Әр тарау есеп шығаруға қажетті теориялық кіріспеден басталады
жүктеу/скачать 2,14 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Үйге тапсырма
- 17– сабақ Сабақтың тақырыбы: Ле – Шателье принципі Сабақтың мақсаты
- ІІ жаңа материалды меңгерту
| ІІІ Сабақты бекіту :
Қысым химиялық реакцияның жылдамдығына қалай әсер етеді. Егер қысымды 3 есе артырсақ , жабық ыдыста тұрған мына газдар: СО және О2 арасындағы реакцияның жылдамдығы қалай өзгереді. Мына реакцияның 2 СО + О2 =2СО2 жылдамдығын 1000 есе артыру үшін қысымды неше есе артыру қажет. Мына реакцияларда Н2 + Cl2=2HCl бастапқыда реакцияға қатысқан заттардың реакциялары тең .Егер газдар қоспасын 3 есе қысым түсірсе . Реакцияның жылдамдығы қанша есе өседі. Үйге тапсырма: 1. Азот (ІV) оксидінің түзілу реакциясының 2NO+O2 = 2NO2 жылдамдығының 100 есе өсу үшін қысымды қанша есе артттыру керек? 2. N2+3H2 =2NH3 Тура жүретін реакцияның жылдамдығы қалай өзгереді, егер қысымды 5 есе арттырсақ? 17– сабақ Сабақтың тақырыбы: Ле – Шателье принципі Сабақтың мақсаты: Өндірістік мәні бар реакциялардың көпшілігі бір мезгілде тура және кері бағытта жүреді, ал өнім алу үшін қай реакцияның жылдамдығын өзгертуге болатынын анықтау жолдарын есептеу. Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі ІІ жаңа материалды меңгерту Кез-келген тепе-теңдік тепе-теңдік константасымен сиптталады. мұнда : p,q,m,n–стехиометриялық коэфицент [А][В][С][D]–реакцияға қатынасушы заттардың тепе-теңдік кездегі мольдік концентрациясы. [А][В]–тура реакцияда [С][D]–кері реакцияда. Тепе-теңдік константасының физикалық мәні егер әрекеттесуші заттар мен реакция өнімдерінің концентрациялары бірге тең болса, онда тепе-теңдік константасы тура реакцияның кері реакциядан неше есе жылдам жүретінін көрсетеді. Химиялық тепе-теңдіктің ығысуына концентрация, қысым (газдары) әсер етеді. Қайтымды реакцияға қатынасатын реагенттердің біреуін толық пайдалану үшін оның екіншісін артық мөлшерде алу керек. Реакция өнімдері қайтадан әрекеттесіп, кері реакция жүрмес үшін, олардың біреуін реакция жүретін жүйеден шығарып отырса, тепе-теңдік сол шығарылған заттың орнын толтыратын бағытқа ауады. Қысымның тепе-теңдікке әсері: б) Қысым ұлғайғанда тепе-теңдік жалпы көлем (молекула саны) азаятын бағытқа қарай ығысады. в) Температураның әсері, ол Вант-Гофф ережесімен болжанады. Температураны жоғарылатқанда тепе-теңдік жылу сіңіре жүретін реакция бағытына, температураны төмендеткенде тепе-теңдік жылу бөле жүретін реакция бағытына қарай ығысады. Химиялық тепе-теңдіктің ығысу бағытын Ле-Шателье-Браун принципін қолданып, болжауға болады. Химиялық тепе-теңдік күйінде тұрған жүйенің жағдайын (концентрация, қысым, температура) өзгерткенде, тепе-теңдік сол өзгертуге қарсы әрекет туғызатын рекция бағытына қарай ығысады. Есеп шығару: 1-мысал: Сутек пен иодтың бастапқы концентрациялары 0,02моль/л, ал иодсутектің тепе-теңдік кезіндегі концентрациясы 0,03моль/л. Сутек пен иодтың тепе-теңдік кезіндегі концентрацияларын және тепе-теңдік константасын табу керек. Шешуі; Н2 + J2 = 2НJ Химиялық реакция теңдеуі бойынша 1 моль сутек пен йод әрекетттескенде 2 моль йодсутек түзілді. Теп-теңдік кезіндегі йод сутек концентрациясы (НJ)=0,03моль/л болса, онда йод пен сутектің мөлшері: йод пен сутектің тепе-теңдік кезіндегі концентрациясы моль/л моль/л Олай болса, Кmm=36 2- мысал: СО + Сl2 =СОСl2 жүйесіндегі заттардың теп-теңдік кезіндегі концентрациялары [Сl2]=0,3моль/л [СОСl2]=1,2моль/л [СО]=0,2моль/л Тепе-теңдік константасын және хлор мен көміртек (ІІ) оксидінің бастапқы концентрациясын табу керек; Шешуі; Реакция теңдеуі бойынша: 1,2моль СОСl2 – түзілу үшін 1,2моль СО ж/е 1,2моль Cl2 яғни, [СО]баст=[СО]mт + [СОСl2]mm=0,2моль + 1,2моль=1,4моль [Сl2]баст=[Сl2]mm + [СОСl2]mm=0,3+1,2=1,5моль/л олай болса, Кmm=20 3- мысал: Қайтымды 2SO2 + O2 =2SO3 + Q реакциясы тепе-теңдікке келген кездегі әр заттың концентрациясы мынадай; моль/л mт =0,004 моль/л [SO3]mт = 0,003моль/л Оттек пен күкірт оксидінің (ІV) бастапқы концентрациясын есептеу. Шешуі; Реакция теңдеуі бойынша 2 моль SО2 мен 1 моль О2 әрекетттескен- де 2 моль SO3 түзілді. Яғни, оттектің мөлшері екі есе аз екен. [SО2 ]баст =[SО2 ]тт + [SО2 ]mт= 0,0002+ 0,003 = 0,0032 [О2 ]баст = 4 – мысал: Белгілі бір температурадағы Н2 + Вr2 = 2НВr реакциясының тепе-теңдік константасы Ктт = 1,0. Егер реакцияға 1 моль Н2 және 2моль Вr2 алынған болса, тепе-теңдік жүйедегі қоспаның құрамы қандай болғаны. Шешуі; Реакцияның тепе-теңдік константасы ; Ктт = Өндірістік мәні бар реакциялардың көпшілігі бір мезгілде тура және Тепе-теңдікке жеткенше әрекеттескен сутектің зат мөлщері х моль десек, ν(Н2) = (1–х)моль ν(Вr2) = (2–х)моль ν(НВr) = 2х моль сонда Ктт = 4х2 = (1–х)(2–х) = 2–2х–х+х2 Квадрат теңдеуі шешсек, х1,2 = ν(Н2) = 1–х = 1–0,45 = 0,55моль ν(Вr2) = 2–х = 2–0,45 = 1,55моль ν(НВr) = 2·0,45 = 0,9моль 5-мысал: Ыдыста үш газдың қоспасы берілген. Олардың бастапқы концентрациялары [А]=1 моль/л [В] = 2моль/л және [С]=0,01моль/л. Біраз уақыт өткеннен кейін ыдыстың ішінде мынадай химиялық тепе-теңдік орнады. 3А + В < = > С Егер “А” затының концентрациясы 30%-ға кемісе, тепе-теңдік орнаған кездегі әр заттың концентрациясы және тепе-теңдік константасы қандай болғаны? Шешуі: Егер тепе-теңдік орнағанға дейін “А” затының концентрациясы 30% кемісе, онда 1·0,3=0,3 моль/л. “А” заты реакцияға түскен. Реакцияға түскен “В” және “С” заттарының концентрацияларының өзгерістері. [В]= және [С]=2[В]=0,2моль/л Олай болса, теп-теңдік арнаған кездегі әр заттың концентрациясы. [А] = 1моль/л–0,3моль/л = 0,7моль/л [В] = 2моль/л–0,1моль = 1,9моль/л [С] = 0,01моль/л+2моль = 0,21моль/л К = Қорытынды: *Осының нәтижесінде бастапқы заттардың концентрациясы кеміп,тура бағыттағы реакция ақырындайды,бірақ реакция өнімі өседі де кері бағыттағы реакция жылдамдайды. * Концентрацияның өзгеруімен тепе –теңдіктің бұзылуы тепе-теңдіктің ығысуы деп аталады * Егерде ,температураны өзгертпей жүйенің көлемін 2 есеге дейін кішірейетіндей етіп қысымды жоғарылатсақ. *Температураны жоғарылатқанда тепе-теңдік эндотермиялық бағытқа ,ал төмендеткенде экзотермиялық бағытқа ығысады. * Егер тепе-теңдік күйдегі жүйеге сыртқы ортамен әсер еткенде, тепе-теңдік сыртқы ортаны әлсірететін бағытқа ығысады. жүктеу/скачать 2,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|