Синтаксистік парадигмалар
Сөз тіркесі түріндегі үстеме құрылым
жүктеу/скачать 2,27 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Күтпеген дауыс
- Малшы-қосшының үйлері
| Сөз тіркесі түріндегі үстеме құрылым. Сөз тіркесі түріндегі үстеме
құрылым матасу, меңгеру жəне қабысу түрінде келіп, негізгі айтылым- ның мазмұнын кеңейтіп тұрады. Мұнда сөз тіркесінің басыңқы сыңары негізгі сөйлемде айтылып, үстемеде ол қайталанады. Ал сөз тіркесінің бағыныңқы сыңары жаңадан қосылады. Мысалы: Алғашқы рет амалсыз- дан көпке қарап аузын ашып ышқынғанда, ішінен зор дауыс шықты. Күтпеген дауыс (М.Əуезов). Берілген мысалдағы үстеме құрылым қабыса байланысқан сөз тір- кесі. Негізгі құрылым мен үстеме құрылымның арасындағы байланыс – анықтауыштық. Бұл үстеме құрылымды қалыпты сөйлемге айналдыр- сақ, зор жəне күтпеген сөздері бірыңғай анықтауыш болар еді. Үстеме құрылымда дауыс сөзінің екінші рет қайталануы арқылы негізгі сөй- лемнің мазмұнын кеңейтіп, дауыс сөзіне қосымша экспрессивтілік мағы- на берілген. Ауылдағы қалған үйлердің көбі кішкене, үш-төрт қанат жыртықтау қара үйлер. Малшы-қосшының үйлері (М.Əуезов). Мысалдағы үстеме құрылым күрделі бағыныңқылы матаса бай- ланысқан үстеме құрылым. Бұл құрылым да үй сөзінің екі рет қайтала- нуы арқылы жасалған. Үй сөзі екінші рет қайталанғанда тағы қосымша мағына алып, үйдің кімдікі екені анықталып, иесіне меншіктеліп тұр. Автор малшы-қосшы деген қос сөзді негізгі сөйлемнің құрамындағы жыртықтау деген сөзден кейін қойып, қалыпты сөйлем қылып жазуға да болар еді. Бірақ автор олай істемеген. Автордың бұл күрделі анықта- уышты сөйлемнің сыртына шығарып жіберуі – коммуникативтік мақсат- тан туған. Автор бұл күрделі анықтауышты негізгі сөйлемнің сыртына шығарып жіберу арқылы оған коммуникативтік жүк артып, оны актуал- даған. жүктеу/скачать 2,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|