Сборник материалов Международной научно-образовательной конференции

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Ғ

ылыми басылым 

Научное издание 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Халықаралық ғылыми-білім беру конференция материалдарының жинағы 

Сборник материалов 

Международной научно-образовательной конференции 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Петропавл, 2017

  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Редакциялық кеңес: 

Печерица В.Ф. - т.ғ.д., профессор(төраға) 

Джуасбаев Б.Д., Алибаев Е.А., Алибаева Л.М. 

 

Конференция өткізуге жауаптылар: 

Алибаев Е.А.,  

Ләзиза Мырзантайқызы 

 

XXI ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері:  

 

атты мақалалар жинағы/Петропавл, 2016. - 200 б.  

 

 

 

 

 

Бұл ғылыми басылым 2017жылдың 26-27 қаңтарда өткен «XXI ғасырдағы білім және 

ғ

ылымның  өзекті  мәселелері»  атты  ІІ  Халықаралық  ғылыми-білім  беру  қашықтық 

конференциясының жинағы болып табылады.  

 

Жинақ  ұстаздар,  мектепке  дейінгі  білім  беру  ұйымдарының  педагог  қызметкерлері, 

мектеп  мұғалімдері,  ғылыми  қызметкерлер,  студенттер,  магистранттар,  PhD 

докторанттарының  (аспиранттар)  ғылыми  тәжірибесі,  зерттеулерінің  нәтижесі  болып 

табылады.  

 

Жас ғалымдарға арналған.  

 

 

 

Ә

ОЖ 001  

 КБЖ 72  

ISBN 978-601-275-641-8  

 

 

 

 

 

 

 

«Білім-Образование-Education» РҒПО қарасты баспа орталығында беттеліп, басылды. 

Басуға 30.01.2017ж. қол қойылды. Пішімі 60х84/16. Қаріп түрі Times New Roman. 

Ризографиялық басылыс. Көлемі 10,75 шартты баспа табақ. Таралымы 100 дана.  

15000, Петропавл қаласы 

Биологиялық ғылымдар 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Биологические науки 

 

БИОЛОГИЯ САБАҚТАРЫНДА ФУНКЦИОНАЛДЫ САУАТТЫЛЫҚТЫ 

Қ

АЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ЖОЛДАРЫ 

Қ

оштанбекова Айнұр Убайдуллақызы 

«№13орта мектебі» ММ, 

биология пәні мұғалімі 

Ақтөбе қаласы, Қазақстан 

 

Түйін 

        Мемлекет  басшысы  Н.Назарбаевтың  2012  жылғы  27  қаңтардағы  «Әлеуметтік-

экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына 

Жолдауында  мектеп  оқушыларының  функционалдық  сауаттылығын  дамыту  бойынша  бес 

жылдық  ұлттық  жоспарды  қабылдау  жөнінде  нақты  міндет  қойды.  Аталған  міндет 

Қ

азақстанның  әлемдегі  бәсекеге  қабілетті  50  елдің  қатарына    кіруі  процесінде  де  маңызды 

болып табылады. «Функционалды сауаттылық» оқушының мектептегі алған орта білімінің 

күнделікті  өмірінде  және  болашақтағы  көп  қырлы  қызметінде  кездесетін  тұрмыстық 

қ

оғамдық,әлеуметтік  экономикалық  проблемаларды  шешуде  табысты  қолдана  алуын 

қ

амтамасыз етеді. 

 

Функционалдық сауаттылық оқушылардың танымдық қабілеттерінің деңгейін және 

оқушылардың өнімді жұмысының көрсеткішін білім деңгейі ретінде қарастырады. Бұл деңгей 

ө

мірдің  әртүрлі  саласындағы  тапсырмаларды  шешуде  мектептік  білім  мазмұнының 

қ

олданбалық сипатына және оқушылардың игерген біліміне негізделеді. 

        Биология  сабақтары  оқушылардың  мәдениетін,ойлау  интелектуалды  дағдыларын 

сонымен  қатар  функционалды  сауаттылығын  қалыптастыруға  бағытталған.Бұл 

жұмыстарда  берілген  материалдар  оқушылардың  әр  түрлі  деңгейдегі  функционалды 

сауаттылығына  талдау  жасау  арқылы  оқушының  қалыптасқан  оқу  –  білу  құзіреттілігінің 

ө

лшем бірлігі ретінде қолдануға болады. 

 

Аннотация 

     

 Главой  государства  Н.  Назарбаевым  в  Послании  народу  Казахстана  от  27  января 

2012 года «Социально-экономическая модернизация - главный вектор развития Казахстана» 

поставлена конкретная задача по принятию пятилетнего Национального плана действий 

по развитию функциональной грамотности школьников. Данная задача актуализируется в 

процессе  вхождения  Казахстана  в  число  50  наиболее  конкурентоспособных  стран  мира.  В 

условиях  решения  этой  стратегически  важной  для  страны  задачи  главными 

функциональными  качествами  личности  являются  инициативность,  способность 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

творчески  мыслить  и  находить  нестандартные  решения,  умение  выбирать 

профессиональный  путь,  готовность  обучаться  в  течение  всей  жизни.  Все  данные 

функциональные навыки формируются в условиях школы. 

      

Актуальность  формирования  критического  мышления  на  уроках  биологии  в  том, 

что  биология  наряду  с  другими  школьными  предметами,  решает  задачи  всестороннего 

гармонического  развития  и  формирования  личности.  Полученные  при  обучении  биологии 

знания, умения и навыки, достигнутое умственное развитие должны помочь выпускникам 

школы  в  их  адаптации  к  быстро  меняющимся  условиям  жизни.  Все  это  обуславливает 

необходимость решения задачи развития критического мышления на современном этапе. 

 

         Мемлекет  басшысы  Н.Назарбаевтың  2012  жылғы  27  қаңтардағы  «Әлеуметтік-

экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына 

Жолдауында  мектеп  оқушыларының  функционалдық  сауаттылығын  дамыту  бойынша  бес 

жылдық  ұлттық  жоспарды  қабылдау  жөнінде  нақты  міндет  қойды.Аталған  міндет 

Қ

азақстанның  әлемдегі  бәсекеге  қабілетті  50  елдің  қатарына    кіруі  процесінде  де  маңызды 

болып табылады. «Функционалды сауаттылық» оқушының мектептегі алған орта білімінің 

күнделікті  өмірінде  және  болашақтағы  көп  қырлы  қызметінде  кездесетін  тұрмыстық 

қ

оғамдық,әлеуметтік  экономикалық  проблемаларды  шешуде  табысты  қолдана  алуын 

қ

амтамасыз етеді. 

      

Функционалдық сауаттылық оқушылардың танымдық қабілеттерінің деңгейін және 

оқушылардың өнімді жұмысының көрсеткішін білім деңгейі ретінде қарастырады. Бұл деңгей 

ө

мірдің  әртүрлі  саласындағы  тапсырмаларды  шешуде  мектептік  білім  мазмұнының 

қ

олданбалық  сипатына  және  оқушылардың  игерген  біліміне  негізделеді.  Сондықтан, 

қ

оғамдағы  өмірлік  пен  практикалық  іс-әрекеттердің  дағдылары  мен  әлеуметтік  іс-

тәжірибені  меңгеру  үшін  оқушылардың  білім  алу  барысында  негізгі  және  пәндік 

құ

зыреттіліктері қалыптасуы тиіс. 

      

Мектептің  алдында  тұрған  үлкен  мәселе  –  шынайы  өмірге  белсенді,әлеуметтік 

жауапкершілігі  жоғары,  ой  –  өрісі  кең,  сауатты,  танымдық  әрекетке  қызығушылығы  мол 

оқушы білімнің қолданбалылығын дамытуды қамтамасыз ету.Функционалды сауатты болу 

ү

шін  оқу  және  жазу,  жаратылыстану  ғылымдарындағы,математикалық  ,компьютерлік  

отбасылық  өмір,денсаулық  және  тағы  басқа  сауаттылықтар  қалыптастыру  қажет  соның 

негізінде өмірлік дағдылар қалыптасады. 

Жалпы адам баласы есту, көру, ұстап көру, сезу және иіскеу арқылы есте сақтайды. Кейбір 

оқушылар жазбашаға, кейбірі ауызшаға қабілетті болып келеді.  

     

Биология  сабақтары  оқушылардың  мәдениетін,ойлау  интелектуалды  дағдыларын 

сонымен  қатар  функционалды  сауаттылығын  қалыптастыруға  бағытталған.Бұл 

жұмыстарда  берілген  материалдар  оқушылардың  әр  түрлі  деңгейдегі  функционалды 

сауаттылығына  талдау  жасау  арқылы  оқушының  қалыптасқан  оқу  –  білу  құзіреттілігінің 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

ө

лшем бірлігі ретінде қолдануға болады.Мұғалім мен оқушының іс – әрекетінің байланысын 

ә

р 

түрлі 

кезеңдерде 

функционалды 

сауаттылығының 

қ

алыптасуын 

мақсаттылық,жоспарлау,шешім  қабылдау,орындау,нәтежиеге  баға  беру  арқылы  жүзеге 

асыруға  болады.Биология  сабақтарында  алғашқы  сауаттылықтың  қалыптасу  кезеңдерімен 

жүзеге асады. 

 

1.Мақсат қою.Оқушы мәтінмен жұмыс істеу,тірек – конспектісін құру,бағдарланған 

сұрақтар  құрау,сызбанұсқаны,суреттерді  оқу,  жаңа  терминдермен  жұмыс  істеу, 

түсініктердің жүйелігін құру және алгоритімін анықтай білу. 

 

2. Жоспарлау кезінде міндеттер қойып,проблемаларға талдау жасау.Ол үшін ақпарат 

көздерін таңдау қажет. 

 

3.Шешім қабылдау үшін ақпараттарды пайдаланып, зерттеу жүргізу. 

 

4. Орындалуы.Ол үшін білім беру обьектісімен жұмыс істей отыра орындау және оны 

өң

деу. 

 

5.Нәтижелерді  бағалау  үшін  жасалған  жұмыстарға  талдау  жасау  және  егер 

қ

ателіктер болса себептерін анықтау, өзіндік талдау, өзіндік бағалау жасау. 

 

6.Білім  обьектісімен  жасалған  жұмыс  нәтижелерін  қорғау  және  нәтижелерді 

бағалауға қатысу. 

      

Осы  кезеңдер  арқылы  оқушының  іс  –  әрекеті  анықталады.Оқушы  білім  алып  қана 

қ

оймай, сонымен қатар білімді алу құралдарымен қарулану қажет. 

  

Бұндай  сабақтар  арқылы  оқушының  өзін  –  өзі  бақылау  картасының  көмегімен 

қ

аншалықты  интелектуалдық,ұйымдастырушылық  және  коммуникативтілік  меңгерген 

деңгейін анықтауға болады.Сөйтіп, оқу үрдісі кезіндегі кемшіліктерді,алға басушылықтарды 

анықтай отыра қай жерде қателіктер жіберілді,нені қайталау керектігін түсінеді. 

     

Төмендегі  кесте  бойынша  сыныптағы  оқушылардың  деңгейін  анықтау  арқылы 

сабақтың  барысы  кезеңдерінде  функционалдық  сауаттылықтың  деңгейлерін  анықтауға 

болады. 

 

Жалпы оқудың біліктілік және дағдыларының өзіндік бақылау деңгейлерінің 

анықтайтын картасы. (Оқушының аты – жөні,сыныбы) 

Деңгейлер 

І тапсырма 

ІІ тапсырма 

ІІІ тапсырма 

ІҮ тапсырма 

Жоғары 

 

 

 

 

Орташа 

 

 

 

 

Төмен 

 

 

 

 

  

Осындай  өзіндік  диагностика  әр  кезеңде  жеткіліксіз  оқу  біліктілігімен  және 

дағдылардың «қалыс қалған» және әр кезеңде функционалды сауаттылықты қалыптастыру 

кезінде байқалады. 

 

 Бұл  ақпарат  мұғалім  үшін  әр  деңгейде  тапсырма  құру  үшін,  жаңа  материалдарды 

беру  формасын  ұйымдастыру,соған  байланысты  сұрақтармен  тапсырмаларды  таңдауға 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

көмектеседі.  8  сыныпта  өткізілген  сабағым  «Астың  асқазанда  қорытылуы.Асқазан  сөлі 

ферменттерінің  нәруыздарға  әсері»  .Осы  сабақты  өткізу  барысын  төмендегідей  

тапсырмалар беру  арқылы білімдерін тексердім. 

 

№ 1 тапсырма. Асқорыту жүйесі бойынша      Ия / Жоқ    жауаптары арқылы 

көрсет 

1.Асқорыту жүйесі: асқорыту мүшелері мен асқорыту бездерінен тұрады 

Ия/жоқ 

2.Адамда асқорыту жолының ұзындығы 5-6 см. 

Ия/жоқ 

3.Асқорыту жолының қабырғасы 3 қабаттан тұрады. 

Ия/жоқ 

4.Жұмсақ таңдайдың артқы жағы бөбешік түрінде болады. 

Ия/жоқ 

5.Тіл қозғалмайтын мүше. 

Ия/жоқ 

6.Жұтқыншақ ұзындығы 11-13см бұлшықетті мүше. 

Ия/жоқ 

Бағалауы: «5» - 9, «4» - 7, «3» - 5, «2» - 4 кем болса 

 

№ 2 тапсырма. Ашық тест 

 

Егер бөлме температурасында сүтті (200) қойсаң , біраз уақыт өткеннен кейін сүт 

ашиды.Сонымен бірге сүт қоюланады.(құрамы түйіршіктенеді). 

Осы ақпаратты қолдана отырып , төмендегі қорытындының қайсысы дұрыс. 

А.Тығыз масса майдан тұрады.В. Тығыз масса нәруыздан тұрады. 

С. Тығыз масса майдан , нәруыздан тұрады. 

Д. Тығыз массаның құрамында майдың , нәруыздың бар екенін нақты анықтау керек. 

Жауабы :С.тығыз масса майдан, нәруыздан тұрады. 

 

№ 3 тапсырма. Есеп №1. 

 

Егер  бір  адамға  тәулігіне  6  грамм    тұз  жеткілікті  болса,әр  отбасыға  бір  айда,бір 

жылда қандай мөлшерде тұз жұмсалады? 

Ә

р оқушы өз отбасына есептеп шығаруға болады. 

     (6 гр • отбасы саны) •30 =                      (6 гр • отбасы саны) •365 = 

 

№ 4 тапсырма.Танымдық сұрақтар. 

 

1.Неліктен адамда шайнау аппараты жануарларға қарағанда нашар дамыған? 

Жауабы: аспаздық өңделген тағамды пайдаланамыз. 

 

2.Неліктен    жұтқыншақ  ,өңеш,  асқазанның  сілемейлі  қабығы  зақымдануы  мүмкін?  

Жауабы:нашар шайналған және кесек күйінде жұтылған астан 

 

3.Бактерияларды қандай нәруыз жояды?   Жауабы:лизоцим 

 

4.Ауыз қуысындағы жара, дене жарасына қарағанда неліктен тез жазылады? 

 

Жауабы: лизоцимге байланысты. 

 

Ө

зіндік бағалау парағына барлық тапсырмалар бойынша бағаларыңды қойыңдар. 

     

 Мектеп 

оқушыларының 

функционалдық 

сауаттылығын 

қ

алыптастыруда 

қ

атысымдық,    дара  тұлғаға  бағдарланған  оқыту  және  сұрақ-жауап  әдістері  арқылы  жүзеге 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

асатын  жағдаяттық  тапсырмалар,  сұхбаттық  тапсырмалар,  құзыреттіліктерді 

қ

алыптастыратын тапсырмалар арқылы кешенді жүргізудің тиімділігі жоғары болады. 

      

Осы  орайда  ұлы  ойшыл  кемеңгер  ұстаз  Абайдың:  «Адам  ата-анадан  туғанда  есті 

болып  тумайды:  естіп,  көріп,  ұстап,  татып  ескерсе,  дүниедегі  жақсы,  жаманды  таниды-

дағы,  сондайдан  білгені,  көргені  көп  болған  адам  білімді  болады»  деген  дана  сөздерінен  адам 

табиғатының, болмысы мен танымының қалыптасуының өзі осы ізбен жүретінін байқауға 

болады. Егер оқу үдерісі, балаларға білім, білік, дағдыларды игерту осы ұстанымға негізделсе, 

нәтижелі болатыны анық. 

 

Пайдаланған әдебиеттер: 

1.Н.Назарбаев.Қазақстанның  әлеуметтік  жаңғыртылуы.Жалпыға  Ортақ  Еңбек  Қоғамына 

қ

арай 20 қадам. «Егемен Қазақстан» газеті. 10шілде.2012. 

2.Е.Имангалиев.Мектеп  оқушыларының  функционалдық  сауаттылығын  қалыптастыру 

жолдары «Білім беру мекемесі басшыларының анықтамалығы».№ 9 (69) 2012 жыл.6-9 бет. 

3. «Биология және сауаттылық негізі» 2014 жыл.№ 4 

4.Е.Очкур.Р.Жұмабаева «Биология» әдістемелік нұсқау Алматы «Мектеп» 2016 жыл. 

 

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИЧЕСКИХ КАРТ ПО ТАКСОНОМИИ 

БЕНДЖАМИНА БЛУМА НА УРОКАХ ХИМИИ И БИОЛОГИИ 

 

Сеитова Гульнара Каракановна 

КГУ «Кайранкольская средняя школа», 

учитель химии и биологии, 

Жамбыльский район, Северо- Казахстанская область 

Казахстан 

 

Түйін 

 

Қ

азіргі  заманға  сай  сабақты  технология  карта  арқылы  өткізу  жеңіл  әрі  қолайлы. 

Сабақтың  технологиялық    картасы-  сабақ  берудің  тиімділігі  мен  сапасын  қамтамасыз 

ететін  және  білім  берудегі  тапсырмаларды  игеруде  нәтижеге  жетуге  мүмкіндік  беретін 

жаңа эдістемелік құрал. 

Аннотация 

 

Подготовку  к  современному  уроку  легче  и  удобнее  провести  по  технологической 

карте.  Технологическая  карта  урока-  это  новый  вид  методической  продукции, 

обеспечивающей  эффективное  и  качественное  преподавание  учебных  курсов  в  школе  и 

возможность  достижения  планируемых  результатов  освоения  основных  образовательных 

задач. 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Настоящий  этап  развития  образования  связан  с  поиском  новых  технологий 

обучение, разработкой новых стандартов образования, обновлением содержания образования. 

Высокая  технологичность  образования  оптимизирует  процесс  обучения  в  плане 

организации  учебной  деятельности,  а  также  решений  различных  актуальных  проблем, 

таких  как  повышение  мотивации  к  обучение,  развитие  возможностей  самоуправление, 

самореализации, саморазвитие учеников. 

Высокий уровень технологизации учебного процесса в идеале обеспечивает каждому ученику 

возможность  обучение  по  оптимальной  индивидуальной  траектории,  учитывающий  в 

полной  мере  его  познавательные  особенности,  мотивы,  склонности  и  другие  личностные 

характеристики,  сохраняя  при  этом  оптимальный  баланс  фронтальных  и  групповых 

работ. 

 

Таким образом, можно утверждать, что 

—

 

технологизация  процесса  обучения  -  это  эволюционное  явление  в  педагогике, 

появившееся в ответ на социально-экономические запросы общества; 

—

 

она находится ещё в периоде становления, тем не менее занимает позиции ведущего 

стиля современного научно-прак- тического мышления; 

—

 

технологичность  становится  доминирующей  характеристикой  педагогического 

процесса,  знаменуя  его  переход  на  качественно  новую  ступень  эффективности, 

оптимальности и наукоёмкости. 

Урок  был  и  остается  основной  формой  учебно-воспитатель-  ного  процесса.  Современный 

урок - это урок, на котором учитель умело, использует все возможные формы организации 

познавательной деятельности учащихся. Подготовку к современному уроку легче и удобнее 

провести  по  технологической  карте.  Технологическая  карта  урока  -  это  новый  вид 

методической  продукции,  обеспечивающей  эффективное  и  качественное  преподавание 

учебных  курсов  в  школе  и  возможность  достижения  планируемых  результатов  освоения 

основных образовательных 

Обучение  с  использованием  технологической  карты  позволяет  организовать 

эффективный  учебный  процесс,  обеспечить  реализацию  предметных,  метапредметных  и 

личностных  умении  (универсальных  учебных  действий  (далее  -  УУД))  в  соответствии  с 

требованиями, существенно сократить время на подготовку учителя к уроку. 

Технологическую 

карту 

отличают: 

интерактивность, 

структурированность, 

алгоритмичность, технологичность и обобщенное гь информации. 

Технологическая карта урока позволяет учителю: 

-

 

увидеть учебный материал целостно и системно и спроектировать учебный процесс 

по освоению темы с учетом цели курса; 

-

 

полностью  отразить  последовательность  всех  осуществляемых  действий  и 

операций,  при  более  тщательном  планировании  всех  этапов  урока,  приводящих  к 

намеченному результату;