13 дәріс. Электр монтаждау және іске қосу - реттеу жұмыстарын

46 
13 дәріс. Электр монтаждау және іске қосу - реттеу жұмыстарын 
жүргізудің қауіпсіз әдістері 
Дәрістің мақсаты: студенттерге техникалық қауіпсіздік ережелері, 
жұмыс орнын дайындау және электр монтаждау және іске қосу жұмыстарын 
жүргізу кезіндегі қорғау шаралары туралы мәлімет беру. 
Құрылыс-монтаждау алаңындағы қауіпсіздік және өндірістік санитария 
шаралары. 
Электр мотаждау жұмыстары (ЭМЖ) мен іске-қосу реттеу жұмыстарды 
(ІҚРЖ) орындайтын барлық адамдар үлгілік салалық нормалар бойынша 
жұмыс сипаты мен шарттарына сәйкес арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен 
және жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс. 
Құрылыс-монтаждау алаңында тұрған барлық адамдар қорғаныш 
каскаларын, сондай-ақ басқа да жеке қорғану құралдарын киюге міндетті. 
Жарамдылық мерзімі өтіп кеткен қорғау құралдарын пайдалануға 
тыйым салынады. 
Болат арқандармен істелетін барлық жұмыстар қолғаптарда орындалуы 
тиіс. 
Монтаждау мен баптаудың әрбір объектісінде дәрі-дәрмектер бар дәрі 
қобдишасы және электр тогынан зақымданудан және басқа да бақытсыз 
жағдайларда зардап шеккендерге дәрігерге дейінгі көмек көрсетуге арналған 
басқа да құралдар болуы тиіс. 
Монтаждау алаңында жұмыс істейтіндердің барлығы санитарлық 
талаптарға сәйкес ауыз сумен қамтамасыз етілуі тиіс. 
Құрылыс-монтаждау 
алаңында 
санитарлық 
нормаларға 
сәйкес 
дәретханалар жабдықталуы тиіс. 
Айналадағыларға қауіпті ЭМЖ мен ІҚРЖ орындалатын учаскелер 
қоршалуы, қауіпсіздік белгілерімен белгіленуі тиіс; қажет болған жағдайда 
кезекшілер қойылуы тиіс. 
Жаяу өтпе жолдар, көлік өтпе жолдар, ойықтар. 
Құрылыс аумағындағы және жұмыс орындарына өтетін жолдар мен өту 
жолдары адамдар мен механизмдердің еркін орын ауыстыруына кедергі 
келтіретін құрылыс материалдарынан, жабдықтардан, ыдыстардан және басқа 
да заттардан босатылуы және қоқыстан тазартылуы тиіс. Қысқы уақытта 
ғимараттардан тыс өтетін жолдар мен өту жолдары құммен немесе шлакпен 
себілуі тиіс. 20°С - ден астам еңісі бар өту жолдары траптармен немесе 
қоршаулары бар баспалдақтармен жабдықталуы тиіс. 
Адамдардың траншеялардан, тасымалдағыштардан және т.б. арқылы 
өтетін жерлер қорғаныш қоршаулары бар көпіршелермен (траптармен) 
жабдықталуы тиіс. 
Адамдардың кіруі мүмкін жабындардағы ойықтар тұтас төсемдермен 
жабылуы тиіс немесе олардың айналасында қорғаныш қоршаулар орнатылуы 
тиіс. Бұл қоршауларды такелаж жұмыстары кезінде ғана алып тастауға рұқсат 

47 
етіледі, такелаж жұмыстары аяқталғаннан кейін бұрығы орнына қою керек. 
Ашық ойықтардың жанында кезекші болуы тиіс. 
Адамдар мен механизмдердің болатын жерлерде құдықтар, люктер, 
шурфтар және жердегі басқа да ойықтар қақпақтармен, қалқандармен 
жабылуы немесе қоршалуы тиіс. Тәуліктің қараңғы уақытында қоршаулар 
кернеуі 42 В аспайтын электр сигналдық шамдармен белгіленуі тиіс. 
Жұмыс орындарын жарықтандыру және шамдарға қойылатын талаптар. 
Монтаждау алаңы, жұмыс учаскелері, жұмыс орындары және оларға 
өтетін жолдар тәуліктің кез келген уақытында жарықтандырылуы тиіс. Жарық 
бірқалыпты, жұмыс істеушілерге жарықтың
көзді шағылыстыру әрекеті 
болмауы тиіс. Жарықтандырылмаған жерлерде жұмыстар жүргізуге және 
өтуге тыйым салынады. 
Кернеуі 127 және 220 В жалпы жарықтандыру шамдары жер, еден, 
төсеніш деңгейінен 2,5 м кем емес биіктікте орнатылуы тиіс. Ілу биіктігі 2,5 м 
кем болған кезде құрылымы арнайы немесе кернеуі 42 В-тан аспайтын 
шырақтар қолданылуы тиіс. 
Кернеуі 42 В дейінгі шамдарды қоректендіру төмендетуші 
трансформаторлардан, 
машина 
түрлендіргіштерден, 
генераторлардан, 
аккумуляторлық батареялардан жүзеге асырылуы тиіс. Көрсетілген мақсаттар 
үшін автотрансформаторларды, дроссельдер мен реостаттарды қолдануға 
тыйым салынады. Төмендететін трансформаторлардың корпустары мен 
олардың екінші орамалары жерге қосылуы тиіс. 
Стационарлық шамдарды қол ретінде қолдануға тыйым салынады. Тек 
өнеркәсіптік дайындалған қол шамдарын пайдалану керек. 
Электр қауіпсіздігі. 
Электр монтаждаушы және реттеуші қызметкерлерге тарифтік 
разрядына, біліктілігіне және электр қауіпсіздігі жөніндегі тобына қарамастан 
құрылыс алаңында электр қондырғыларын пайдалануға қатысты қандай да бір 
жұмыстарды жүргізуге тыйым салынады. Осы электр қондырғыларына 
кабельдер мен сымдарды қосуға (және ажыратуға) осы қондырғыларды 
пайдаланатын қызметкерлерінің арнайы рұқсатынан кейін ғана болады. 
Уақытша электрмен жабдықтаудың
электр сымдар жүйесі
оқшауланған
сымдармен немесе кәбілдермен тіректер немесе арнайы құрылымдар арқылы 
биіктікте орналастыруы тиіс: биіктігі жер немесе еден деңгейінен жұмыс 
орындарының үстінде - 2,5, жаяу өткелдердің үстінде - 3,5, көлік өткелдердің 
үстінде - 6 м кем болмауы тиіс. 2,5 м кем биіктікте төселген сымдар мен 
кабельдер механикалық зақымданудан қорғалуы тиіс. 
Кернеуі 42 В дейінгі желілерде қолданылатын штепсельді розеткалар 
мен ашалар кернеуі 250 В розеткалар мен ашалар құрылымынан 
ерекшеленетін құрылымы болуы тиіс. 
Металл құрылыс ағаштары, кабельдер мен сымдарды төсеуге арналған 
сөрелер мен науалар, электр жүк көтергіш крандар мен көлік құралдарының 
рельстік жолдары, электр жетегі немесе электр аппараттары бар 

48 
жабдықтардың, машиналар мен механизмдердің корпустары жұмыстар 
басталғанға дейін жерге тұйықталуы (нөлденуі) тиіс. 
Электр желілері мен аппараттарын монтаждау кезінде оларға кернеудің 
кездейсоқ берілуін, оның ішінде кернеуді қайта трансформациялау жолымен 
болдырмайтын шаралар қолданылуы тиіс. 
Электр тізбектері мен аппараттарын сынауға, оның ішінде жарық беру 
желілерін жарық әсеріне сынауға кернеуді беру қажет болған жағдайда осы 
электр желісіндегі басқа жұмыстар тоқтатылуы, ал осы жұмыстармен 
айналыспайтын қызметкерлер қауіпті аймақтан шығарылуы тиіс. Сынау
кезінде жабдықтарды ауыстыру жұмыстары кернеуді алып тастағаннан және 
оның кездейсоқ берілуін болдырмайтын шаралар қабылданғаннан кейін 
жүргізілуі қажет. 
Электр монтаждау және іске қосу-реттеу ұйымдарында электр 
шаруашылығына жауапты адам тағайындалуы тиіс, ол ТПЕ және ҚТҚ сәйкес 
қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз етуге міндетті. Бұл маман кернеуі 1000 В 
жоғары электр қондырғыларында IV төмен емес 
электр қауіпсіздік тобына ие 
болу тиіс.
Өрт қауіпсіздігі. 
Жұмыс учаскелеріндегі және жұмыс орындарындағы өрт қауіпсіздігі 
«Құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізу кезіндегі өрт қауіпсіздігі 
ережелері» және «Дәнекерлеу және басқа да от жұмыстарын жүргізу 
кезіндегі өрт қауіпсіздігі ережелері» талаптарына сәйкес қамтамасыз етіледі. 
Май толтырылған аппараттарға жақын жерде монтаждау және реттеу 
жұмыстарын орындау кезінде ашық отты жағуға, от аспаптарын пайдалануға, 
дәнекерлеу жұмыстар жұргізуге, темекі шегуге тыйым салынады. 
Майды төгу, сыйымдылықтарды толтыру және жабдықты маймен жуу 
жүргізілуі мүмкін егер радиусы 10 м жақын жерде ашық от, от аспаптары 
пайдаланылмаса, дәнекерлеу жұмыстары орындалмаса. 
Бензин, керосин, ацетон, еріткіштер және басқа да жанғыш 
материалдарды пайдалана отырып, жабдықтарды қайта іске қосу орындарына 
жақын жерде ашық отты және от аспаптарын қолдануға, дәнекерлеу 
жұмыстарын жүргізуге тыйым салынады. Этилденген бензинді пайдалануға 
тыйым салынады. Осы жұмыстарды орындау орындарында тиісті желдету 
қамтамасыз етілуі тиіс, ал жұмысшылар респираторлармен жабдықталуы тиіс. 
Сүрту материалдарын қолданғаннан кейін оларды қақпағы бар металл 
жәшікке жинау қажет. 
Майдың 
үлкен 
көлемін 
қолдануға 
байланысты 
жұмыстарды 
жұогізгенде, мысалы май толтырылған трансформаторларға май құю кезінде, 
өрт қызметімен телефон байланысы бар арнайы өрт сөндіру бекеті 
жабдықталуға тиіс. Ол өрт қызмтін жұмыстың басталғаны туралы ескерту 
қажет. 

жүктеу/скачать 0,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: