Ф 03-03 Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі М. Әуезов
-ші лекцияға арналған бақылау сұрақтары
жүктеу/скачать 0,97 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 6 Тақырып. Әлеуметтік теңсіздік және әлеуметтік стратификация. Еңбек және экономикалық өмір әлеуметтануы.
- 1.«Әлеуметтік теңсіздік» ұғымы. Әлеуметгік саяси әдебиетте әлеуметтік құрылым деп кең және тар мағынада екі түрлі түсінік бар. Кең мағынада
- Тар мағынада
| 5-ші лекцияға арналған бақылау сұрақтары:
Тұлға ұғымы. Әлеуметтік статус және әлеуметтік рөл. Әрекетке бақылау жасау және әлеуметтік ауытқулар. Тұлға девиациялық мінез құлқы ұғымы. Әлеуметтік бақылау түрлері және аномия Әрекетке бақылау жасау және әлеуметтік ауытқулар. Негізгі әдебиеттер: 1. Әбсаттаров Р. М. Дәкенов. Әлеуметтану. Оқулық. Алматы. 2004., 2007ж. 2.Әлемдік әлеуметтану антлогиясы. Алматы. Қазақстан. 10 томдық. 2006ж. 3.Икенов А.И. Әлеуметтану негіздері. Алматы. Экономика. 2004ж. 4.Қарабаев Ш. Әлеуметтану негіздері. Алматы. 2008ж. 5.Ғабдуллина Қ. Құқық әлеуметтануы. Алматы. 2005ж. 6.Рахметов К.Ж., Болатова А.Н. Социология. Алматы. 2005ж. 7.Оданова Р.К. Жалпы әлеуметтану. Лекциялар курсы. Шымкент. 2004ж. 8.Айбеков Б.Ө., Абенов К.К. Әлеуметтану. Оқу құралы. Шымкент. 2003ж. 9.Смелзер Н. Социология. М., 1994. Гл. 9. 6 Тақырып. Әлеуметтік теңсіздік және әлеуметтік стратификация. Еңбек және экономикалық өмір әлеуметтануы. Жоспары. 1.«Әлеуметтік теңсіздік» ұғымы. 2. Әлеуметтік стратификация факторы. 3. Еңбек нарығы және жұмысбастылықтың құрылымы. 4. Экономика әлеуметтік сала ретінде. 1.«Әлеуметтік теңсіздік» ұғымы. Әлеуметгік саяси әдебиетте әлеуметтік құрылым деп кең және тар мағынада екі түрлі түсінік бар. Кең мағынада — бүкіл қоғамның құрылуы, оның барлық элементтері арасындағы байланыс жүйесі. Мұнда әлеуметтік құрылымды әлеуметтік қауымдардың және олардың арасындағы қатынастардың алуан түрін, сипаттайды. Олар — әлеуметтік-этникалық топтар және т.б. қауымдар. Тар мағынада — әлеуметтік-таптық құрылым, олардың арасында түрлі қабаттар мен қатынастар түзетін әлеуметтік таптар, әлеуметтік топтар. Әлеуметтік топ - дегеніміз адамдардың белгілі бір қажетін қанағаттандыру мақсатында өзара қарым- қатынас орната отырып, түрлі іс- әрекеттерді жүзеге асыратын көптеген адамдардың үлкенді- кішілі жиынтығы. Бұл топ айтарлықтай тұрақты, ортақ мүддесі бар және әдет - ғұрпы бірдей жиынтық, белгілі бір тарихи қоғамда қалыптасады. Ғылыми – материалистік социология әлеуметтік топтардың классификациясына тарихи принцип тұрғысынан қарайды, яғни олар белгілі бір тарихи қоғамда, қоғамдық-экономикалық формацияда, қалыптасатын топтар деп түсіндіреді; екіншіден, таптық қоғамдардағы ең негізгі әлеуметтік топтар – таптар, қоғамдық өмірдің барлық салаларына, барлық басқа әлеуметтік топтардың мінез-құлқына шешуші әсер ететін де осы таптық топтасу деп түсіндіреді. Бұл материалистік принцип әлеуметтік топтың ғылыми талдауының негізін құрады. Бұл топтар бір-бірімен тең қатынаста болмайды. Әр түрлі белгілері арқылы ажыратылады. Теңсіздік әлеуметтік стратификацияның («strat» яғни қабат, топ) барлық теориялары негізінде жатыр. Бұл теорияларды түрлі бағыттағы ғалымдар жасаған. Түрлі әлеуметтік топтар өзара бір – біріне әсер етеді. Мәселен, таптық – антогонистік қоғамдар жағдайында барлық топтардың мінез-құлқы таптардың күресімен анықталады, сондықтан мұндағы әлеуметтік топтардың бүкіл жүйесі конфликтілі (қайшылықты) сипатта болады. К.Маркс қоғамның әлеуметтік құрылымының бір жағы болып табылатын таптық құрылымды, XX ғасырдағы екі антагонистік таптың өзара әрекетін (буржуазия мен пролетариат) зерттеді. Қоғамды дұшпандық таптарға бөлудің негізгі белгісі ретінде жеке меншікті таныды (меншік иесі, меншікке ие еместер). Макс Вебер де Карл Маркс сияқты меншіктік рөлін және капитализмдегі теңсіздікті талдады. Бірақ, оның пікірінше теңсіздік негізінде одан басқа белгілер де бар: байлық, бедел және билік. Бұл негізгілерден басқа ол этникалық және діни, лингвистикалық белгілерді де атайды. Р.Дарендорф, пен В.Парето анықтаушы белгі — билікті басты ұғым деп санады. Олар осыған байланысты қоғамды таптарға бөлудің марксистік бөлінісін билікке ие (басқарушы) және билікке ие емес (бағынушы) деп бөлумен алмастыруды ұсынады. Қоғамның түрліше әлеуметтік топтарға, қауымдастықтарға т.б. жіктелуі батыстық социологияда көбінесе әлеуметтік стратификация деген терминмен (география мен геологияда страттар деп жер қыртысының қабаттарын айтады) белгіленеді. Ол термин қоғам мүшелерінің әлеуметтік күйінің бірдей еместігін, олардың әлеуметтік теңсіздігін білдіреді. Бұл әлеуметтік теңсіздіктің себептерін түрлі социологтар түрліше түсіндіреді. Мәселен, функционалдық теориялар ол себепті түрліше қоғамдық қызметтердің маңыздылығы әр түрлі болатындығынан іздейді. жүктеу/скачать 0,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|