Энергетика

42 
шарттарын, бригада құрамын және жұмысты орындау қауіпсіздігіне жауапты 
тұлғаларды және т. б. анықтайтын жұмыс жүргізуге арналған тапсырма. 
Наряд бойынша орындалатын электр қондырғыларында жұмыстар 
жүргізілуі мүмкін.: 
а) кернеуді алып тастаумен; 
б) ток өткізгіш бөліктерде және оларға жақын жерде кернеуді түсірмей. 
Өкім-бұл жұмыстың мазмұнын, орнын, уақытын, қауіпсіздік шараларын 
(егер олар талап етілсе) және оны орындау тапсырылған адамдарды 
айқындайтын жұмысты жүргізуге арналған тапсырма. Өкім тікелей немесе 
кейіннен жедел журналға жазып, байланыс құралдарының көмегімен берілуі 
мүмкін. 
Ағымдағы пайдалану - бұл жедел (жедел-жөндеу) қызметкерлердің өзіне 
бекітілген учаскеде электр шаруашылығына жауапты тұлға жасаған және 
кәсіпорынның бас инженері бекіткен тізбе бойынша бір ауысым ішінде өз 
бетінше жұмыс жүргізуі. 
Жұмыс қауіпсіздігіне жауапты тұлғалар, олардың құқықтары мен 
міндеттері. 
Жұмыс қауіпсіздігіне жауапты: 
а) наряд беретін, өкім беретін адам; 
б) рұқсат беруші - жедел қызметкрлерден жауапты тұлға; 
в) жауапты басшы; 
г) жұмыс өндіруші; 
д) бақылаушы; 
е) бригада мүшелері. 
Өкім беретін, наряд беруші тұлға жұмыстың қажеттілігі мен көлемін 
белгілейді, оны қауіпсіз орындау мүмкіндігіне, жауапты басшының, жұмыс 
өндірушінің немесе бақылаушының, сондай-ақ бригада мүшелерінің 
біліктілігінің жеткіліктілігіне жауап береді. 
Жұмыстардың жауапты басшысы нарядта көрсетілген жұмыс орнын 
дайындау жөніндегі барлық іс-шаралардың орындалуына және олардың 
жеткіліктілігіне, жұмыстарды орындау шарттары бойынша қосымша 
қауіпсіздік шараларына, бригаданың мақсатты нұсқамалығының толықтығы 
мен сапасына жауап береді. 
Рұқсат беруші – жедел қызметкерлердің тұлғасы – оның 
жауапкершілігі:
жұмысқа жіберу және жүргізу үшін қажетті қауіпсіздік шараларының дұрыс 
орындалуына, олардың жеткіліктілігіне және жұмыс сипаты мен орнына 
сәйкестігіне; жұмысқа жіберудің дұрыстығына, жұмыс аяқталғаннан кейін 
жұмыс орнын қабылдауға нарядтарда немесе журналдарда ресімделуге тиіс. 
Жұмыс өндіруші жұмыс орнын жіберушіден қабылдай отырып, оның 
дайындығының дұрыстығына және жұмыс жүргізуге қажетті қауіпсіздік 
шараларының орындалуына жауап береді. 
Бақылаушы - құрылыс жұмысшылары, әртүрлі жұмысшылар, 
такелажниктер және басқа да электр техникалық қызметкерлерге жатпайтын 
адамдар нарядтар немесе өкімдер бойынша электр қондырғыларында 

43 
жұмыстарды орындаған кезде оларды қадағалау үшін тағайындалады; электр 
техникалық қызметкерлерге, оның ішінде іссапарға жіберілген адамдарға аса 
қауіпті жағдайларда электр қондырғыларында жұмыстар жүргізілген 
жағдайда тағайындалады. 
Бригада мүшелері жұмыс уақытында алынған қауіпсіздік ережелерін 
және нұсқаулық ережелерін сақтауға міндетті. 
Жұмысқа рұқсат беру. 
Жұмысқа жіберер алдында жауапты басшы және жұмыс өндіруші 
рұқсат берушімен бірге жұмыс орнын дайындау бойынша техникалық іс-
шаралардың орындалуын тексереді. 
Техникалық іс-шаралардың орындалуын тексергеннен кейін бригадаға 
рұқсат беру жүргізіледі. Ол үшін рұқсат беруші: 
а) бригада құрамының және оған енгізілген нарядқа жазылған 
адамдардың біліктілігінің сәйкестігін тексереді; 
б) тапсырылған жұмыстың мазмұнын оқиды; бригадаға кернеудің 
қайдан алынғанын, жерге тұйықтау қай жерде салынғанын, жөнделетін және 
көрші қосылыстардың қандай бөліктері кернеуде қалғанын және жұмыс 
жүргізудің қандай ерекше жағдайлары сақталуға тиіс екендігін түсіндіреді; 
бригадаға жұмыс орнының шекарасын көрсетеді; баяндағаны барлық 
бригаданың мүшелеріне түсінікті екендігіне көз жеткізеді; 
г) жұмыс орнын жұмыс жүргізушіге тапсырады. 
Нарядтар бойынша жұмыстарға рұқсат беру тікелей жұмыс орнында 
жүргізілуі тиіс. 
Рұқсат беруші, жауапты басшы және жұмыс жүргізуші (бақылаушы) 
жұмысқа жіберер алдында жұмыс орнын дайындау жөніндегі техникалық іс-
шаралардың орындалуына жеке қарау арқылы, жедел журналдағы жазбалар 
бойынша, жедел сұлба бойынша және жұмысқа қатысатын ұйымдардың 
жедел, жедел - жөндеу қызметкерлерінің хабарлары бойынша көз жеткізуі 
тиіс. Наряд немесе өкім бойынша жұмыстар басталар алдында жұмысты 
қауіпсіз орындау жөніндегі мақсатты нұсқама болуы тиіс. Мақсатты нұсқауды 
өткізбей жұмысқа рұқсат берілмейді. 
Жұмыс кезіндегі қадағалау. 
Бригаданың қауіпсіздік талаптарын сақтауын қадағалау жұмысқа 
жіберілгеннен кейін жұмыс жүргізушіге (жауапты басшыға, бақылаушыға) 
жүктеледі, ол мүмкіндігінше неғұрлым қауіпті жұмыс орындалатын орнында 
болып бригаданың барлық мүшелеріне бақылау жүргізу тиіс. Бақылаушыға 
қандай да бір жұмысты орындаумен қадағалауды қоса атқаруға тыйым 
салынады. 
Дрезиналардың, автомотрисалардың және вагондардың оқшаулағыш 
мұнараларынан ауыспалы ток учаскелеріндегі кернеу астындағы жұмыстар 
жұмыс басшысының қадағалауымен ғана орындалуы мүмкін. 
Жұмыс үзілісін, басқа орынға ауысу, жұмыс аяқталғанын ресімдеу. 
Жұмыс күні бойы жұмыстағы үзіліс кезінде (түскі ас, жұмыс 
жағдайлары бойынша) бригада жұмыс орнынан шығарылуы тиіс. Наряд 

44 
жұмыс өндірушіде (бақылаушыда) қалады. Бригада мүшелерінің жұмыс 
жүргізушісіз (бақылаушысыз) жұмыс орнына үзілістен кейін қайтып оралуға 
құқығы жоқ. Мұндай үзілістен кейін рұқсатты жұмыс өндіруші (бақылаушы) 
береді. Жұмыс күнінің аяқталуына байланысты жұмыста үзіліс болған кезде 
жұмыс жүргізуші (бақылаушы) нарядты рұқсат берушіге тапсыруға тиіс, 
жергілікті жедел қызметкерлері жоқ электр қондырғыларында жұмыс 
жүргізген кезінде нарядты өзінде қалдыруға рұқсат етіледі. Дайындалған 
жұмыс орнына келесі күндері қайта жіберуді рұқсат беруші немесе оның 
рұқсатымен жұмыстардың жауапты басшысы жүзеге асырады. 
Жұмыс толық аяқталғаннан кейін жұмыс жүргізуші (бақылаушы) 
бригаданы жұмыс орнынан шығаруын, бригада орналатқан уақытша 
қоршауларды, тасымалданатын қауіпсіздік плакаттарын, жалаушаларды және 
жерлендіргіштерді алып тастауын, электр қондырғысының есіктерін құлыпқа 
жабуын және нарядта жұмыстың толық аяқталуын өз қолымен ресімдеуі тиіс. 
Жұмыстың жауапты басшысы жұмыстардың орындалуын тексергеннен кейін 
нарядта олардың толық аяқталуын ресімдеуі тиіс. Жұмыс өндіруші 
(бақылаушы) кезекші жедел қызметкерге немесе наряд берген қызметкерге 
жұмыстың толық аяқталғаны туралы хабарлайды және нарядты рұқсат 
берушіге тапсырады, ол өз кезегінде орындалған жұмыстарды тексеріп қарап, 
жоғары тұрған жедел қызметкер қатарындағы 
тұлғаға
жұмыс аяқталғаны 
туралы және электр қондырғысын қосу мүмкіндігі туралы хабарлайды. 
Электр қондырғыларында жұмыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін 
техникалық іс-шаралар: 
- керекті ажыратулар жасау және коммутациялық аппараттарды қате 
немесе өздігінен қосу салдарынан жұмыс орнына кернеуді беруге кедергі 
келтіретін іс - шаралар қабылдау; 
- қол жетектерінде және коммутациялық аппараттарды қашықтықтан 
басқару кілттерінде тыйым салатын плакаттарды ілу; 
- адамдарды электр тогымен зақымданудан қорғау үшін жерге 
тұйықталуы тиіс ток өткізгіш бөліктердегі кернеудің болмауын тексеру; 
- жерлендіру орнату (жерге тұйықтау пышақтары қосылған, ал олар жоқ 
жерде тасымалды жерлендіру орнатылған);
- «жерге қосылған» деген нұсқау плакаттарын ілу, қажет болған 
жағдайда жұмыс орындарын және кернеу астында қалған ток өткізгіш 
бөліктерді қоршау, ескерту және ескерту плакаттарын ілу. 
Ажырату. 
Жұмыс орнын дайындау кезінде мыналар ажыратылуы тиіс: жұмыс 
жүргізілетін ток өткізгіш бөліктері; регламенттелгеннен аз қашықтыққа 
орналасқан қоршалмаған ток өткізгіш бөліктері (адамдардың, механизмдер 
мен жүк көтергіш машиналардың кездейсоқ жақындауы мүмкін); жетектерді 
басқару және қоректендіру тізбектері; коммутациялық аппараттарды басқару 
жүйелеріндегі ауа жабылуы тиіс, ажыратқыштар мен айырғыштардың 
жетектеріндегі серіппелер мен жүктерден бұраулары алынып тасталуы тиіс. 
Ажыратуды электр жабдығы немесе электр қондырғының бір бөлігі барлық 

45 
жағынан кернеу берілуі мүмкін ток өткізгіш бөліктерден ажырайтындай етіп 
жүргізеді.
Сонымен қатар кернеуі U ≥ 1000 В электр қондырғыларында әр жағынан 
көрінетін үзік орнатылады. Көрінетін үзік ажыратқыштарды ажырату, 
сақтандырғыштарды алу, бөлгіштер мен жүктеме ажыратқыштарын ажырату, 
шиналар мен сымдарды ажырату немесе алып тастау арқылы жүзеге 
асырылады. Жұмыс істеу үшін бөлінген электр қондырғыларына байланысты 
күштік трансформаторлар мен кернеу трансформаторлары ажыратылуы тиіс 
және олардың сұлбалары кері трансформация мүмкіндігін болдырмау үшін 
өзінің басқа орамдары жағынан да бөлшектелуі тиіс. 
Тыйым салатын плакаттарды ілу. 
Плакаттар персоналдың қате іс-қимылының алдын алу және жұмыс 
істеушілерге кернеуді кездейсоқ беру мақсатында ілінеді. Плакаттар 
коммутациялық 
аппараттардың 
жетектерінде 
(жетек 
тұтқаларында) 
(ажыратқыштарда, 
бөлгіштерде, 
ажыратқыштарда, 
ажыратқыштарда, 
ажыратқыштарда, автоматтарда, алынған сақтандырғыштардың орнында), 
пневматикалық ажыратқыштарға ауаның кіруін жабатын ысырмаларда, 
қашықтықтан және жергілікті басқару кілттері мен кнопкаларында ілінеді.
Әуе немесе кәбілдік желісін ажырататын айырғыштардың жетектерінде 
«Не включать! Работа на линии» деген плакаттар жұмыс істейтін 
бригадалардың санын есепке алуды жүргізетін жедел қызметкерлердің 
нұсқауы бойынша ілінеді және алынады. 
Кернеудің жоқтығын тексеру. 
Мұндай тексеру кернеуді алып тастаумен жұмыс басталар алдында 
жүзеге асырылады. Барлық фазалар мен әрбір фазалар арасында жерге және 
ажыратылған электр қондырғыларындағы нөлдік сымға қатысты кернеудің 
болмауын жедел қызмткерлер қатарынан жұмысшы анықтайды. Кернеудің 
болмауын кернеу көрсеткішінің көмегімен тексереді. Көрсеткішті пайдаланар 
алдында оның жарамдылығын тексереді. Ол үшін көрсеткішті көрінеу 
кернеудегі тоқ өткізгіш бөліктерге жалғанады. Кернеуі U ≥ 35 кВ электр 
қондырғыларында кернеудің болмауын тексеру үшін оқшаулағыш штанганы 
пайдалануға болады, оы ток өткізгіш бөліктерге бірнеше рет жаастырады. 
Кернеудің болмауының белгісі ұшқынның және жарықтың болмауы болып 
табылады. Барлық әрекеттерді диэлектрлік резеңке қолғаптарда жүргізу 
қажет. 
Жерге тұйықтауды орнату. 
Жерге тұйықтау жұмыс істеушілерді кернеуді қателесіп берген 
жағдайда электр тогымен зақымданудан қорғау үшін қолданылады. Тоқ 
өткізгіш бөліктерге жерге тұйықтауды кернеу болмауын тексергеннен кейін 
орнату қажет. Оны электр қондырғының ажыратылған барлық фазалардың ток 
өткізгіш бөліктеріне барлық кернеу берілуі мүмкін жағынан орнатады. 
Әдетте, әрбір жағынан жерге бір тұйықтағыш орнатады. 

жүктеу/скачать 0,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: