Әок 903/904 (574)»05/1» «653» мрнти

29
ӘОК 903/904 (574)»05/1» «653»
МРНТИ 03.41.91
ҚАРАТАУДЫҢ ТЕРІСКЕЙ БЕТІНДЕГІ 
ОРТАҒАСЫРЛЫҚ ҚАЛАЛАРДЫҢ 
АРХЕОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕЛУ МӘСЕЛЕСІ*
© 2021 ж. Талеев Докей Әбдікерімұлы
1
1
тарих ғылымдарының кандидаты, жетекші ғылыми қызметкер, 
Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институты, 
Алматы қ., Қазақстан. E-mail: doc19_59@mail.r
u
Аннотация.
Мақалада Қаратаудың теріскей бетіндегі ортағасырлық 
қалалардың археологиялық зерттелу мәселесі қамтылған. Қарт Қаратаудың теріскей 
беті ежелден отырықшы-егінші және көшпелі-мал өсіруші мәдениеттердің шекарасы 
түйіскен аймақ болып келген. Өңір арқылы ұзақ уақыт бойы халықаралық сауда 
керуен жолының негізгі тармақтарының бірі өткен. Теріскей Қаратаудың бөктерлерін 
шығыстан батысқа қарай бойлай тізбектеле орналасқан Тамды, Саудакент, Құмкент, 
Бабаата, Шолаққорған, Созақ, Күлтөбе, Раң, Ақсүмбе қалашықтары керуен 
жолы бойында қалыптасқан үлкенді-кішілі қалалар мен мекендердің орындары. 
Керуен жолдары арқылы бір замандарда дипломатиялық елшіліктер де өтті. Сол 
елшіліктердің жазбаларында жоғарыда аталған қалашықтардың орнында болған 
бірқатар қалалардың аттары сақталған. Мақалада айтылған қалалар жайлы деректер 
мен олардың орнын анықтау мақсатында жазылған еңбектерге шолу да жасалады. 
Теріскей ескерткіштерінде жүргізілген археологиялық барлау және қазба жұмыстары 
өңірде мал шаруашылығымен қатар, егіншілік пен қолөнердің, өзара сауданың 
дамығандығын көрсететін материалдар берді.
Түйін сөздер:
археология, Қаратау, теріскей, ескерткіштер, зерттеу, орта 
ғасыр, қалалар
ПРОБЛЕМА АРХЕОЛОГИЧЕСКОГО ИЗУЧЕНИЯ 
СРЕДНЕВЕКОВЫХ ГОРОДОВ НА СЕВЕРНЫХ СКЛОНАХ КАРАТАУ
Талеев Докей Абдикеримович
1
1
кандидат исторических наук, ведущий научный сотрудник, 
Институт археологии им. А.Х. Маргулана, 
г. Алматы, Казахстан. E-mail: doc19_59@mail.r
u
Аннотация.
В статье освещается проблема археологического изучения 
средневековых городов, расположенных на северных склонах Каратау. Регион издревле 
является территорией активных контактов оседло-земледельческой и скотоводческой 
культур. Здесь на протяжении длительного периода проходило одно из основных 
направлений международного торгового караванного пути. Городища Тамды, Саудакент, 
Кумкент, Бабаата, Шолаккорган, Созак, Культобе, Ран, Аксумбе, расположенные 
цепочкой с востока на запад по склонам северного Каратау, являются местами больших 
и малых городов и населенных пунктов, образованных вдоль пути. Здесь также 
проходили и дипломатические караваны. В записях «посольств» сохранились названия 
ряда городов, которые находились на месте вышеупомянутых городов. В статье также 
дается обзор работ, написанных с целью определения местоположения и данных 
о городах, о которых говорится в статье. Археологическая разведка и раскопки, 
https://doi.org/10.52967/akz2021.2.12.29.42
*Работа выполнена при финансовой поддержке Комитета науки МОН РК, 
программно-целевое финансирование на 2021–2022 гг.