372
373
Қазіргі қазақ тіліндегі синтаксистік парадигмалар
ІІ бөлім. Коммуникативтік парадигмалар
жағынан бастауыш-баяндауыш болып сараланбайтын мүшеленбей-
тін құрылым.
Олардың басты белгілері мыналар:
1) изафеттік тұрғыдағы бір сөзден не сөз тіркесінен жасалады
(Күлуін!;Оның күлуін-ай!);
2) тəуелденген сөз тек субстантивтенген сын есім, есімше, тұйық
етістіктен болады;
3) контекске тəуелсіз, жағдаятқа тəуелді (Мақтануын! деген құрылым
өзінің алдында ешқандай репликаны талап етпейді, бірақ бұл сөйлем
мақтанып тұрған адамды көру нəтижесінде пайда болуы мүмкін);
4) модальділігі, жаққа, шаққа қатысы жағынан басқа мүшеленбейтін
сөйлемдерге қарағанда предикативтілік айқын сезіледі, яғни генитив сөй-
лемдерде логикалық жағынан алғанда субъект-предикаттық қатынас бар.
Семантикасы жағынан қазақ тіл білімінде де генитив сөйлемдер
таңдану, сүйсіну, наразылық білдіру, өкіну тəрізді адамның əртүрлі көңіл-
күйлерін білдіреді. Оны мына келтірілген мысалдардан да көруге бола-
ды:
1)
Əттең, əскердің кетіп қалғаны-ай! Ауылда даяр жігіт жоқ, қайда,
қайда ояз?
; Я, сенгенім-ақ!...Соның сенен жасырын қоймасы бар шығар!
;
Достарыңызбен бөлісу: 
