2. Метафораның екінші түрі “мын , бын , пын , пін , сың ”-жіктік жалғаулары, не “м”, “н”, “ы”(сы) - тәуелдік жалғаулары арқылы жасалады.
А) жіктік жалғау:
“ Сен - бұзау терісі шөншіксің, Мен - өгіз терісі талыспын “. …(Мен) “ Бес түлеген бөрімін, Белге соқсаң жығылман ”.
Ә) тәуелдік жалғауы:
“ Халқыңыз қапа болмайды,
(Мен) Есен барса жолбарысың,” Немесе осының сыпайы түрі :
“ Бай-еке, сіз бір аққан бұлағымыз, Зарлаған бізбір жетім ылағыңыз. ... “ Исатай - ел еркесі, ел серкесі ”, ... “ Таудағы тарлан шұбарбіз едік.
Метафораның ( еді, едім, едің, екен, ем, ең, м, н ) көмекші етістіктер арқылы жасалған түрі.
Мысалы:
(Мен) “ Қойда бағылан қозы едім, Жылқыда шаңқан боз едім, ( “Ер Тарғын” жырынан ).
...” Сен - жаралы жолбарыс ең, Мен - киіктің лағы ем “. “ Ол - жаңаның басы еді, Мен - ескінің арты едім ”. ( Абай ).
Мен, мен едім, мен едім,
Исатайдың барында
Екі тарлан бөрі едім. ( Махамбет ).
4. Метафораның күрделі түрі немесе ұлғайған түрі. Метафораның бұл түрі үшке бөлінеді:
А) Бір нәрсені бірнеше нәрсеге балау арқылы: “Тоқсан бес деген тор екен,
Дүйім жанның қоры екен .
Қарғиын десең, екі жағы ор екен,
Найза бойы жар екен,
Түбі жоқ терең көл екен,
Ел қонбайтын шөл екен,
Метафора тек осындай екен, еді –деген сөздер арқылы ғана жасалмайды.
Мысалы: “ Қарға батыр, әр сөзің - күміс, алтын, Сыртыңнан тілек тілер барлық халқың.
...Дем алысы - үскірік , аяз бен қар, Кәрі құдаңқыс келіп әлек салды. (Абай ).
Ә) Ұлғайған метафораның екінші түрі - бір нәрсені екінші нәрсеге бірден балай салмайды, әуелі балайтын нәрсенің артықшылық қасиеттерін көркемдегіш сөздер арқылы көзге елестетіп алады да , сосын барып балайды.
Мысалы: Мен тауда ойнаған қарт марал,
Табаным тасқа тиер деп
Сақсынып шыққан қиядан. ( Махамбет ).
Мұндағы метафоралық ұғым – “ Мен – марал ”. Осындағы қарт марал, тауда ойнаған марал, сақ марал дегенде қолданылған эпитеттер арқылы оның образын көзге елестетіп алып барып қана өзін маралға балайды.
“ Мен қарақұстан туған қалықпан, Сөйлер сөзге жалықпан ”.
( Махамбет ).
