 

ү

шін  оқушылардың  өздері  де  оқу  үдерісіне  белсенді  қатысуын  талап  етеді.  Мұғалімдер,  өз 

кезегінде, өзінің сабақ беруіне емес, оқушылардың оқу ептілігін дамытуға назар аударуы тиіс. 

Осы мақсатта мұғалім оқыту ортасын құру керек.  

Сапалы білім беру – оқыту мен тәрбиелеудің үздіксіз үдерісі. Қазіргі кезде білім берудегі 

мақсат жан-жақты білімді, өмір сүруге бейім өзіндік ой- талғамы бар, адамгершілігі жоғары, 

қ

абілетті жеке тұлғаны қалыптастыру.  

Бұрын  оқытуда  оқушылар  тек  қана  тыңдаушы,  орындаушы  болып  келсе,  ал  қазіргі 

оқушы өздігінен білім іздейтін жеке тұлға екендігіне ерекше мән беруіміз керек.  

Бағалау  -  оқу  дәлелдері  жоспарлы  және  жүйелі  жинақталатын  және  де  оқу  сапасы 

туралы  қорытынды  қабылдау  үшін  қолданылатын  кез  келген  қызметті  сипаттайтын 

ұғ

ым.  Бұл  ұғым  екі  аспектіні  көздейді:  оқуды  бағалау  және  оқу  үшін  бағалау.  Бағалаудың 

түрлі  нысандары  олардың  оқуды  жақсарту  әлеуеті  тұрғысынан  сипатталған  және 

бағытталған.  Оқуды  критериалды  бағалауды  зерделеуге  бағытталған.  «Бағалау»  термині 

«жақын отыру» деген сөзді білдіреді. Бір адам басқа адамның не айтып, не істегенін немесе 

ө

зін  өзі  бақылау  жағдайында  өзінің  дербес  ойлауын,  түсінігін,  тәртібін  мұқият  бақылауы 

болып  табылады.  Бұл  ресми  тестілер,  емтихандардан  бастап,  мұғалімдер  күніне  жүз  рет 

ө

ткізетін бейресми бағалауға дейінгі бүкіл бағалау түрлерін қамтиды. Бір тестілер қолдағы 

қ

арындаш  пен  қаламның  көмегімен  жүргізілсе,  басқалары  сыныптағы  әдеттегі  сөйлесу 

кезінде  сұрақ  қоюға  негізделеді.  Бағалаудың  барлық  түрлеріне  жалпы  сипаттамалар  тән 

және  олар  төмендегілерді  қамтиды:  қадағалау;      алынған  мәліметтер  интерпритациясы; 

бұдан арғы іс-әрекеттерді анықтауға бағытталған қорытынды.  

Бүгінгі  білім  беруде  оқушыны  білімділік,  іскерлік,  шығармашылық  әдістерге  баулудың 

жолдарын  іздестіре  отырып,  мұғалім-шәкірт  арасында  рухани  және  сезім  бірлестігін 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

айқындайды.  Қазіргі  кезде  оған  жететін  жаңа  педагогикалық  технологияларда  баршылық. 

Соның бірі - критериалды бағалау жолдары. 

Критериалды  бағалау  –  оқушының  оқу  нәтижелерін  білім  беру  мақсаттары  мен 

мазмұнына сәйкес келетін, білім беру үдерісіне қатысушылардың (оқушы, мектеп әкімшілігі, 

ата-аналар,  заңды  тұлғалар  және  т.б.)  барлығына  алдын  ала  таныс,  ұжым  талқысынан 

ө

ткен,  нақты  анықталған  өлшемдер  арқылы  оқушының  оқу  жетістіктерін  салыстыруға 

негізделген  үдеріс.          Сыныптағы  бағалау  тек  қана  техникалық  тәсіл  емес.  Мұғалімдер 

жазбаша  немесе  ауызша  түрде  баға  қою  арқылы  бағалайды.  Олар  қолданатын  кез  келген 

нысананың  артында  тек  қана  объективті  немесе  жеткілікті  дәрежеде  объективті  емес 

нормалар мен стандарттар ғана емес, сондай-ақ баланың дамуы, оқуы және ынтасы туралы 

түсінік,  сонымен  қатар  өзін  өзі  бағалау,  қабілеттілік  және  күш-жігер  сияқты  ұғымдарға 

қ

атысты  құндылықтар  жатыр.      Критериалдық  бағалау  -  бұл  білімнің  мақсаты  мен 

мазмұнына  сәйкес  келетін,  оқушылардың  оқу-танымдық  біліктілігін  қалыптастыруға 

себепші  болатын,  айқын  анықталған,  ұжыммен  шығарылған,  білім  процесінің  барлық 

қ

атысушыларына  алдын  ала  белгілі  критериялармен  оқушылардың  оқу  жетістіктерін 

салыстыруға  негізделген  процесс.    Егер  балаға  оның  белгілі  бір  деңгейге  жеткендігін  айтса, 

онда  бұл  оған  үздік  нәтижеге  жету  үшін  не  істеу  керектігін  түсінуге  көмектеспейді;  бұл 

ретте  егер  баламен  бірге  оның  жұмысында  мұндай  бағалауға  не  әкелгенін  және  бағалау 

ө

лшемдерін  түсіндіруге  талдау  жасаса,  онда  бұл  балаға  өзінің  нәтижесін  жақсарту  үшін 

кейін не істеу керектігін түсінуге мүмкіндік береді 

Мұғалімнің бағалаудағы ролі:   



 

 Мұғалім  тәлімгер  ретінде  -  кері  байланысты  және  әр  оқушыға  қолдау  көрсетуді 

қ

амтамасыз етеді; 



 

Мұғалім  жетекші  ретінде  -  топтағы  ағымдағы  жұмыс  үдерісіне  алып  жүру  үшін 

диагностикалық ақпарат жинастырушы; 



 

Мұғалім  есепке  алу  маманы  ретінде  -  оқушылардың  өсуі  мен  жетістіктері  туралы 

жазу; 



 

Мұғалім  баяндамашы  ретінде  -  оқушылардың  өсуіне  қатысты  ата-аналарына, 

оқушыларға және мектеп әкімшілігіне баяндау. 

Оқу үшін бағалаудың негізгі сипаттамалары: 

1. Оқыту мақсатымен бөлісу. 

2. Алда не күтіп тұрғанын оқушылардың білуіне көмектесу. 

3. Өзін-өзі және құрбыларын бағалау. 

4. Оқушылардың жақсарту үшін не қажет екендігіне көмек беретін пікірлермен қамтамасыз 

ету. 

5. Оқушылардың өздерін жетілдіре алатынына сенімділігін дамыту. 

6. Өзара бірлесіп бағалау туралы ақпаратты талдау және ойластыру. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Қ

адағалауды  өткізу  үшін  оқушылардың  нені  білетіндігін  және  не  істей  алатындығын, 

сонымен  қатар  олардың  қандай  қиындықпен  кездесуі  мүмкін  екендігін  анықтау  қажет. 

Сыныптағы  әдеттегі  іс-әрекетті,  балалардың  өзара  әңгімесін  тыңдап,  тапсырманы 

орындап  отырған  оқушыларды  қадағалау.    Оқушының  сұрақтарға  берген  жауаптары 

бақылануы  керек.  Бағалайтын  тұлға  алынған  мәліметтердің  мәнін  анықтай  білуі  қажет.  

Интерпретация  қызығушылық  тудыратын  мәселелерге,  ерекше  дағдылар,  көзқарастар 

немесе  оқыту  түрлеріне  қатысты  жүргізіледі.  Мұндай  өлшемдерді  көбінесе  критерий  деп 

атап, оларды оқу мақсаттарына немесе міндеттеріне жатқызады. Мұғалім жоспарланбаған 

ө

зара әрекеттесушілікті, нәтижелерді бағалайды және өткенге шолу өлшемдерін қолданады. 

Интерпритацияның  көмегімен  мінез-құлықты  сипаттауға  немесе  түсіндіруге 

талпындыруға болады, логикалық қорытынды шығарылады. Мысалы, бала айтқан нәрсе оның 

миында  болып  жатқан  құбылыстың  нәтижесі  болып  табылады.  Мәліметтерді 

интерпретациялау  негізінді  қорытынды  жасалады,  ол  бағалауды  көздейді.  Бұл  кезеңде 

бағалау  үдерісі  туралы  мақсаттарға  және  алынған  ақпарат  қолданылатын  міндеттерге 

байланысты  әр  түрлі  нысанда  жүруі  мүмкін.Оқу  үшін  бағалауға  қарағанды,  оқуды 

бағалаудың  мақсаты,  керісінше,  оқушы  қазіргі  уақытта  не  оқып  білгенін  жинақтау  болып 

табылады.  

         Оқуды бағалау кезінде бір оқушының жетістіктерінің белгіленген нормаларымен немесе 

бірдей  жастағы  оқушылардың  қол  жеткізген  деңгеймен  ара-қатынасы  салыстырылған  соң 

қ

орытынды  жасалады.  Мұндай  қорытындылар  стандартқа  немесе  деңгей  түрінде 

келтірілген межелікке сәйкес немесе сәйкес емес деген нысанда жасалады.  

Оқу  үшін  бағалау  кезінде  қолданылатын  қадағалау,  интерпретация  және  өлшемдер  оқуды 

бағалау  кезінде  қолданылатын  өлшемдерге  ұқсас  болуы  мүмкін,  бірақ  олардан  туатын 

қ

орытынды мен шешім басқа сипатта болады.  

Оқу үшін бағалау - бұл білім алушылар өздерінің оқудың қандай сатысында тұрғанын, қандай 

бағытта  даму  керек  және  қажетті  деңгейге  қалай  жету  керек  екендігін  анықтау  үшін 

оқушылар мен олардың мұғалімдері қолданатын мәліметтерді іздеу және түсіндіру үдерісі.  

Критерийлер  -  оқытудың  міндеттерін  жүзеге  асыратын  өлшемдер,  атап  айтқанда, 

оқушылар жұмыс барысында орындайтын іс-әрекеттер тізбесі. 

Оқушы  жетістіктерін  критериалды  бағалау  жүйесі  төменде  қарастырылған  міндеттерді 

шешеді: 



 

Ә

рбір оқушының сабақ үдерісіндегі әр кезеңіндегі дайындық деңгейін анықтау; 



 

Білімді  меңгерудің  жыл  аяғындағы  ғана  емес,  күнделікті  білім  алудың  даму 

динамикасын айқындауы; 



 

Оқушының  сабаққа  қызығушылығын,  белсенділігін  арттыруы.  Бағаға  қарсы  теріс 

көзқарастың болмауы; 



 

Оқушы  білімінің  жүйеленуі,тереңдеуі,есте  сақтауы.  Оқушыны  табандылық  пен 

шыдамдылыққа тәрбиелеуі; 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 



 

Білім  алу  барысындағы  қиындықты,  қателікті,  білім  олқылықтарын  және  оның 

себептерін дер кезінде анықтауы; 



 

Оқушының  білім  алу  үдерісін  қадағалап,  дәл  және  жедел  түрде  сапалы  білім  алғаны 

жөнінде кері байланыс ақпаратын алуы; 



 

Оқушының  барлық  жұмыс  түрлерін  бағалауы.  (өзіндік  жұмыс,  ағымдағы  бағалау, 

қ

орытынды бақылау, тренинг,үй жұмысы, шығармашылық т.б) 



 

Оқушының білімін ағымдық және қорытыныды бағалау; 



 

Баға сапасын арттыру. 

Критериалды  бағалау  жүйесі  оқушының  белсенділігін  арттыруды,  оқу  үдерісінде  жарыса, 

бәсекелесе білім алуға қол жеткізеді. 

Қ

орыта  айтқанда,  критериалды  бағалау  жүйесін  қолдану  арқылы  біз  оқушының 

тұлғалық  бағытын  белсенді  позицияға  бағыттаймыз,  тұлғаны  өзіндік  жауапкершілікке, 

тұлғалы  нәтижеге,  бағытқа  жеткіземіз,  білім  алушылардың  дайындық  деңгейі  мен  өсу 

динамикасын  кез  келген  кезеңде  анықтаймыз,  әртүрлі  жұмыстардан  алған  бағаларды 

дифференциалдауға қол жеткіземіз.  

Бүгінгі таңда Қазақстанда білім берудің деңгейі мен сапасына жаңа талаптар қойылып 

отыр. Қазақстан Республикасында соңғы жылдары білім беру саласындағы жүргізіліп жатқан 

реформалар еліміздегі білім беру сапасының әлемдік деңгейге сәйкес келуін қамтамасыз ету, 

сол  арқылы  әлемдік  сұранысқа  жауап  бере  алатын  мамандарды  даярлау  және  бәсекеге 

қ

абілетті  білім  беру  болып  табылады.  Еліміздің  басшысы  Н.Ә.Назарбаев  қазақстандық 

мұғалімдердің  кәсіби  даму  саласындағы  жаңа  көзқарасы  олардың  педагогикалық  өміріндегі 

қ

осымша оң өзгерістер енгізуге мүмкіндік беруде.  

Бүгінгі  оқушының  білім  сапасын  критериалды  бағалау  жүйесі  арқылы  жетілдіруге 

болатынына күнделікті оқу үдерісінде қолдануымыздан көз жеткізуге болады.  

 

Пайдаланған әдебиеттер 

1.

 

Мұғалімдерге арналған нұсқаулық. Екінші (негізгі) деңгей. 2016 ж. 

2.

 

www.cpm.kz

 Педагогикалық шеберлік орталығы NIS.  

3.

 

http://www.google.kz Жаңа білім беру технологиясы мен әдіс тәсілдері  

4.

 

К.С.Құдайбергенова  «Құзырлық  табиғаты  тұлғаның  өздік  дамуында»-  А:  «Принт 

АСС»  

5.

 

У.Б.Жексенбаева  «Компетентностно  ориентированное  образование  в  современной 

школе» - Алматы; 2009 г. 

 

 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

ШЕБЕРЛІКТІҢ ШЫҢЫНА БАСТАР ЖОЛ - LESSON STUDY 

 

Кудайбергенова Карлыгаш Амантаевна 

НЗМ  ФМБ, химия пәнінің мұғалімі, 

Талдықорған қаласы, 

Қазақстан 

 

Түйін 

 

Мақалада,  оқыту  мен  оқу  үдерісін  жетілдіру    мақсатында,  мұғалімнің  кәсіби 

дамуының бір  үлгісі берілген. Жаңа  білім  беру  жүйесінде  оқушыны биік  шыңға  жетелеу  

ү

шін,    мұғалім    үздіксіз  білім   ала    отырып, зерттеу    жұмыстарын    жүргізу    керек.  Сол  

зерттеу    жұмысының    бірі  Lesson  Study,  қазақшаға    аударғанда    сабақты    зерттеу.  

Сабақты  жоғары    дәрежеде    өтуі  әр  ұстаздың  ең    басты    міндеттерінің    бірі.  Мақалада 

сабақты    зерттеудің  толық  циклі  ашық  түрде    көрсетілген.  Lesson  Study  бойынша  

жасалған  жұмыстар, олардың  жетістіктері мен қиыншылықтары  айта отырып,олардың  

шешу    жолдары,  оқушының  білім    деңгейінің    көтерілуіне    ықпал    ететін  оқу    әдісінің 

тиімділігі    туралы    жазылған.  Жаңа    әлемдегі  жаңа  ұстаз    үшін    осындай    зерттеу  

жұмыстар Қазақстанымыздың  дамуына үлес  қосатыны хақ. 

Аннотация 

 

В  статье  освещен  один  из  процессов  профессионального  развития  учителя  Lesson 

Study,  то  есть  исследование  урока  в  практике  преподавания.  Дан  анализ  полного  цикла 

процесса  исследования:  планирование,  определение  фокус  группы  для    наблюдения, 

преподавание.  В  статье  даны  анализ  трудностей  преподавания  и  пути  их  преодоления. 

Автор  затрагивает  вопросы  повышения  качества  знаний  учащихся  путем  применения 

эффективных методов и стратегий преподавания.   

 

Білімді дамыта алмайтын елдің болашағы жоқ. 

Н.Ә. Назарбаев 

Ұ

стаз  үнемі  өзінің  кәсіби  деңгейін  шыңдап  отыру    керек.  Сонда    ғана    ол  ұстаз  

деген  атқа  лайық  болады. Мұғалімнің  кәсіби   дамуының  бірі зерттеу   жұмыстарын  

жүргізу    болып    табылады.  Соның    бірі  -  Lesson  Study.    Пит  Дадлидің  «Lesson  Study: 

нұсқаулығында»    сабақты  зерттеу  (Lesson  Study)  –  мұғалім  тәжірибесі  саласындағы 

білімді  жетілдіруге  бағытталған,  сабақтағы  іс-әрекеттегі  зерттеудің  ерекше  үлгісі 

болып  табылатын  педагогикалық  тәсіл  [1]    деп  анықтаған.  Осыған  орай,  химия, 

география және биология пәндер  топтамасы  бойынша Lesson Study қаңтар  және мамыр  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Химия сабағынан  көрініс

 

География  сабағынан  көрініс

 

айлары    аралығында    зерттеу    жұмысы    жүргізілді.  Lesson  Study-дің  тақырыбы: 

«Оқушылардың талдау дағдысын проблемалық сұрақтарды шешу арқылы дамыту» 

Сабақты  зерттеуге  мұғалім-эксперт  Таникенова   Гульнар  Шугаевна  жетекшілік 

етті.  Сабақты  зерттеу  тәсілі  мұқият  жоспарлауды  қажет  ететіндіктен,  алдымен  

проблемалық  оқыту  жүйесі  туралы  көптеген  әдебиеттерге  шолу  жасалынып, 

мәліметтер сараланып,  жинақталды. Келесіде жинақталған деректерді үш  пәнге қалай 

тиімді енгізу жолдары бойынша жоспарлар құрылды. 

                Зерттеуге    10  А  сыныбының  1  топ  оқушылар  алынды  және    үш    А,В,С  

оқушылары    таңдауда,  мектептің    психологы  сынып    бойынша  әр    оқушыға    мінездеме  

беріп, өздерінің  зерттеу  картасымен  таныстырды. Үш пән бойынша  білім  деңгейі мен   

психологтың    берген    мәліметтерін  басты    назарға  ала  отырып    А,В,С    оқушыларын 

іріктелді.  

Сабақты зерттеудің  үш циклден тұратын  жоспары  құрастырылды. Әр  циклде:  



 

бірлескен    сабақ    жоспарлары  құрылып,  талқыланды  (сабақта  стратегияның 

пайдалануы қадағаланды, кемшіліктерін айқындап, түзету  жұмыстары  жүргізілді);  



 

сабақтың  өтілуі қадағаланды (А,В,С оқушылары зерттелді);  



 

сабақ  соңында  оқушылармен    сұхбаттасу  (А,В,С  оқушыларды    басқа    оқушылармен  

араластыра  отырып, сұхбат  алу) жүргізілді;  



 

сабақты  талдау    (кемшіліктері    мен  жетістіктерін  айқындау)  мен  келесі  сабақ 

жоспарланды. 

Ә

р  циклде  қарастырылатын  мәселелер  топтасқан  сабақ    жүйесінде  талқылынады. 

География  пәнінен  Жетписбаева Ж.М.  «Қазақстандағы  егіншілік  пен 

мал  шаруашылығының  құрамы  мен  орналасуы»,    химия  пәнінен 

Кудайбергенова К.А  «Пластикалық  материалдарды  утилизациялау»,  

биология 

пәнінен 

Жылкайдарова Н.Т. 

«Пестицидтер,  гербицидтер  және 

инсектидтердің  адам  денсаулығына 

ә

сері» 

тақырыптары 

бойынша 

сабақтар    топтпмасы  өткізілді. 

География  пәні  мұғалімі    сабақ 

ө

ткізгенде,    қалған  топ  мүшелері 

таңдалған  әдістің  тиімділігі    мен  жетістіктерін  А,В,С  оқушылары  арқылы  қадағалап, 

зерттеді.  Сабақ аяқталғаннан кейін  бірден  топ  мүшелері сабақты жүйелеп, нәтижелер 

талқыланды.  Сабақта  қолданылған  әдістің  қиыншылықтарын  айқындай  отырып,  келесі 

циклдің сабағы қиыншылықты шешу жолдары бойынша жоспарлады.  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Сабақ кезіндегі проблемалық сұрақтардың  кейбір үлгісінен мысал: география пәнінен 

Жетписбаева Ж.М.  «Қазақстандағы  егіншілік  пен  мал  шаруашылығының  құрамы  мен 

орналасуы»    тақырыбы  бойынша  сабақ    өткізді.  Сабақ  барысында  оқушылар  ҚР-ның  Ауыл 

шаруашылық Министрлігі  берген ақпарат пен атласта берілген  ақпаратты салыстырып, 

саралап,  екеуінің  бір-бірімен  сәйкес  келмейтіндігін  анықтап,  өз  ойларын  аргументтер 

келтіре отырып, дәлелдеді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Химия  пәнінен  Кудайбергенова К.А  «Пластикалық  материалдарды  утилизациялау» 

тақырыбында  топыраққа  капрон  байпақ  пен  қағаз  парақты    көміп,  белгілі    бір    уақыт  

аралығында көмілген  заттар  қандай  өзгеріске ұшырайтынын болжау жұмыстары  берілді. 

Оқушылар  заттың өзгеріске ұшырау себебін  айқындады. Казіргі  заманда ең басты проблема 

-  пластикалық  материалдарды  утилизациялау  болғандықтан,  оқушылар  утилизация  

жолдарын қарастырып, мини-жобаларын ұсынды.  

Биология  пәнінен  Жылкайдарова Н.Т.  «Пестицидтер,  гербицидтер  және 

инсектидтердің адам денсаулығы мен өсімдікке әсері» тақырыбы бойынша оқушылар зиянды 

ә

серлерін топпен талдап, әр топ өздерінің зерттеу жұмыстарын постерге түсіріп, қорғады.   

Аталған  әр    сабақта    проблемалық    сұрақтар  туындататын  бірнеше  деңгейлі 

тапсырмалар  қолданылды.  Сол  сұрақтарды    оқушылар  өздігінен  шешу  жолдарын 

қ

арастырды.  Проблемалық  сұрақтарды    шешуде  А,В,С  оқушының  іс-әрекеттері  қандай 

болды? 

А  оқушы  өзінің    ой    ұшқырлығының    тереңділігін,  топпен  жұмыс    жүргізгенде  

жолдастарының    ойына    сүйене    отырып,  әр  фактіні  дәлелдей  отырып,  қорытындылау 

жұмыстарын жақсы жүргізе  білді.   

В  оқушысы  Л.С. Выготскийдің    жақын    арада    даму    аймағы  (ЖАДА)  әдісін  [2]  

пайдаланып, сыныптастарының  ойымен  келісіп, өзіндік ойдың толығымен  айтылмағаны 

байқады.  Сабақты  зерттеудің      екінші    сабағында    В  оқушысының    өзіндік    жеке    тұлға  

болып    қалыптасуына    ықпал    ететіндей    топ  мүшелері  ауыстырылып,  ол    топ    спикері  

Оқушылар проблемелық  сұрақтарға  жауап іздеу  үстінде

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Бақылаудағы оқушыларға қоюға ұсынылатын 

сұрақтар үлгісі 

0

20

40

60

80

100

А оқушы 

В оқушы 

С оқушы 

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: