Синтаксистік парадигмалар


Тілдерін шығаруын бұлардың!



Pdf көрінісі
бет297/374
Дата07.01.2022
өлшемі2,27 Mb.
#17280
түріМонография
1   ...   293   294   295   296   297   298   299   300   ...   374
...Тілдерін шығаруын бұлардың! (М.Ə.) Осындағы генитивтер семан-
тикалық  жағынан  субъект  пен  оның  іс-əрекетін  білдіретін  Əскер  кетіп 
қалды; Мен саған сенбеймін; Бұлар тілдерін шығарды деген екіқұрамды 
сөйлемдермен пара-пар. Енді осыларды интонация жағынан салыстыр-
сақ, генитивтердің ерекше сазбен, екпінмен айтылатынын көреміз, мы-
салы: Əттең, əскер кетіп қалды! - Əттең, əскердің кетіп қалғаны-ай! 
құрылымдарын интонация жағынан алып қарасақ, одағайдың барына қа-
рамастан, біріншісіндегі интонация солғындау.
2)  Ойпыр-ай,  желісінің  қаттысы-ай!  (М.Ə.);  Даланың  əдемілі-
гін-ай! Тілінің ащысын-ай! Мінезінің жаманын! («Жұлдыз»). Бұл қа-
тардағы генитив сөйлемдерден трансформациялаудың негізінде субъект 
пен оның сапасын білдіретін «Желісі қатты», «Дала əдемі», «Тілі ащы», 
«Мінезі жаман» деген екіқұрамды құрылымдар туады. Генитивтегі тəу-
елденіп тұрған сын есімдер субстантивтелген. Генитив құрылымдар мен 
екіқұрамды сөйлемдерді салыстырсақ, біріншісінде логикалық екпін ба-
сым, сөйлеушінің айтылған дерекке байланысты эмоциясы айқын сезіліп 
тұр.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   293   294   295   296   297   298   299   300   ...   374




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет