Емтихан сұрақтарының жауаптары 50. Өсімдіктердің суыққа төзімділігі

Жоғары сатыдағы жасыл өсімдіктер мен балдырлардың көпшілігінде С3- және С4-фотосинтезімен қатар жарықта тыныс алу — оттегі сіңіп, көмірқышқыл газының бөліну процесі де орын алады. Бұл 3.17-суретте корсетілгендей, оте күрделі жэне фотосинтез реакцияларымен тығыз байланысгылықта жүзеге асатын процесс. Ең алдымен хлоропласта рибулозо-1,5-дифосфаттың ыдырауынан фосфоглицерин және фосфогликол қышқылдары пайда болады. Бүл реакция (1) оксигеназалық эсер ететін РуДФ-карбоксилазаоксигеназа ферментімен катализденеді. Одан соң фосфогликол қышқылы ерекше фосфатаза ферментінің әсерінен фосфорсызданьт, гликол қышқьілына айналып, пероксисомаға ауысады. Бүндағы ФМН флавопротеингликолатоксидазаның әсерінен тотығып, глиоксил қышқылына өзгереді. Бүл фермент оттегінің бір молекуласын пайдаланып, тотыққан гликол қышқылының әр молекуласынан Н20,-нің бір молекуласын бөліп шыгарады. Каталаза ферментінің әсерінен Н20 2 су молекуласьша жөне 0 2- ге ыдырайды. Глиоксил қышқылы тиісті аминотрансфераза ферментінің қатысуымен, глутамин қышкылының есесінен аминденіп, гл и цинге айналады. Глицин митохондрияга ауысады да, оның екі молекуласынан сериннің бір молекуласы, С02 жэне NH3 пайда болады. Бүл процесс екі сатьщан түрады. Бірінші сатысында глицинсинтазаның эсерінен глициннің бір молекуласы ьцырап, карбоксил тобы — С 02, амин тобы — NH3 күйінде болінеді де, коміртек атомы тетрагидрофолий қышқылына (Н ФОЛ) қосылып, оның метилтетрагидрофолий (N510 — метилен-Н4ФОЛ) күйге ауысуына себепкер болады. Бүл реакцияға тотықтыргыш ретінде НАД қатысады. Пайда болган НАДН-тың митохондрияда тотығуынан АТФ синтезделеді. Екінші сатысында серингңдроксиметилтрансфераза (пиридоксаль тэуелді фермент) Н4ФОЛ қүрамьша енген кэміртектен жэне глициннің екінші молекуласынан сериннің синтезделуін каталиэдейді.