Эволюция ілімі табиғаттың тарихи дамуының жалпы заңдылықтары және қозғаушы күштері жайлы ілім. Эволюцияның негізгі дәуірлері
Рекапитуляция жайлы ілім немесе биогенетикалық заңдылық
жүктеу/скачать 0,75 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 26. Антропогенез. Антропогенез. Жануарлар дүниесіндегі адамның орны. Антропогенездің қозғаушы күші. Антропогенез
- Жануарлар дүниесіндегі адамның орны.
| Рекапитуляция жайлы ілім немесе биогенетикалық заңдылық. Онтогенез – тек қана филогенетикалық дамудың алдын-ала сілтемесі емес, сондай-ақ оның нәтижесі. Қазіргі заманғы жануарлар мен өсімдіктердегі эволюциялық әрекет жолын осы себеп бойынша зерттеу орлардың ұрықтық дамуының ерекшеліктерін талдау жолы мүмкін болады.
Филогенездегі топтар өзгерісі онтогенездегі түзілім арқылы ғана туындайды. Негізінен жекелей дамудың бұл өзгерістері дамудың кеш сатыларына тиесілі. Ең ерте сатылар ұрпақтың және туыстық формалардың даму сатыларына сай едәуір ұқсастықты сақтайды деп К.М.Бэрдің ұрықтың ұқсастық заңын айтады. Жоғарыда аталып өтілгендей онтогенез процесі ата-тектік формалардың құрылысының көптеген белгілерін белгілі қайталау (рекапитуляция) түрінде болады. Дамудың ерте сатысындағы адам ұрығы балық ұрығына ұқсас болса, ең кеш даму сатысында – басқа да сүтқоректілер ұрықтарына, ал өте кеш сатыда – адмтектес маймыл ұрығына ұқсайды. Бұл эмпирикалық заңдылық – рекапитуляция және биогенетикалық заң жайлы ілім негізі (Э.Геккель, 1866). Дегенмен онтогенезде биогенетикалық заңдағыдай тарихи даму сатыларының мұндай қатаң бірізді қайталануы байқалмайды. Адам ұрығы балықтың қосмекенділер мен бауырменжорғалаушылардың ересек сатыларын қайталамай, тек қана олардың ұрықтарына ұқсас болады (А.Н.Северцов). Эмбриогенездің ерте сатылары туыстық формалардың емес, филогенетикалық алыс ұрықтарының едәуір ұқсастығының сақталуын қамтамасыз ететін консервативтілігімен ерешеленеді. 26. Антропогенез. Антропогенез. Жануарлар дүниесіндегі адамның орны. Антропогенездің қозғаушы күші. Антропогенез - жаратылыстану ғылымдарының негізгі проблемасы- адамның пайда болуы жайлы ілім.. Адамның арғы тегі ертедегі маймылдар екендігін Ч.Дарвиннің «Адамның пайда болу және жыныстық сұрыпталу» (1871) атты еңбегінде ғылыми тұрғыдан түсіндірді.Сонғы 40-50 жылдарда антропологияда адамның шығу тегі жайлы көптеген мәліметтер қосылды. Жануарлар дүниесіндегі адамның орны. Адам денесінің құрылысы, симметриялы болуы Chordata типіне жататындығын айтады. Жылықандылығы, сүт бездерінің болуы, денесінің түктерінің болуы адамның сүтқоректілер (Mammalia) класына жататындығын көрсетеді. Сонымен биологиялық көзқараспен айтқанда адам – приматтар отрядына жататын сүтқоректілердің бір түрі. Адамның пайда болуында екі көзқарас қалыптасқан. Саналы адам (Homosapiens) жер шарының бірнеше жерлерінен табылған. Бірінші көзқарас – гипотеза полицентризмі, екінші көзқарас – гипотеза моноцентризм. Моноцентризм гипотезасы бойынша – қазіргі адамдар Жерорта теңізінің шығыс бөлігінде пайда болған. Бұл жерде ежелгі неондертальдар мен кроманьонның көптеген тұрақтары табылған. Палеонтроптар мен неонтроптардың тұрақтары Европаның оңтүстік-батыс бөлігінен табылған. Салыстырмалы морфология, эмбриология және палеонтологиялық зерттеулер адамның жалпы жануарлар систематикасында екендігін көрсетті. Өте ерте заманда-ақ адамды жануарларға туыс санаған (Анаксимен,Аристотел). К.Линней болса оның систематикасында приматтарға қосып қойды. Адамның тарихи даму арқылы пайда болғандьны жөніндегі гипотезаны алғаш "Зоология философиясында" Ламарк жасаған болатын. Ол "адамның тегі төртқолды, жоғары дамыған жәндік" деп түсіңдірді. Ал адамның жануар текті екенін Дарвин "Адамның тегі және жыныстық сұрыптау" деген еңбетінде түбегейлі зерттеп, сенімді дәлелдеді. Оның дәлелдерінен мынаны атауға болады. 1. Адамдар мен маймылдардың қаңкаларының және де басқа органдарының ұқсастығы; 2. Мінездерінің ұқсастығы; З. Олардың эмбриондарының бастапқы кезде ұқсас болуы; 4. Рудимент органдарының да бірлігін атауға болады. Дарвин алғаш сұрыптауға сүйеніп антропогенездің қозғаушы күштерін ғылыми тұрғыдан түсіндіруге тырысты. Осы күні адамдар мен антропоидтардың морфологиялық кұрылыстарының ұқсастығынан да басқа ұқсастықгары бар екендігі анықталды. Атап айтқанда дыбыс аппараттарының, қан топтарының, ми қыртыстарының ұқсастығы. Сондай- ақ, бірқатар биологиялық қасиеттерінің ұқсастығын да атауға болады. Мысалы, жыныстық жетілуі кеш - 8-12 жас, жүктілік мерзімі де 9 айға жуық , тістерінің, шығуы да ұқсас, балаларын асырауға да көп көңіл бөледі. Шимпанзе мен адамдардың генетикалық материалы 92% сәйкес келеді. Мысалы, жылқы мен зебрдің ұқсастығы да осындай. Адамдар мен жануарларды филогенетикалық зерттеулер адамның орыны жануарлардың зоологияық систематикасында екендігін анықтады. Қазіргі адамдар түрі Гомо сапиенс, приматгар отрядына, гоминид тұқымдасына, гомоцид туысына жатады. жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|