«Вітчизняна наука: сучасний стан, актуальні проблеми та перспективи розвитку»

«Проблемы и перспективы развития науки в начале третьего тысячелетия в странах СНГ»
 
179 
 
 
 
СЕКЦІЯ:
 
ПЕДАГОГІКА
 
Anar Baltayeva, Madina Shirimbekova 
(Astana, Kazakhstan) 
 
USE OF PROJECT METHOD IN TEACHING FOREIGN LANGUAGES IN NONLINGUAL HIGHER EDUCATION 
INSTITUTIONS 
 
Multilingualism  is  the  normal  practice  in  Europe  which  has  certainly  provided  an  incentive  to  move  along  this 
direction for the Republic of Kazakhstan. In this regard nowadays the government has created nationwide all conditions for 
mastering  Kazakh,  Russian  and  a  foreign  language,  particularly  English,  For  instance,  in  many  Kazakh  universities 
polylingual groups have been established where lectures are delivered in three languages. 
Modern time and new conditions require an immediate and radical review of both general methodology and specific 
methods  and  techniques  in  teaching  foreign  languages.  The  “discovery”  of  Kazakhstan,  its  rapid  entry  into  the  world 
community,  breakthroughs  in  politics,  economy,  culture,  ideology,  altering  relations  between  Kazakhstanis  and  foreigners 
and  completely  new  communication  goals 
–
  all  of  these  have  raised  issues  in  foreign  languages  teaching  theory  and 
practice. 
The unprecedented requirement has demanded an unprecedented solution to the problem. Unexpectedly, foreign 
language  lecturers  have  become  the  focus  of  public  attention,  i.e.  professionals  from  different  fields  of  science,  culture, 
business, technology etc. demand a foreign language to become an instrument of production. They are not interested in the 
theory or history of language. Foreign languages are required to fulfill a functional role to be used in different areas of life as 
a  real  means  of  communication  with  those  who  speak  another  language.  Therefore,  grounds  for  language  learning  have 
completely changed (the language has appeared in a different light, it is not as an end in itself) in connection with which it 
has caused radical restructuring teaching methods. 
At  present  time  the  main  objective  of  language  teaching  in  Kazakhstan  is  far  from  straightforward.  Specifically  it 
aims at providing conditions for real-life and meaningful communication. Traditional teaching methods  in our country have 
been limited to reading texts solely. Furthermore, at higher education level, particularly in non-language tertiary institutions 
students  read  authentic  texts  related  to  their  future  professions;  however,  everyday  communication  is  based  on  general 
topics  such  as  hotel,  post  office,  etc.  Thus,  language  fulfills  exclusively  one  function  which  is  delivering  a  message  or 
informative  function,  and  those  being  in  a  very  constricted  form  because  out  of  the  four  language  skills  only  one  is 
developed.  It  is  a  passive  recognition-oriented  reading  skill.  Language  teaching  based  only  on  written  texts  reduces  the 
communicative potential of language. Students merely percept texts generated by another passively. They do not learn to 
create and produce speech underlying real communication. Command of the language as a medium of communication goes 
beyond  reading  profession-oriented  written  texts.  Maximum  development  of  communication  skills  is  the  main  and  long-
range, though challenging task for foreign language lecturers. To solve the problem it is necessary to master new teaching 
methods aimed at developing all the four language skills (reading, writing, speaking, listening) and completely new learning 
materials  as  well  which  can  be  used  to  teach  learners  communicate  effectively.  In  order  to  develop  the  afore-mentioned 
skills and abilities methodologists have developed lately  a new method known as project method which has been actively 
used  in  recent  years.  This  teaching  technique  shifts  emphasis  on  independence,  taking  initiative,  active  participation  in 
academic activities and creativity of students. 
Project method enables students to exercise their linguistic abilities in accordance with real-life situation, to deepen 
their  knowledge  in  foreign  language  culture,  develop  and  plan  projects  independently,  apply  linguistic  competence  in 
practice, promote team building and make joint decisions. It is assumed that when being involved in the project both weak 
and  strong  students  start  collaborating  when  solving  certain  tasks.  In  the  course  of  the  project  implementation  students 
make use of the following aids to display achieved results: posters, texts, pictures, interviews, photographs, collages, video 
materials, etc. In addition, project method stimulates students' creative abilities and enhances their cognitive interest in the 
language. The role of the lecturer also changes. It differs accordingly at various stages of project. The instructor’s task i
s to 
facilitate, provide guidance and professional assistance to students. He or she integrates the project in class and links it with 
basics of grammar and lexical material thus acting as a consultant, assistant, observer and a coordinator. Success of the 
project  depends  largely  on  the 
ability  of  lecturer  to  create  conditions  that  will  promote  and  develop  students’  creative, 
cognitive, communicative, managerial skills. 
Project topics may cover different spheres of human activity, so that students become familiar with 
“adult” problems 
and acquire certain skills to solve current topical issues related to environment, economy and education. 
Project includes the following milestones: presenting a situation that identifies one or more problems on topics being 
discussed  and  creating  a  problematic  situation.  This  stage  involves  dividing  students  into  small  groups.  In  the  second  stage 
students put forward their ideas for problem solution, discuss and justify their final decisions. This stage starts by preteaching 
vocabulary  on  a  given  topic.  Further  in  the  course  of  studying  sources  of  information  students  build  up  the  necessary 
vocabulary to discuss the problem themselves. In the third stage, learners discuss and verify adopted solutions in small groups 
and make use of obtained information as well. Students verify the sources of information and determine the way to present the 
project results. At the final stage they deal with the project presentation. Essential part of this tree-level activity is collaboration, 
i.e. favorable psychological atmosphere where students are not afraid to make mistakes and encouraged to speak.  Students 
combine  independent  work  with  team  work  and  create  a  real-life  situation.  The  lecturer  provides  an  incentive  to  tackle 
independent search and exercise creative thinking. 
When  working  at  their  project  students  improve  all  the  four  skills  involved  in  speech  activity 
–
  from  reading  and 
listening in the initial stages of the project to speaking in the final stages. 
Furthermore, the project activities help students to foster tolerant attitude towords their peer interlocutors, teaches to 
listen and hear them and cooperate with each other. 
While teaching  at  S.Seifullin Kazakh  Agrotechnical  University we  have made an  attempt to combine  both traditional 
and  modern  methods.  Multi-level  approach  underlying  the  teaching  process  encourages  personality  development,  affects 
students’  worldview,  system  of  values,  self
-identity  and  ability  to  think.  In  other  words,  learner-centred  approach  is  of 
paramount importance which emphasizes developing students’ socio
-cultural communicative competence. 
This  type  of  approach  has  identified  foreign  languages  teaching  content.  The  main  focus  should  be  practical 
application  of  language  competence,  i.e.  manipulating  the  language,  taking  into  account  students'  majors  and  future 
professions.  Teaching  materials  are  multifarious  and  the  levels  differ  in  complexity.  Student-centered  approach  implies 

180 
«Проблемы и перспективы развития науки в начале третьего тысячелетия в странах СНГ»
 
 
 
problematic character of materials presented by a lecturer to encourage students to search information, arrive at conclusions 
and make generalizations independently. 
We have integrated the project activity in the class by setting a task to publish Corporate Magazine. 
First-year  students,  Group  104,  Economics  Faculty  majoring  in  management  worked  in  groups  of  5-6  people.  They 
had to publish the following issue featuring any real or imaginary company. They were not limited in the choice of material, but 
the project had to meet the following requirements: 
1. Volume 
–
 at least 15 printed pages. 
2. Only one third of all the material presented in the magazine may be from authentic sources and the Internet. The 
remaining articles should be written by the authors themselves. 
3. The magazine must contain pictures and illustrations. 
4. Upon completion of the activity students are to prepare oral presentation of the project. 
After the presentation students exchanged their periodical materials and prepared written analyses. 
At the end of the project the students were asked to answer the following questions: 
1. What challenges did you face? 
2. What additional information did you obtain? 
3. What was the most interesting about working on the project? 
4. What language skills did you acquire? 
The students' answers, Management Department, were as follows: 
Birzhan: “
It's been far more interesting to be involved in the project than just discussing a topic in class. I have looked 
through many sources that would help me find the right material for the magazine. I will be able to use this information for non-
linguistic sciences as well
.”
 
Anastasia S.: "Work on the project has expanded my vocabulary, ability to articulate and substantiate ideas. I have 
not just memorized the material but I presented my own ideas and expressed my point of view." 
Aigerim S.: "It was interesting because it was different from all the things we had done before. The hardest thing 
was  to  analyze  the  work  of my classmates  as  I  had  to  make critical  remarks.  It’s  difficult  becau
se  I  was  afraid  to  offend 
them. " 
This example shows the following: 
1. Real practical orientation makes the student be an active participant in the process of education. 
Student-centered  approach  takes  account  of  ability,  aptitude,  skills  and  abilities  of  students  to  maximize 
achievement of the objectives by means of a foreign language. Thus, this approach to education helps to create comfortable 
conditions for student’s self
-expression to acquire the necessary skills and knowledge for development of speech initiative, 
which is one of the key factors of successful verbal communication. 
2.  Teaching  process  actually  meets  the  requirements  of  the  time.  The  teacher  refused  to  use  the  scheme,  "the 
teacher gives 
–
 the student reproduces" and started a new one "the teacher shows the capabilities of ...- the student himself 
creates smth. from many options." 
3. The students show their vigorous cogitative activity. To do this, they must possess certain intellectual, creative 
and communicative skills. 
Intellectual skills include the ability to work with information, i.e. to define the main idea, to search for the required 
information in the foreign-language text, to analyze information and to make conclusions. 
Creative skills comprise the ability to generate ideas, to find alternate solutions and to predict the consequences of 
decisions. 
Communicative  skills  include  the  ability  to  hold  discussions,  the  ability  to  listen  to  the  other  party,  the  ability  to 
compromise and to explain own ideas succinctly. 
Thus, having examined aspects and directions of the project method we can make the following conclusion: 
Project method has a practical focus, i.e. students get real satisfaction when they see the result of their work (“a 
clear sense of achievement”). Successful implementatio
n of the project brings enjoyment and gratification to both a teacher 
and a student. They create something real and objective. 
Project method is universal, i.e. you can use any topic you like, i.e. it can go with any textbook (tutorials), it can be 
incorporated into various forms of a common system of speech practice and can be used as a kind of work to support the 
achieved level, to improve and deepen the training of students. 
In  addition,  project  trains  students  to  focus  not  only  on  the  study  of  foreign  language  but  to  develop  skills  and 
abilities in other academic subjects during the entire period of study at the university. 
The use of projects in the classroom contributes to emotional and personal development of students. They get an 
opportunity to do their work personally and individually, they are not forced into any strict framework, their work expresses 
their tastes, interests, feelings and opinions. 
 
List of References: 
1.  The  Assembly  of  People  of  Kazakhstan 
–
  an  example  of  inter-cultural  and  inter-religious  harmony.  ASTANA,  2006. 
KAZINFORM-
under the rubric of “Mass media about Kazakhstan” 
www.akorda.kz , www.inform.kz 
2.  Baydurova L.A., Shaposhnikov T.V. "Project-based learning in teaching students two foreign languages" // IYASH 2002. 
№1.P.6.
 
3.  Belogrudova V.P. "On the research activities of students according to the project method" / / IYASH 2005. 
№ 8. 
P.7 
 
 
Бакытгуль Абыканова
, 
Айман
 
Майлыбаева,
 
Гульдана
 
Бекова, Сандугаш
 
Ильясова
 
(Атырау, Казахстан)
 
 
ELECTRONICS WORKBENCH ЭЛЕКТРОНДЫ СҰЛБАЛАРДЫ ТАЛДАУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ 
КӨМЕГІМЕН ЕСЕПТЕГІШТЕРДІҢ ЖҰМЫСЫН МОДЕЛЬДЕУ
 
 
Жұмыстың мақсаты: Есептегіштер сұлбаларының жұмысын модельдеу мүмкіндіктерімен танысу. Әр түрлі 
типтегі есептегіштерді зерттеу, берілген есептеу модулімен есептегіштерді тұрғызу.
 
Теориядан қысқаша мағлұмат
 

«Проблемы и перспективы развития науки в начале третьего тысячелетия в странах СНГ»
 
181 
 
 
Есептегіш
 
–
 
бұл  импульстер  санын  есептеуге  арналған  электронды  құрылғы.  Кіріс  сигналдарының  түсуі 
бойынша есептегіштің берілген типі үшін есептегіш белгілі бір ретпен өз күйін
 
тізбектей өзгертіп отырады.
 
Ақпаратты сандық өңдеудің есептеу құрылғыларында орындалатын аса кең таралған операциялардың бірі 
импульсті  немесе  потенциалды  түрдегі  сигналдар  санын  есептеу  болып  табылады.  Есептегіштер  автоматика  мен 
есептеуіш  техниканың  барлық  сандық  құрылғыларында  кеңінен  қолданылады.  СЕМ
-
да  есептегіштер:  бағдарлама 
қадамдарын  есептеу  үшін,  арифметикалық  операцияларды  орындау  кезінде  қосу  және  азайту  циклдерін  есептеу 
үшін,  жиіліктерді  бөлгіштер  мен  сигналдарды  үлестіргіштер  және  т.б.  кодтарды  түрлендіру  үшін  қолданылады  [1, 
c.45]. 
Есептегіштердің негізгі белгілері бойынша жіктелуі:
 
- 
есептеп  шығару  жүйесі  бойынша  есептегіштер:  екілік,  екілік
-
ондық,  ондық,  есептеп  шығару  жүйесінің 
негіздемесі 2 және 10
-
ға тең емес есептегіштер болып бөлінеді
 
/түгендеу сұлбалары/.
 
- 
жүзеге  асырылатын  операция  бойынша  есептегіштер:  жинақтаушы,  азайтқыш  және  реверсивтік  болып 
бөлінеді.
 
Есептегіштердің негізгі параметрлері:
 
- 
Есептегіштің есептеу модулі немесе есептегіштің қайта есептеу коэффициенті «К
ес
» n
-
разрядты есептегіш 
бола  алатын  тұрақты  күйлердің  санын  /мөлшерін/  сипаттайды,  яғни  есептегіш  санай  алатын  кіріс  сигналдарының 
шекті санын сипаттайды.
 
Екілік n
-
разрядты есептегіштің 
2
n
 
түрлі күйі болады.
 
Екілік есептегіштің разрядтарының санын келесі өрнектен анықтауға болады:
 
n
log
2 
K
сч
 
мұндағы К
ес
 
–
 
қайта есептеу коэффициенті;
 
n 
–
 
берілген теңсіздікті қанағаттандыратын жуық бүтін сан .
 
Кіріс  сигналдарының  максимум  келіп  түсу  жиілігі
- 
бұл  есептегіш  жұмыс  істеу  қабілетін  сақтай  алатын 
есептегіш. Ол, әдеттегідей, триггерді қайта қосу максимум жиілігімен анықталады [2, c.12]
 
Әмбебап 
D 
–
 
және  JК
 
–триггерлерде  есептегіштермен  қайта  есептеу  сұлбаларын  синтездеу. 
Сигналдарды  2  модуль  бойынша  есептейтін,  яғни  2
-
ден  артық  емес  сигналдардың  есебі  мен  есеп  нәтижесінің 
сақталуын  жүзеге  асыратын,  есептеу  кірісі  бар  триггер  қарапайым  есептегіш  болып  табылады.  белгілі  бір  ретпен 
бірнеше  есептеу  триггерлерін  жалғай  отырып,  көпразрядты  есептегіш  сұлбасын  алуға  болады.
 
Қазіргі  кезде 
логикалық  микросұлбалардың  кеңінен  қолданылатын 
D 
және  JК
-
триггерлер  бар.  D
-
триггерлерді  есептегіштер 
ретінде  қолданған  кезде,  оның  шығысын  өзінің  D  кірісімен  жалғайды.
 
Егер  алдыңғы  триггердің  инверсті  шығысын 
келесі  триггердің  С  кірісімен  жалғайтын  болсақ,  онда  D  триггерлерде  жинақтағыш  асинхронды  есептегіш  пайда 
болады. 
D-
триггердегі  4
-
ші  разрядты  асинхронды  жинақтағыш  есептегішінің  сұлбасы  келтірілген.  D  триггерде 
азайтқыш есептегішті тұрғызу үшін алдыңғы триггердің тікелей шығысын келесі триггердің С кірісімен жалғайды.
 
D-
триггерлердегі  асинхронды  "4
-
ші"  разрядты  азайтқыш  есептегіштің  сұлбасы  төменде  келтірілген. 
JK-
триггерлерде жинақтағыш асинхронды есептегішті тұрғызу үшін алдыңғы триггерлердің тікелей шығыстарын келесі 
триггерлердің С кірісімен жалғау қажет. Алдыңғы триггердің инверсті шығысын келесі триггердің С кірісімен жалғаған 
жағдайда JК
-
триггерлердегі азайтқыш асинхронды есептегішті алуға болады.
 
Реверсивті  есептегіштер  әрі  тікелей,  әрі  кері  бағытта  сигналдардың  есебін  жүзеге  асырады,  яғни  олар 
сигналдарды  қосу  және  азайту
 
режимінде  де  жұмыс  жасай  алады.  Реверсивті  есептегіштерді  тұрғызу  үшін 
сигналдарды  келесі  триггерлердің  кірісіне  алдыңғы  триггердің  не  инверсті  /жинақтау  кезінде/,  не  тікелей  /азайту 
кезінде/  шығыстары  арқылы  өткізетін  сұлбаларды  қарастыру  қажет. 
JK-
тpиггepлердегі  асинхронды  реверсивті 
тізбектей  есептегіштер 
JK-
тpиггepлердегі  реверсивті  есептегіштерге  ұқсас тұрғызылады.  Жоғарыда  қарастырылған 
есептегіштердің қайта есептеу коэффициенті 2
n
 
тең, мұндағы n
 
–есептегіш разрядының саны. Алайда, тәжірибеде 
қайта есептеу коэффициенті 2
n
-
нен өзгеше болатын есептегіштер қажет болу мүмкін. Жиі жағдайда, мысалы, К =3; 
10  және  т.б.  болатын  есептегіштер  қолданылады,  яғни  сәйкесінше  3;10  және т.б. тұрақты  күйлердегі  есептегіштер 
қолданылады.  Мұндай  есептегіштерді  тұрғызу  принципі  К
ес
  =2
n
 
болатын  есептегіште  артық  тұрақты  күйлерді 
шығарудан,  яғни  кейбір  күйлерге  тыйым  салатын  сұлбаларды  ұйымдастырудан  тұрады.  Кез  келген  есептегіштер 
үшін  тыйым  салынған  күйлердің  санын  келесі  өрнектен  анықтауға  болады:  мұндағы  m  –тыйым  салынған  күйлер 
саны; К
ес
 
–қажетті есептеу коэффициенті; 2
n
 
–екілік есептегіштің тұрақты күйлерінің саны.
 
Осылайша,  мысалы,  екі  есептеу  триггерінде  тұрғызылатын  К
ес
=3  тең  есептегіште  және  төрт  есептеу 
триггерінде тұрғызылатын К
ес
 
=10 тең есептегіште артық күйлердің саны жоғарыда келтірілген формулаға сәйкес 1 
және 6 тең.
 
Есептегішті табиғи есептеу ретімен тұрғызу әдісін қарастырайық, мұндағы тұрақты күйлердің санын азайту 
үшін  есептегішті  берілген  сигналдар  санын  жазу  кезінде  нөлдік  күйге  келтіру  керек  [3,  c.89].
 
Осы  әдіске  сәйкес 
есептегішке  мына  шартты  тексеретін  логикалық  сұлба  қосылады:  «есептегіштегі  код  К
ес
-
ға  тең  санды  бейнелейді 
және  тексеріс  нәтижесіне  байланысты  кіріс  сигналын  не  «0
-
ді  орнату»  шинаға,  не  жазылған  кодқа  жинақтауға 
жібереді. Бұл шарт, есептегіште К
ес
 
санын жазған кезде «1» күйінде болатын үш триггердің тікелей шығыстарымен 
және бұл жағдайда «0» күйінде болатын триггерлердің инверсті шығысымен байланысқан n
-
ЖӘНЕ кіріс сұлбасымен 
тексеріледі.
 
Тәжірибеде  «ЖӘНЕ»  элементінің  кірістер  санын,  оны  тікелей  шығыстармен  жалғай  отырып  қысқартуға 
болады,  себебі  К
ес
 
санының  кодын  жазғанда  бірліктердің  сәйкес  болуы  үлкен  К
ес
 
тыйым  салынған  кодтарда 
қайталануы мүмкін.
 
К
ес
=10 үлгісінде ұқсас есептегіштің сұлбасының синтезін қарастырайық, яғни есептегіштің 10
 
күйі болу керек
- 
ондық  жүйеде  0
-
ден  9
-
ға  дейін  және  екілік  жүйеде  0000
-
ден  1001
-
ге  дейін.  Алдымен  есептегіштің  разрядтылығы 
анықталады
 
n
log
2
 K
ес
=log
2
10
3.35 
Алынған 
n 
мәні шамалас бүтін санға дейін жуықталады, яғни n=4. Одан кейін есептегіштің қай разрядтары 
К
ес
-
ті жазған кезде бірлік күйде болатыны анықталады.
 
K
ес
=10
10
=1010=
 
Осы  разрядтардың  тікелей  шығыстары  ЖӘНЕ  логикалық  сұлбасының  кірістеріне  беріледі  және  одан  әрі 
қарай «0»
-
ді орнату тізбегіне беріледі. Осылайша, есептегіш К
ес
 
мәніне жеткен кезде ол автоматты түрде 0000 күйге 
қайта оралады және қайтадан есептеу басталады.
 

182 
«Проблемы и перспективы развития науки в начале третьего тысячелетия в странах СНГ»
 
 
 

жүктеу/скачать 9,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: