Еуразия гуманитарлық институтының хабаршысы тоқсандық журнал 2001 ж шыға бастаған 2013

 
66 
ӘОЖ 327.37(091) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ж.С.Наурызбаева 
Қазақстан Республикасы 
Президентінің жанындағы 
Мемлекеттік басқару 
академиясы, магистрант 
 
Қазақстан 
Республикасындағы 
ғылымды 
мемлекеттік 
басқарудың 
тәжірибесі 
 
Аннотация  
Мақалада 
Қазақстан 
Республикасында 
ғылымның  даму  үрдістері,  оны  мемлекеттік 
басқарудың тәжірибелері зерттелген 
Түйін  сөздер:  ғылым,  ғылымды  басқару, 
ғылым жүйесі. 
 
 
Қазақстан  Республикасының  Президенті 
Н.Ә.Назарбаев 
өзінің 
«Қазақстан-2050» 
Стратегиясы  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа 
саяси 
бағыты» 
атты 
Қазақстан 
халқына 
Жолдауында: 
«Бүкіләлемдік 
тәжірибенің 
көрсетуінше,  бүкіл  инновациялық  өндірістік 
циклді  жеке  бір  елде  жүзеге  асыруға  тырысу  – 
велосипед  ойлап  шығару  деген  сөз.  Бұл  –  өте 
қымбатқа  түсетін  және  әрдайым  нәтижелі, 
жемісті  бола  бермейтін  іс.  Табысқа  жету  үшін 
ғалымдардың  талай  буынының  тәжірибесіне, 
тарихи  қалыптасқан  ғылыми  мектептердің 
арнаулы ақпарат және білімдерінің көп терребайт 
көлеміне  негізделген  дербес  ғылыми  база  қажет 
болады», - деп айтты [1]. 
Ғылым  -  жалпы  мағынасы:  жүйелік  білім 
мен  тәжірибе.  Арнайы  мағынасы  -  ғылыми 
жолмен  жинақталған  білім  жүйесі,  сонымен 
қатар зерттеумен келген ретті білім жинағы 
Негізінен ғылымдарды екі санатқа бөледі: 
1)
 
Жаратылыс  құбылыстарын  (биология-
лық  өмірді  қоса)  зерттейтін  жараты-
лыстану ғылымдары; 
2)
 
Адамзат 
өмірі 
мен 
қоғамдарын 
зерттейтін гуманитарлық ғылымдар. 
Бұл  санаттар  эмпирикалық  ғылымдар 
болып  табылады,  яғни  ондағы  білім  табиғатта 
көруге  және  зерттеушілердің  әлдебір  шарттарда 
тәжірибе 
арқылы 
тексеруіне 
болатын 
құбылыстарға негізделген. 
Кейде  фундаментальды  ғылым  деп  аталып 
үшінші  санатқа  жатқызылатын  математика 
ғылымының  жаратылыстану  мен  гуманитарлық 
ғылымдарға  ұқсастығымен  қатар,  айырмашы-
лықтары да бар. Ұқсастығы - объективті, ұқыпты 
және жүйелі әлдебір білімді зерттегенінде болса, 
айырмашылығы  білімді  тексеру  тәсілінде:  ол 
эмпирикалық емес, көбінесе априори тәсілдеріне 
жол 
береді. 
Статистика 
мен 
логистика 
ғылымдарына 
жататын 
фундаментальды 
ғылымдар  эмпирикалық  ғылымдар  үшін  өте 
маңызды.  Фундаментальды  ғылымдардың  ірі 
жетістіктері физика және биология ғылымдарына 

 
67 
да  жиі  ірі  жетістіктер  әкеледі.  Фундаментальды  ғылымдар  нәрселердің  қалай  жұмыс 
істейтінін  (жаратылыстану  ғылымдары)  ашу  мен  сипаттауда,  сонымен  қатар  адамдар 
қалай  ойлап,  қалай  әрекет  ететінін  (гуманитарлық  ғылымдар)  сипаттауға  маңызды 
гипотезалар, теориялар және заңдылықтар құруда үлкен рөл атқарады. 
Осы  мақалада  айтылғандай,  ғылым  өзара  тығыз  байланыста  болатын,  ғылыми 
зерттеулер нәтижелерін адамзат мұқтаждығына пайдалану болып табылатын  қолданбалы 
ғылымнан ажырату үшін кейде тәжірибелік ғылым болып аталады. 
Ғылым  –  адамның  табиғат  пен  қоғам  туралы  объективті  білімін  қалыптастыруға 
мүмкіндік  беретін  танымының  ең  жоғарғы  пішімі,  оның  практикалық  қызметінің  бір 
саласы. Адамзат қоғамының дамуы барысында ғылым сол қоғамның маңызды әлеуметтік 
институтына және тікелей өндірістік күшіне айналды. Ғылымның басты мақсаты – ғылым 
заңдарының негізінде ашылып отырған болмыс құбылысы мен процесін болжау, түсіндіру 
және жүйелеп мазмұндап беру. 
Отандық ғылымды жаңғырту және онымен байланысты барлық мәселелерді кешенді 
түрде  шешу  үшін  бұл  саланың  жұмысын  ұйымдастырудағы  көптеген  әдіс-тәсілдерді 
түпкілікті  өзгерту  қажет.  Сонымен  бірге  ғылыми  зерттеулердің  нәтижесін  нарықтық 
экономиканың  өзекті  қолданбалы  міндеттерін  шешуге  бағыттау  өте-мөте  маңызды.  Ол 
үшін  ғылымның,  экономиканың  нақты  салаларын  дамытуға  қосатын  үлесін  арттыру, 
ғылыми 
зерттеулерді 
коммерциализациялау 
тетіктерін 
жетілдіру, 
бизнес-
қауымдастықтардың ғылыми әзірлемелерге қатысуын нақты ынталандыру керек. Қазірше 
бұл  міндеттердің  орындалуын  тежеп  тұрған  жүйелі  сипаттағы  біраз  түйткілді  мәселелер 
бар. 
Ғылымды  басқару  -  білім  жөніндегі  мемлекеттік  саясатты  тікелей  жүзеге  асыруға 
бағытталған құзыретті органдардың
 
атқару және өкім ету қызметі. 
Ғылымды  басқару  органдарының  жүйесі:  ҚР  Үкіметі,  ҚР  Білім  және  ғылым 
министрлігі  (Білім  және  ғылым  министрлігінің  Жоғарғы  аттестациялық  комитеті),  ҚР 
Ұлттық  Ғылым  академиясы,  Ы.Алтынсарин  атындағы  Қазақ  білім  академиясы,  ҚР 
министрліктері  мен  ведомстволары,  салалық  ғылым  академиялары,  ғылыми  зерттеу 
мекемелері. 
Дүние  жүзі  елдерінің  ғылым  саласындағы  заң  шығарушы  және  нормативті 
құжаттарының  сипатына  қарап,  Қазақстанда  да  ғылым  мен  ғылыми-техникалық  іс-
әрекеттің  заңнамалық  негізін  құру  жөнінде  үлкен  жұмыстар  жүргізілуде.  Осы  орайда, 
бәрінен бұрын өкілетті ұйымдар деңгейінде заңды және нормативті құжаттарды әзірлеудің 
мемлекеттік  бағдарламасын  дайындау,  қабылданғаннан  кейін  оны  ғылыми  жұртшылық 
арасында  кеңінен  талқылауды  ұйымдастыру  және  онда  көзделген  шараларды  жүзеге 
асыруға ерекше назар аударылды. 
Қазақстан  ғылымының  тарихи-құқықтық  дамуын  шартты  түрде  үш  кезеңге  бөліп 
қарауға болады: 
а) Бірінші кезең - 1991-1995 жылдар. Қазақстанның ғылыми-техникалық саясаты мен 
ғылымды басқару жүйесінің қалыптаса бастауы; 
ә)  Екінші  кезең  -  1996-2000  жылдар.  Ғылым  жүйесін  кең  көлемді  қайта  құру  мен 
оңтайландыру; 
б)  Үшінші  кезең  -  2001  жылдан  бері  қарай  ғылымды  басқару  жүйесі  мен  ғылыми-
техникалық саланың нормативті-құқықтық негіздерінің жетілдірілуі [2]. 
1991 жылдан бері Қазақстанның егеменді ел болып өмір сүруі жағдайында ғылымды 
дамыту  мен  ғылыми-техникалық  прогресті  басқаруға  байланысты  жаңа  көзқарастар 
қалыптаса  бастады.  Дербес  ғылыми-техникалық  саясат  пен  елде  ғылымды  басқару 
жүйесін  қалыптастыру  мәселелері  1992  жылғы  қаңтарда  қабылданған  «Қазақстан 
Республикасының  ғылымы  және  мемлекеттік  ғылыми-техникалық  саясаты  туралы»  ҚР-
дың  заңына  негіз  болды.  Осы  заңды  жүзеге  асырудың  тұтқасын  ұстаушы  орган  ретінде 
1993 жылғы 19 наурызда Ғылым және жаңа технологиялар министрлігі құрылды. Бірқатар 
қайта  құрулар  жүргізілгеннен  кейін  мемлекеттік  ғылым  және  ғылыми-техникалық 

 
68 
саясатты жүзеге асыратын республикалық орган Қазақстан Республикасының  Білім және 
ғылым министрлігі болды.  
1992  жылдан  бастап  ҚР  Президенті  мен  республика  үкіметі  ғылым  және  ғылыми-
техникалық  салаға  қатысы  бар  90-нан  астам  директивті  құжаттар  қабылдап,  ғылым 
саласындағы  қызмет  жеткілікті  дәрежеде  құқықтық  және  нормативтік  құжаттармен 
қамтамасыз  етілді.  Ғылым  және  жаңа  технологиялар  министрлігі  «республиканың 
ғылымы  мен  техникасы  саласында  мемлекеттік  саясатты  әзірлейтін  және  жүргізетін 
республикалық мемлекеттік басқару органы болып табылды» [2]. 
Қазақстан  Республикасында  ғылымды  мемлекеттiк  басқару  жүйесiн  жетiлдiру 
жөнiндегi  шаралар  туралы  1996  жылғы  11  наурыз  N  2895  Қазақстан  Республикасы 
Президентiнiң жарлығында: 
«Қазақстан Республикасының Ғылым министрлiгi - Ғылым академиясы: 

 
ғылым мен техника саласында мемлекеттiк ғылыми-техникалық саясатты жүзеге 
асыратын мемлекеттiк басқарудың бiртұтас органы болып табылады;  

 
мемлекеттiк  тәуелсiз  ғылыми  сараптаманы  жүргiзе  отырып,  конкурстық  негiзде 
iргелi  және  қолданбалы  ғылыми-техникалық  зерттеулердiң  нысаналы  бағдарламаларын 
қаржыландыруды жүзеге асырады; 

 
оған Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң ұсынуы бойынша Қазақстан 
Республикасы  Ұлттық  ғылым  академиясы  мен  Қазақ  ауыл  шаруашылығы  ғылымдары 
академиясының  осы  Жарлық  жарияланған  сәттегi  толық  мүшелерiнiң  көпшiлiгiнiң 
келiсiмiмен  Республика  Президентi  тағайындайтын  Ғылым  министрi  -  Ғылым 
академиясының  президентi  басшылық  етедi,  ұсынылған  кандидатура  екi  мәрте  өтпей 
қалған жағдайда Қазақстан Республикасының Ғылым министрiн - Ғылым академиясының 
президентiн Қазақстан Республикасының Президентi тағайындайды», - деп көрсетілген. 
Ғылымды  реформалау  мәселелері  арқау  болған  ҚР  Үкіметінің  25.12.1998ж.  №1335 
«Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын бағдарламалардың әкімгер мекемелерінің 
мәселелері»  деп  аталған  қаулысына  сәйкес  барлық  дерлік  ғылыми  мекемелер  ғылыми 
мемлекеттік кәсіпорындар болып қайта құрылды.  
ҚР  Үкіметінің  22.12.1998  ж.  №  1314  «Мемлекеттік  бюджет  есебінен  атқарылатын 
мемлекеттік  тапсырыс  туралы  Типтік  ережелерді  дайындау  жөніндегі  нұсқауды  бекіту 
туралы» және 23.02.1999 ж. № 145  «Мемлекеттік бюджет есебінен атқарылатын ғылыми 
зерттеулер  бағдарламаларын  құру  мен  жүзеге  асырудың  кейбір  мәселелері  туралы» 
қаулыларына  сәйкес  ғылым  саласында  бәсекелестік  орта  құру  мақсатымен  ҚР  «Ғылым 
туралы»  заңымен  бекітілген  ғылыми  зерттеу  жұмыстарын  орындаудың  бағдарламалық-
мақсатты  ұстанымы  енгізілді.  Зерттеу  үрдістерін  басқарудың  бағдарламалық  -  мақсатты 
тәсілінің аса маңызды тұтқаларының бірі - Үкіметтің 27.12.2002 ж. № 1385 «Мемлекеттік 
ғылыми-техникалық  сараптама  ұйымдастыру  мен  өткізу  ережелері»  деген  қаулысына 
сәйкес  жүзеге  асырылатын  тәуелсіз  мемлекеттік  ғылыми-техникалық  сараптама  өткізу 
болып табылады.  
1999 жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанында құрылған Жоғары ғылыми-
техникалық  комиссия  –  консультациялық  кеңес  органы  –  іргелі  және  қолданбалы 
ғылымды  дамытудың  мемлекеттік  басымдықтарын  анықтау,  елдің  мемлекеттік  ғылыми, 
ғылыми-техникалық  және  жаңашылдық  саясатын  қалыптастыру,  жетілдіру  үшін 
ұсыныстар әзірлеу мәселелерімен шұғылданды. 
2001 жылы қабылданған Қазақстан Республикасының «Ғылым туралы» заңы ғылым 
мен  ғылыми-техникалық  саласындағы  қатынастарды  реттейтін  негізгі  нормативті  акт 
болды. Аталған заңның 1-бабында ғылыми-техникалық саясатқа анықтама беріледі – бұл 
«мемлекеттің  ғылыми  және  ғылыми-техникалық  қызметке  көзқарасын  білдіретін,  ғылым 
мен  техника  саласындағы,  ғылыми-техникалық  жетістіктерді  жүзеге  асырудағы,  жаңа 
технологиялар жасаудағы, соның ішінде ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында, 
әртүрлі ұйымдар қызметінің басты мақсаттарын, бағыттарын, ұстанымдарын, формалары 

 
69 
мен  әдіс-тәсілдерін  айқындайтын  әлеуметтік-экономикалық  саясаттың  құрамдас  бір 
бөлігі» [3]. 
Осылайша,  республикада  2002  жылға  дейінгі  ғылым  саласындағы  мемлекеттік 
саясатты жүргізудің құқықтық негіздерін дамытуға Қазақстан Республикасының «Ғылым 
туралы»  (2001ж.  енгізілді),  «Авторлық  құқық  және  шектес  құқықтар  туралы»  (1996  ж. 
енгізілді), «Қазақстан Республикасының патенттік заңы» (жаңа нұсқасы 1999 ж. енгізілді) 
және  «Шағын  кәсіпкерлікті  мемлекеттік  қолдау  туралы»  (1997  ж.  енгізілді)  заңдар  негіз 
болды. 
«Ғылым туралы»  Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 18 ақпандағы № 407-IV 
заңы  қабылданды  «Ғылым  туралы»  заң  жобасы  ғылымды  басқарудың  мүлдем  жаңа 
моделін ұсынады [4]. 
Осы  заң  ғылым  және  ғылыми-техникалық  қызмет  саласындағы  қоғамдық 
қатынастарды  реттейдi,  Қазақстан  Республикасы  ұлттық  ғылыми  жүйесінің  жұмыс 
істеуінің және оны дамытудың негізгі қағидаттары мен тетіктерін айқындайды. 
Десек те, ғылым саласын құқықтық реттеудегі республиканың қазіргі заңнамасының 
(бюджеттік,  салықтық,  кедендік,  инвестициялық,  жекешелендіру  туралы,  мемлекеттік 
кәсіпорындар  туралы,  шағын  кәсіпкерлікті  мемлекеттік  қолдау  туралы  және  басқа  да) 
шектеулі  сипаты  бар.  Сөйтіп,  Қазақстанда  ғылымды  дамыту  үшін  қажетті 
ұйымдастырушылық және құқықтық негіздер қаланған және ол, сөз жоқ, елімізде қолайлы 
инновацилық  ахуал  қалыптасуына  да,  тұтас  экономиканың  дамуына  да  ұйытқы  бола 
алады. 
 
 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1
 
«Қазақстан-2050»  Стратегиясы  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты» 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаевтың  Қазақстан  халқына 
Жолдауы  14  желтоқсан  2012  жыл.//  http://www.akorda.kz/kz/page/page_poslanie-
prezidenta-respubliki-kazakhstan-n-nazarbaeva-narodu-kazakhstana-14-dekabrya-
2012-g_1357813742 
2
 
Қазақстан  Республикасындағы  ғылымды  мемлекеттік  басқарудың  тарихи-
құқықтық  негіздері  //  Кенжебаев  Ғ.Қ.  -  тарих  ғылымдарының  докторы  Абай 
атындағы 
ҚазҰПУ(Алматы, 
Қазақстан) 
http://www.rusnauka.com 
/11_NPE_2012/Istoria/2_108201.doc.htm 
3
 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  мен  Қазақстан  Үкіметінің  Актілер 
жинағы. 1993. № 8. 23 б. 
4
 
ҚР «Ғылым туралы» заңы. 9 маусым 2001ж. № 225. 
5
 
«Ғылым туралы» Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 18 ақпандағы № 407-
IV Заңы 
 
РЕЗЮМЕ  
 
В  статье  представлены  процес  развития  науки  в  Республике  Казахстан,  опыт 
государственного управления. 
 
RESUME  
 
The  author  of  the  article  examined  the  process  of  the  development  of  science  in  the  Republic  of 
Kazakhstan, the experience of the State government. 

 
70 
УДК 341.244.7 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
К.Ж. Кондыкерова  
Академия государственного 
управления при Президенте 
Республики Казахстан, 
докторант PhD 
Роль Киотского 
протокола на 
международном и 
национальном 
уровнях  
 
Аннотация 
Данная  статья  посвящена  роли  Киотского 
протокола  к  Рамочной  Конвенции  ООН  об 
изменении  климата,  как  на  международном,  так  и 
на  национальном  уровнях.  Статья  затрагивает 
международные 
вопросы, 
экологические 
отношения,  возникающие  между  субъектами 
мирового  сообщества,  а  также  вопросы  участия 
Республики Казахстана в данном протоколе. Также 
затрагиваются  положительные  и  отрицательные 
аспекты  участия  Республики  Казахстана  в  данном 
международном документе. В дополнении в статье 
даны  примеры  участия  в  Киотском  протоколе 
иностранных  государств,  а  также  процесс 
вступления  в  данный  документ.  Приведены 
мнения  государственных  деятелей  Республики 
Казахстан, описывающих положительные стороны 
ратификации Казахстаном Киотского Протокола. 
Ключевые слова: Киотский протокол, участие 
Республики  Казахстан  в  Киотском  Протоколе, 
международные  договоры,  Рамочная  Конвенция 
ООН по изменению климата. 
 
 
Сегодня 
Киотский 
протокол 
является 
единственным  международным  документом  по 
реализации  Рамочной  конвенции  ООН  по 
изменению климата, а также является юридически 
обязывающим 
международным 
актом, 
направленный 
на 
борьбу 
с 
глобальным 
потеплением. 
Кроме 
того, 
документ, 
использующий 
рыночный  механизм  для  решения  глобальных 
экологических  проблем,  содержащий  условия  по 
торговле квотами - разрешениями на выбросы.  
Основополагающий  документ  -  Рамочная 
конвенция ООН - была принята 9 мая 1992 года и 
ратифицирована  Казахстаном  4  мая  1995  года. 
Протокол к Конвенции был принят в городе Киото 
11  октября  1997  года.  В  феврале  2009  года 
Казахстаном ратифицирован данный протокол. 
Согласно  пункту  3  статьи  4  Конституции, 
международные  договоры,  ратифицированные 
Республикой, имеют приоритет перед ее законами 
и  применяются  непосредственно,  кроме  случаев, 
когда  из  международного  договора  следует,  что 
для его применения требуется издание закона [1].  
В  данной  статье  автором  предпринята 
попытка  раскрыть  роль  и  важность  Киотского 
протокола    с  акцентом   на   изучение  протокола, 

 
71 
определяющего  и  регламентирующего  условия  и  поведения  государств  участников, 
изучения международного опыта участия в Протоколе.  
Приведены  мнения  государственных  деятелей  Республики  Казахстан  относительно 
исключительной  важности  участия  Казахстана  в  данном  Протоколе.  Это  позволяют 
раскрыть  международно-правовой  характер  Киотского  протокола  и  дают  ясное 
представление о значимости международного правового документа. 
После обретения независимости Казахстан подтвердил свою приверженность идеям 
экологической  безопасности  и  устойчивого  развития.  Казахстан  присоединился  к 
важнейшим  международным  конвенциям  по  борьбе  с  опустыниванием,  по  сохранению 
биоразнообразия,  также  является  постоянным  участником  международных  форумов  по 
охране окружающей среды, а также членом Комиссии ООН по устойчивому развитию. 
В  настоящее  время  значительно  усилена  деятельность  по  реализации  норм  и 
положений Киотского протокола. 
В целом проблема принятия такого акта встала перед мировым сообществом в связи 
с  возникающими  в  природе  эволюционными  катастрофами,  которые  могут  вызвать 
тяжелейшие  последствия  для  существования  всего  человечества  на  планете,  а  также 
оказать отрицательное влияние на сферу флоры и фауны.  
Многие  годы  представители  государственной  власти,  неправительственных 
организаций рассматривали вопросы относительно ратификации Киотского протокола. В 
ходе  рассмотрения  данного  вопроса  у  сторон  возникал  комплекс  сложных  вопросов 
относительно  реализации  положений  норм  договора,  дальнейших  последствий  для 
Казахстана  в  случае  нарушения  им  международного  принципа  «pacta  sunt  servanda» 
(принцип обязательности исполнения международного договора).  
Возникали противоречивые мнения среди экспертов: с одной стороны, участвовать в 
столь  важном  документе  в  области  международной  экологической  безопасности,  четко 
выполняя ее нормы и положения, с другой стороны, стоял ряд сложных вопросов и задач 
по дальнейшей реализации условий протокола.  
Один из вопросов заключался в том, что промышленные предприятия должны будут 
снизить  к  2008-2012  годам  выбросы  парниковых  газов  как  минимум  на  5  процентов  по 
сравнению  с  уровнем  1990  года.  Это  значит,  что  взятые  по  протоколу  обязательства 
отразятся на хозяйственной деятельности экономики и частных предприятий.  
Поэтому  необходимо  выяснить  все  аспекты  последствий  ратификации  Казахстаном 
Киотского  протокола,  изучить  практику  применения  данного  протокола  зарубежными 
государствами,  провести  анализ  национального  законодательства  и  международных 
договоров в данной отрасли.  
По  мнению  представителей  властей,  считалось,  что  задача  снижения  выбросов  в 
атмосферу  парниковых  газов  невыполнима  при  существующей  технической  базе 
промышленности страны.  
Ратификация  Киотского  протокола  потребует  технического  перевооружения  всей 
индустрии,  что  совпадает  с  главными  целями  стратегического  развития  Казахстана. 
Вопрос ратификации Киотского протокола имеет и политическое значение, поскольку от 
позиции страны зависят его отношения со стратегическими партнерами.  
Бывшим  Министром  иностранных  дел  Республики  Казахстан  Касым-Жомартом 
Токаевым,  было  отмечено,  что  политические  аспекты  ратификации  не  несут  очевидных 
негативных  факторов  для  экономического  и  социального  развития  республики.  Кроме 
того,  механизмы  протокола  могут  позволить  Казахстану  обеспечить  поддержку 
индустриально-развитых  стран  с  привлечением  инвестиций  в  проекты  по  модернизации 
энергетического  сектора,  ряда  отраслей  промышленности,  а  также  в  нефтяную  сферу  в 
обмен  на  сокращенные  выбросы,  –  добавил  К-Ж.  Токаев.  –  Ратификация  позволит 
увеличить  объемы  инвестиций  на  природоохранные  и  энергетические  проекты  в  нашей 
стране. Реализация этих проектов может оказать положительное влияние на окружающую 
среду,  создание  новых  рабочих  мест  и  будет  соответствовать  стратегическим  задачам 

 
72 
нашей  страны,  изложенным  в  программе  индустриально-инновационного  развития.  В 
перспективе это может усилить экологический контроль над иностранными компаниями, 
работающими в сфере добычи углеводородного сырья [2].  
В  свою  очередь,  бывшим  Министром  охраны  окружающей  среды  К. 
Мухамеджановым  было  отмечено,  что  стране  требуется  оздоровление  энергетической 
сферы,  привлечение  новых  современных  технологий,  развитие  альтернативных 
источников энергии – солнечной, ветровой. Поэтому Киотский протокол – документ более 
чем реалистичный для Казахстана. Только прежде «необходимо всю территорию страны, 
все предприятия охватить инвентаризацией и мониторингом выбросов парниковых газов» 
[3]. 
Основной  целью  протокола  к  Рамочной  конвенции  является  прежде  всего 
объединение  общих  усилий  всех  стран  мира  в  целях  стабилизировать  концентрацию 
парниковых  газов  в  атмосфере  на  том  должном  уровне,  который  бы  не  приводил  к 
глобальному потеплению на земле.  
На  сегодняшний  день  около  170  стран  мира  ратифицировали  этот  протокол. 
Имеются страны, к примеру, группа 77 и Китай, которые не хотят брать на себя никаких 
обязательств Киотского протокола по сокращению выбросов парниковых газов.  
Развивающиеся  страны  аргументируют  свою  позицию  тем,  что  в  свое  время 
индустриально  развитые  страны  настолько  "замусорили  атмосферу",  что  сейчас  только 
они  должны  расплачиваться  за  свои  прежние  "деяния"  и  нести  обязательства  по 
сокращению выбросов парниковых газов.  
При  этом  по  оценке  экспертов,  к  2014  году  суммарные  выбросы  углекислого  и 
других газов развивающихся стран превысят выбросы развитых стран. В настоящее время 
на долю развитых стран приходится 55%, развивающихся - 45%. 
Что  касается  мировой  державы  США  она,  также  вновь  исключила  возможность 
присоединения  к  Киотскому  протоколу  об  ограничении  выбросов  парниковых  газов.  На 
США приходится 25% мировых выбросов углекислоты в атмосферу.  
Как  было  выше  отмечено,  что  в  положениях  Киотского  протокола  зафиксированы 
обязательства промышленно развитых стран по снижению выбросов парниковых газов в 
первый  период  выполнения  обязательств  с  2008  по  2012  годы.  Промышленно  развитые 
страны к 2012 году должны сократить выброс парниковых газов на 5,2% по сравнению с 
1990 годом.  
При  этом,  согласно  взятым  обязательствам,  страны  ЕС  должны  сократить  эмиссии 
газов на 8%, Япония и Канада - на 6%. За Россией закреплено право выброса парниковых 
газов  на  уровне  базового  1990  года.  США,  Австралия,  Лихтейнштейн  и  Монако 
отказались ратифицировать Киотский протокол [4].  
Полноправное участие Казахстана в Киотском протоколе на сегодняшний день имеет 
положительный  отклик  в  мире  среди  инвесторов  и  партнеров  Казахстана,  и  позволяет 
Казахстану  создать  основу  для  экономического  роста,  решения  вопросов  энергоемкости, 
внедрения энергоэффективной политики и прозрачности во всех экономических отраслях, 
что, несомненно, будет плюсом в отношениях в ВТО и инвесторами.  
Казахстан заявил о своем желании быть включенным в Приложение 1 и провел ряд 
переговоров,  которые  завершились  определением  Казахстану  статуса  стороны 
Приложения  1  после  ратификации  Киотского  протокола,  решение  было  принято  в 
Маракеше, Марокко на 7-й Конференции сторон.  
На  21-м  пленарном  заседании  Совета  иностранных  инвесторов  Президент  РК  Н.А. 
Назарбаев отметил, что  ратификация Киотского Протокола открывает  перед нами новые 
возможности  в  сфере  развития  энергоэффективных  технологий,  и  дал  поручение 
Министерству  охраны  окружающей  среды  проработать  механизмы  торговли  квотами  в 
Казахстане.  Во  исполнение  данного  поручения  в  Министерстве  образован  Департамент 
Киотского протокола.  

 
73 
В  то  же  время  сформирована  и  ведется  подготовка  специальной  группы  по 
международным переговорным процессам со странами Киотского Протокола [5].  
В  целом,  анализируя  возможности  преимуществ  и  последствий  ратификации 
Киотского протокола для Казахстана, следует отметить положительные стороны: 
Будут  расти  инвестиции  в  экономику  страны.  Казахстан  получит  дополнительные 
средства  на  природоохранные  проекты,  благодаря  которым  снизятся  выбросы  не  только 
парниковых газов, но и других загрязняющих вредных веществ. 
Казахстан  получит  новые  технологии  в  обмен  на  углеродные  кредиты,  которые 
будут генерировать в результате реализации проектов по «механизму чистого развития». 
Это  предусмотренный  Киотским  протоколом  экономический  механизм  передачи 
технологий развивающимся странам [6]. 
В  случае  реализации  проектов  «совместного  осуществления»  в  Углеродном  фонде 
будут  накапливаться  квоты  на  выбросы  парниковых  газов,  что  будет  способствовать 
устойчивости  позиции  Казахстана  на  рынке  энергоносителей  среди  других  стран-
экспортеров нефти 
 
Наблюдатели  оценивают  в  настоящее  время  изношенность  промышленного  и 
энергетического оборудования РК, превышающего критический рубеж, и ее модернизация 
потребует миллиардных инвестиций. В то же время Киотский протокол – это инструмент 
привлечения инвестиций в эти сектора экономики.  
По  сообщению  информационной  службы  Kazakhstan  Today  9  декабря  2012  года  в 
городе  Доха  (Катар)  Казахстан  проголосовал  на  продление  до  2020  года  действия 
Киотского протокола, который регламентирует ограничения на выброс парниковых газов 
[7]. 
Президентом  Республики  Казахстан  Н.Назарбаевым  обозначены  семь  направлений 
начального  этапа  развития  Стратегии  «Казахстан-2050»,  где  основной  задачей  стоит 
строительство  в  столице  «Зеленого  квартала»,  приверженность  принципам  «зеленого 
роста», все эти вопросы связаны с нормализацией экологии в стране [8]. 
В  целом,  выбранный  курс  Республикой  Казахстан  на  осуществление  механизмов 
Киотского  протокола  ориентирован  на  достижение  целей  по  вхождению  Казахстана  в 
число  50-ти  наиболее  конкурентоспособных  стран  мира,  а  также  обеспечит  реализацию 
Стратегии индустриально-инновационного развития Республики Казахстан.  
В  целом  учитывая  результаты  достижения  научно  технического  прогресса, 
результаты  инновации,необходимо  всем  членам  международного  договора  в  целях  ее 
реализации  принять  жесткие  природоохранные  меры  как  на  мировом,  так  и  на 
государстенном уровнях. 
 
 

жүктеу/скачать 3,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: