Емтихан билеті №16
жүктеу/скачать 82,69 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бақылаужоспары
- Бақылау әдісі
| Диагностикалық кезеңнің жоспарына эксперимент авторларының әдебиет көздерін зерттеуі, жаңашылдардың тәжірибесімен танысу, проблеманың негізгі ұғымдарына логикалық талдау жасау кіреді, соның негізінде эксперимент техникасы түпкілікті жасалады.
Бақылаудегеніміз - объектілер мен құбылыстардымақсаттытүрдезерттеу, ақпараттыіріктептаңдау, сезіморгандарыныңкөргенді өабылдауы және бұлақпараттыақылменөңдеуі: зерттелетінобъектініңсыртқыжақтары, қасиеттері мен белгілерітуралыбілімалу. Дидактикадастатистикалықбақылаужиіқолданылады,яғнизерттелетінқұбылыстар мен процестергетәнбелгілердітіркеуарқылықұбылыстар мен процестертуралықажеттімәліметтердіжүйелі, ұйымдасқантүрдежинау. Бақылау оны іскеасыруүшіннақтыжоспар болуы тиіс, онда бақылаутағайындалғаннысан, мақсаттар, міндеттер, бақылаууақыты, күтілетіннәтижелер, оқытужәнебілім беру саласындағыкүтілетінөзгерістер белгіленуі тиіс. Бақылаужоспарысұрақтарғажауапбереді: ненібақылаукерек, не үшінбақылаукерек, қашанжәнеқаншауақытбақылаукерекжәнежүргізілгенбақылаулардан не күтугеболады? Бақылаудыңобъективтілігінарттыратынқұралдардыңқатарынадыбыстықжазбаныңнемесесабақтыңбейнежазбасының, мектептентыстәрбиежұмыстарыныңарнайытехникалыққұралдарыжатады. Бақылау әдісі–эксперименттік психологиядағы ең алғашқы және ең кең тараған зерттеу әдістерінің бірі болып табылады. Бақылау арқылы зерттелуші алғашқы эмпирикалық мәліметтерді алады. Ғылыми әдіс ретінде бақылау алдын ала мақсат қоюды зерттеу міндеттерін және зерттеу болжамын шығаруды қажет етеді. Бақылау барысында зерттелуші зерттетелетін объектілерге немесе жағдайларға ешкандай әсер келтірмейді, яғни бұл бақылаулардың енжарлық (пассивтілік) сипатын көрсетеді. Алайда, бақылау барысында болып жатқан өзгерістер толықтай тіркелініп отырады. Бақылауды эксперимент әдісімен салыстыруда оның негізгі 2-крийтерий бөліп көрсетіледі. • бақылаудың пассивтілігі, • бақылаудың тікелейлігі. Бақылау — зерттеу не тексеру әдісі. Тестілеу. «Тест» терминін тест диагностикасыныңнегізінқалаушыамерикандық психолог Д.Кеттель XIX ғасырдыңсоңындаенгізген. Кейінірексынақтарды француз психологы А. Бинет, кейінірекбасқаамерикандық психолог Э. Торндайк жәнеоныңстуденттеріжетілдірді. Тест дегеніміз - пәнніңқазіргібілімін, дағдылары мен қабілеттерінөлшеугебағытталғанстандартталғантапсырманемесебақылаутапсырмаларыныңжүйесі. Тиісінше, тестілеудепстандартталғантапсырмалардықолданатынпсихологиялық-педагогикалық диагностика әдісітүсініледі. Тестілеудіңүшнегізгісаласы бар: 1) білім беру саласындағытестілеу; 2) кәсіптіктестілеу; 3) психологиялықтестілеу. Үшсалада да тесттердіңкелесітүрлеріқолданылады: тұлғалық, проективтік, интеллект тестілері, жетістіктесттері, креативтіліктесттері, критериалдыбағдарланғантесттер. Тұлғалықтесттер - индивидтіңжекебасыныңәртүрліаспектілерінөлшейтін психодиагностика әдістері: көзқарастар, құндылықтар, қатынастар, эмоционалды, мотивациялықжәнетұлғааралыққасиеттер, мінез-құлықтыңтиптікформалары.Әдеттежекебасынтестілеуформалардыңбіреуіндеқолданылады: 1) масштабтар мен сауалнамалар; 2) қабылдау, танымдықнемесебағалаутапсырмаларын (білімалуанықталады), өзін-өзібағалауды, жекеқұрылыстыжәнет.б. пайдаланатынжағдайлықтесттернемесеіс-әрекеттестілері. Проективтіктесттер - проекциялаунәтижелерінпсихологиялықтұрғыдантүсіндіругенегізделгенжекетұлғанытұтасзерттеуәдістерініңжиынтығы. Проекциялықсынақтардықұрастырушыларадамныңәрқашанөзінтапқанжағдайдыөзгертіпотырады (кем дегендеқабылдау мен қабылдаукезінде), оны өзініңпроблемаларыменқанықтырады, қабылдаупроцесіәрдайыманықталатындықтан, оныңжекебасыныңмазмұнын «жобалайды» дегенболжамнаншығадыөткенәсерлердіңіздері. Жетістіктесттері-сыналушыныңнақтыбілімдерді, іскерліктерді, дағдылардымеңгерудәрежесінанықтайтынпсиходиагностикаәдістемелерініңбірі.Оларадамныңәртүрліөмірліктәжірибенәтижесіндеалатынжалпыланғандағдыларғаемес, нақтыдағдылардыигерудеңгейінанықтауғабағытталған.Жетістік тесттеріүштүрдеөткізіледі: 1) іс-әрекет тесттері; 2) жазбашатесттержәне 3) ауызша тест. Іс-әрекеттесттеріқұралдарды, механизмдерді, материалдардыпайдалануқабілетінанықтайды. Жазбашатесттердесізбірнешеұсынылғанжауаптардыңарасынандұрысжауаптытаңдауыңызкерекнемеседиаграммадабірнәрсенібелгілеуіңізнемесеұсынылғансуреттегібірнәрсенікөрсетуіңізкерек. Жетістіктердіауызшатестілеу - сыналушыдұрысжауапберуікерексұрақтардыңалдын-ала дайындалғанжүйесі. Оқытудыңконвергенттіктабыстарыөлшеугеәбденқолжетімді. Ал дивергенттішығармашылықжетістіктердежағдайөзгеше. Дивергенттіжетістіктер - бұлкөбінетеңнәтижегеәкелетінжетістіктер.Типтікмысал - креативті, көркемшығармашылықсаласы.Бірғанатақырыптымузыкалық, поэтикалық, көрнекіқұралдардыңкөмегіменәртүрлівариациялардажасауғаболады, оларды «дұрыс-бұрыс» немесе «жақсырақ - жаман» негізіндежіктеугеболмайды, егербіз тек «қолөнер» аспектісінескермесек, ондамаңыздыемес.Айырмашылықшығармашылыққабілеттерінөлшеуөтесирек, кейдекөмекшіпроблемалықконструкцияларкөмегіменжүзегеасырылады. Критериалды-бағдарланғантесттер - белгілібіроқунемесекәсібитапсырмалардыорындауүшінқажеттіжәнежеткіліктіболатынақыл-ой әрекеттері,білімі мен дағдыларынанықтауғабағытталғанпсиходиагностикалықәдістер. Критерий - бұлбілімніңболуынемесеболмауы. Бұлоқупроцестерінұйымдастырудағыкерібайланысқұралы. Осы әдістердіқолдануарқылыөткізілгентестілеунәтижелеріүлгініңтақырыбынасәйкесбағаланадыжәнебұлнәтижелердіңстатистикалықнормағақатынасыбойыншаемес, тест тапсырмаларыныңжалпысанынақатысты. Критериалды-бағытталғантестілеужекетұлғалардың да, бүкілтоптардың да зияткерлікдамуындағыкемшіліктердіңнәтижелерінталдаукезіндеанықтауғажәнеолардыжоюшараларынанықтауғамүмкіндікбереді. Тесттерауызша (вербальды, семантикалық) жәневербальдыемес (пішіндік, бейнелеу) болуымүмкін, яғнисөзсіз. Тест әдістемесінесәйкесрефлекторлықжәнетексеруәдістеріажыратылады. Рефлексиялық тест тапсырмаларыекітүргебөлінеді: 1) осы бірнешебаламанұсқалардыңішінендұрысжауабынтаңдап, логикалықнемесебасқабайланысорнатаотырып,элективтітанутапсырмалары; 2) толықтыруға, түрлендіругежәнежауаптыңеркіннысанынатүгендеутапсырмалары.Тест тапсырмаларынорындаудыңтексеруәдісініңмәніоқушы «шын-жалған», «иә-жоқ» сияқтыжауапберуікерек. Мектептегіүлгерімдітестілеу - бұлпедагогикалық диагностика әдістері, оныңкөмегіменжоспарланғаноқупроцесініңнәтижелерінеғұрлымобъективті, сенімдіжәненақтыөлшенеді, өңделеді, түсіндіріледіжәнемұғалімдердіңпедагогикалықпрактикадақолдануғадайынболады. Мектептегіүлгерімдітексерудіңкелесітүрлерібөлінеді: а) салыстырмалытопқабағытталған; б) критериалды-бағдарланған. Оларсоныменқатарформальдіжәнеформальдіемес (ресмиемес) болуымүмкін. Корреляциялықтопқабағытталғанмектепжұмысыныңтестілеріәроқушыныңжеке тест нәтижесінтиістіүлгініпайдаланыпалынғаннәтижелерменсалыстырудықамтиды (көбінесебұлбарлықмектепбітірусыныптары). Осы типтегітесттердіжасаукелесікезеңдердіқамтиды: а) дайындықжоспарлау, б) оқужоспарлары мен оқулықтардыталдау, в) тапсырмалардыжасау г) тапсырмалардыталдау д) тексеру. Жоспарлауғадайындықкезеңікелесісұрақтардықарастырудықамтиды: кім, не және не үшінзерттеукерек? Мысалы, егерқосымшасабақтарғаоқушылардыанықтауқажетболса, ондабүкілсыныптытестілеудіңқажетіжоқ, сізоныңәлсізжартысынғана ала аласыз. Орындалудыңқандайнысандарын - ауызша, жазбашанемесемоторикамен, алдыңғықатарға не шығаратындығымен - ойлаунемесеестесақтауқабілетіжәнет.б. зерттелетінітуралыойланукерек. Тестілеудіңмақсаты мен функциясынанықтағаннанкейіноқужоспарларын, бағдарламалар мен оқулықтардыталдауқажет. Мұндақажеттібілім, дағдылар мен қабілеттердеңгейіненазараударылады. Зерттелетінматериалдытанудеңгейі, алынғаннемесешығармашылықжағдайда,жаңажағдайдапайдалану. Тапсырмалардықұрукезіндетапсырмаларданталапетілетіннен 50 немесе 100% артықжасауұсынылады, өйткенітапсырмалардыңбірбөлігіғана (бұл тест авторларыныңтәжірибесінебайланысты) тест тапсырады. Мектептегікритерийлергебағытталғантесттер - бұлзерттеушінің (оқытушының) немесеоқубағдарламасыныңалдын-ала белгілегенкритерийлерінесәйкесоқушыныңжекенәтижесітуралыесепберетінтесттер. Бұлжағдайдастуденттергеалдағысауаттылықтестініңнәтижелері тек осындайжәнеосындай балл жинағандарғанасәттітапсырылатындығыескертіледі. Оқужетістіктерініңбірнемесебасқасаныналуүшін тест баллдарыныңбірнемесебасқасанынанықтауғаболады. Мектептегіүлгерімніңбейресмитесттері - бұлмектепмұғалімдеріжасаған,сабақтаоқупроцесініңнәтижелерінобъективтітүрдетіркеугеарналғанпедагогикалықдиагностикалықәдіс. Бейресмитестілерқұрастырудыңбарлықкезеңдеріндеқатаңғылымикөзқарастыңболмауыменсипатталады. Егерформальдытестілерешқашанабсолюттісенімділіккесенбейтінболса, ондамұғалімдерөздерініңжекемақсаттарыүшінжасағанжетілмегентесттергебұлтіптітән. Өлшеулердіңсенімділігітұрғысынанжетілмегендігістандарттыөлшеуқателігінесептеудеөзініңпрактикалықкөрінісінтабады, яғнитесттіңстандарттыауытқуы, олоныңсенімділігіментүсіндіріледі. Стандарттыөлшеуқателігі оны дайындағанкездесынақжасаушылардаескеріледі. Тесттіңарнайықосымшасындағыпайдаланушыныөлшеудегістандарттықателік, мысалы, ± 4 балл болатындығытуралыескертеді.Бұлжағдайдаол 24 ұпайы бар студент үшіноқужетістіктерінің «шын» мәні 20-28 балл аралығындаекенінбіледі.Егерсізқұралдаржиынтығыныңөлшеуқателіктерінбілсеңіз, оныңсенімділігінасырабағалауғажәненәтижелердегішынайыайырмашылықтарүшінтүсіндірукезіндекездейсоқайырмашылықтардықабылдамауғаболады. Құралдаржиынтығыныңсенімділігітапсырмаларсанынабайланысты. Бейресмисынақтарүшінөлшеудегіқатенікелесінегізгіережебойыншаесептеугеболады: егертапсырмалар саны 24-тен аз болса, қателік ± 2 балл; 24-тен 47-ге дейінгітапсырмаларсанымен, қателік ± 3 балл; 48-ден 89-ға дейінгітапсырмаларсанымен, қателік ± 4 балл. Сауалнама - нақты адамдар тобына сұрақтар қою арқылы алғашқы ақпаратты жинау әдісі. Зерттеушінің респондентпен анкета арқылы жүзеге асырылатын байланысына негізделген эмпирикалық зерттеуін әлеуметтанулық өлшеу тәсілі.Сауалнама мақсаты - жеке және қоғамдық санадағы құбылыстар немесе қарапайым фактілер, оқиғалар туралы ақпарат алу. жүктеу/скачать 82,69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|